Ôn thi đại học môn văn – Nêu tóm tắt quan điểm sáng tác nghệ thuật của Hồ Chí Minh

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh không bao giờ nhận mình là một nhà văn, nhà thơ. Người càng không bao giờ có ý định để lại cho đời một sự nghiệp văn thơ. Nhưng trong quá trình hoạt động cách mạng, Người lại thấy rõ văn học có thể thành một phương tiện lợi hại phục vụ đắc lực cho sự nghiệp cách mạng cho mục đích chính trị của mình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Ôn thi đại học môn văn – Nêu tóm tắt quan điểm sáng tác nghệ thuật của Hồ Chí MinhÔn thi đại học môn văn –phần 93Nêu tóm tắt quan điểm sáng tác nghệ thuật của Hồ Chí Minh.Chứng minh sự thể hiện quan điểm ấy trong sáng tác vănhọc của Người. BÀI LÀMSinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh không bao giờ nhận mình là mộtnhà văn, nhà thơ. Người càng không bao giờ có ý định để lại chođời một sự nghiệp văn thơ. Nhưng trong quá trình hoạt độngcách mạng, Người lại thấy rõ văn học có thể thành một phươngtiện lợi hại phục vụ đắc lực cho sự nghiệp cách mạng cho mụcđích chính trị của mình. Và vì vậy khi có điều kiện, Người đã sángtác văn chương. Người viết văn làm thơ là để làm cách mạng.Cách mạng là cái gốc của văn thờ Người. Ý lớn, điều hay, vẻ đẹpcủa văn thơ Người đều sinh sôi nảy nở từ cái gốc cách mạngnày. Thép từ đấy mà tình cũng từ đấy. Nghệ thuật cũng từ đấymà ra. Xác định được điều này chúng ta có cơ sở để hiểu quanđiểm sáng tác nghệ thuật của Hồ Chí Minh.Kể từ khi “Đi tìm hình của nước” cho đến khi từ biệt chúng ta “đểgặp cụ Các Mác, cụ Lê – Nin”, Người đã sử dụng ngòi bút củamình như một vũ khí chiến đấu. Để cho sáng tác của mình có tácdụng thiết thực và đạt hiểu quả cao, Người cũng đã tự đặt chomình những nguyên tắc khi cầm bút. Trước hết là mục đích viếtđể làm gì? Tiếp đó là viết cho ai? Từ đó viết để làm gì, và viết choai mà quy định nội dung, quy định cách viết: viết cái gì và viết nhưthế nào? Những nguyên tắc sáng tác nay như một sợi chỉ đỏxuyên suốt tác phẩm của Người, dù là ở nước ngoài hay ở trongnước, dù là viết bằng tiếng Việt Nam, hay tiếng Pháp, tiếng TrungQuốc, dù là viết khi người còn trẻ hay đã về già, sáng tác củaNgười nhất quán trong phong cách, đa dạng về thể loại, lúc thìnhư một ngòi bút phương Tây sắc sảo, điêu luyện và rất Pháp,lúc thì “giá đặt bên cạnh Đường thi và Tống thi cũng khó mà phânbiệt được”. Lại cũng có những tác phẩm mà các bậc đại khoa,các bậc túc nho – uyên thâm chữ nghĩa – cảm thấy rất thích hợpvới mình. Trong khi một số tác phẩm khác thì những người côngnhân, những người nông dân kém văn hóa, đọc không những dễhiểu mà còn rất thích.Về văn xuôi, từ Vi hành đến Tuyên ngôn Độc lập, từ Con đườngdẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin đến Lời kêu gọi toàn quốc khángchiến, Người đều viết theo yêu cầu của cách mạng, trong mộthoàn cảnh lịch sử nhất định, nhằm một mục đích cụ thể để kịpthời phục vụ cách mạng.Để làm sáng tỏ vấn đề hơn, ta có thể lấy việc sáng tác Conđường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin làm thí dụ. Nhiều người đãmất thời giờ tranh luận xem sáng tác này là nghị luận chính trịhay hồi ký cũng là do không nắm được quan điểm sáng tác củaHồ Chí Minh.Mục đích sáng tác của bài văn này đã vượt khỏi phạm vi dân tộcmà mang một ý nghĩa quốc tế vô sản rất trọng đại. Bấy giờ, vàonhững năm cuối của thập kỷ năm mươi, vào lúc cần khẳng địnhsự đúng đắn tuyệt đối của chủ nghĩa Lênin đối với cao trào cáchmạng giải phóng dân tộc trước sự tấn công của chủ nghĩa xét lại,vấn đề là nói như thế nào đây để mọi người, mọi dân tộc dễ dànghiểu được rằng: chỉ có chủ nghĩa Lênin mới thực sự giải phóngđược cho các dân tộc bị áp bức? Và Người đã chọn giọng kểthành thực, cảm động, đôi khi pha chút tự hào dí dỏm bằngnhững chi tiết chân thực chọn lọc. Chính nhờ đó mà những kỷniệm tưởng như riêng tư lại mang được ý nghĩa xã hội rộng lớnhơn là những lý luận dài dòng. Đây là cái thần của văn chươngHồ Chí Minh. Lý luận dù viết những vấn đề phức tạp, cao siêu, lờilẽ của Người vẫn giản dị, dễ cảm dễ nhớ, vui tươi.Khi cần, Người không tự bó mình trong một thể loại nhất định nàocả. Thể loại, ngữ nghĩa, câu cú đối với Người chỉ là phương tiện.Đã như vậy phương tiện nào tốt nhất thì dùng, không câu nệ.Không nhất thiết chỉ là ký hay chỉ là chính luận mà có thể pha cảhai. Mà pha cả hai thì đã sao một khi cả hai chuyên chở tốt nộidung đến người đọc.Hồ Chủ tịch có vốn văn hóa rất rộng, Người có thể sử dụng nhiềuloại ngữ, cho nên tùy theo mục đích chính trị cụ thể, tùy theo đốitượng tuyên truyền mà Người sử dụng khi là tiếng Việt, khi làtiếng nước ngoài. Chẳng hạn khi ở Pháp, các truyện ký và cácbài văn chính luận Người viết bằng tiếng Pháp để tố cáo thực dânPháp, để phơi bày bộ mặt của các xứ thuộc địa cho nhân dânPháp thấy rõ âm mưu và tội ác của chủ nghĩa thực dân. Sự vậndụng các phương tiện nghệ thuật ngôn từ của Người bao giờcũng linh hoạt.Trong thơ cũng vậy, rất nhiều khi Người phá thể lục bát thì:Còn non còn nước, còn ngườiThắng giặc Mỹ ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay.(Di chúc)Tứ tuyệt thì:Non xa xa, nước xa xaNào phải thênh thang mới gọi là.(Pác Pó hùng vĩ)Có biết bao nhiêu câu, chữ có sẵn của Truyện Kiều, của Chinhphụ ngâm trong thơ tiếng Việt của Người. Ngay cả trong thơ chữHán Đường luật, Người cũng không ngại xen vào bạch thoại,tiếng lóng, tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng địa phươn ...