Phân tích bài thơ Thu Điếu của Nguyễn Khuyến

Thu Điếu nằm trong chùm thơ của Nguyễn Khuyến. Đâylà một trong những bài thơ hay nhất tronghệ thống thơ ca tả về mùa thu và cũng là một trong ba bàithơ tiêu biểu của Nguyễn Khuyến tả vềlàng cảnh Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích bài thơ Thu Điếu của Nguyễn KhuyếnPhân tích bài thơ Thu Điếu của Nguyễn KhuyếnThu Điếu nằm trong chùm thơ của Nguyễn Khuyến. Đâylà một trong những bài thơ hay nhất tronghệ thống thơ ca tả về mùa thu và cũng là một trong ba bàithơ tiêu biểu của Nguyễn Khuyến tả vềlàng cảnh Việt Nam.Cũng như Thu Vịnh và Thu Ẩm, bài Thu Điếu, đem đếncho người đọc sự cảm nhận vẻ đẹp của cảnhthu và tâm trạng của nhà thơ.Nếu như ở Thu Vịnh, cảnh thu đựơc đón nhận từ cao, xađến gần, rồi gần đến cao, xa thì ở Thu Điếucảnh thu được đón nhận từ gần đến cao – xa rồi từ cao xatrở lại gần. Điểm nhìn cảnh thu được nhìntừ chiếc thuyền câu đến mặt ao rồi nhìn lên bầu trời, nhìntới ngõ trúc rồi nhìn ra mặt ao. Từ khungao hẹp tác giả miêu tả mùa thu đựơc cả không gian vàthời gian cảnh sắc mùa thu mở ra nhiềuhướng thật sinh động.(shopkienthuc.co.cc)Bài thơ kể việc câu cá mùa thu nhưng thực ra đó lại là nóichuyện mùa thu, miêu tả cảnh mùa thucủa vùng quê đồng bằng Bắc Bộ, quê hương của tác giảNguyễn Khuyến. Trong bài thơ có ao thu,thuyền câu, có lá vàng, có tầng mây, có sóng, có cá vàngười câu cá. Không gian mùa thu, vắng lặngvà chính sự vắng lặng này mới tả được khoảnh khắc lặnglẽ của mùa thu và tả được tâm trạng, tĩnhlặng của tác giả.Ở hai câu đầu tác giả viết:Ao thu lạnh lẽo nước trong veoMột chiếc thuyền câu bé tẻo teoHai câu thơ này không chỉ miêu tả được cả không gianmùa thu (ao thu) mà còn miêu tả được cảthời gian của mùa thu. Mùa thu được biểu hiện ở lànnước trong veo, đã trong lại còn trong veo vàthêm lạnh lẽo. Ao thu lạnh lẽo càng làm tăng thêm độbuồn của mùa thu. Đó là mùa thu của lòng củalòng người buồn, của thi nhân buồn mà thôi. Mùa thuthường là mùa của tâm trạng buồn, qua haicâu thơ này càng thấy Nguyễn Khuyến đã rất tài tình khimiêu tả khung cảnh mùa thu. Chiếc thuyềncâu vốn đã bé lại càng bé tẻo teo. Hai vầng eo càng làmcho không gian càng thêm thu nhỏ lại.Không nói ao rộng nhưng qua việc miêu tả ao mùa thu lạicòn lạnh lẽo làm cho không gian ở đây cóphần mông lung và như tan ra cùng sự lạnh lẽo của aomùa thu. Mùa thu nước ao mới trong xanhnhư vậy làm cho không gian thêm nhỏ, chiếc thuyền đã bélại bé thêm, như thu mình thêm nhỏ lại.Cảnh ao càng thêm vắng lặng:Sóng biếc theo làn hơi gợn tíLá vàng trước gió khẽ đưa vèo.Cảnh trên bờ ao lúc này chỉ có gió mà lại rất khẽ, làm chosóng chỉ hơi gợi tí ta cũng thấy được gió ởđây rất nhẹ chỉ tạo đủ độ để sóng gợn mà thôi. Khungcảnh mùa thu đượm buồn như im lìm, lặng lẽ,chỉ có chiếc lá khẽ đưa mà thôi, không tạo ra âm thanh từkhẽ miêu tả được cả âm thanh, đó là âmthanh, đó là âm thanh, tĩnh chứ không động, tả được cáitrạng thái tĩnh lặng của mùa thu. Ngày cả từvèo cũng vậy đó không chỉ là bay qua của chiếc lá khi cólàn gió mà từ vèo đó còn là thể hiện tâmtrạng, thời thế của nhà thơ, một tâm sự đầy đau buồntrước tình hình của đất nước đầy đau thương.Đến câu thơ thứ năm và thứ sáu, từ việc miêu tả cảnh aothu, tác giả miêu tả rộng ra đó là cảnh trờimùa thu. Cảnh sắc trời tác giả miêu tả rộng ra đó là cảnhmặt trời mùa thu. Cảnh sắc trời mùa thuđược nhìn rộng ra từ mặt ao, từ khung cảnh rộng đó tácgiả nhìn xa:Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắtNgõ trúc quanh co khách vắng teoTừ không gian của cảnh ao thu đó không chỉ là Ao thulạnh lẽo, Chiếc thuyền câu bé tẻo teo tác giảmiêu tả cảnh thu rộng và xa hơn đó là trời thu. Khungcảnh trời thu với tầng mây lơ lửng nhuộm mộtmàu xanh ngắt, đám mây lơ lửng như không buồn trôi. Ởđây từ lơ lửng đó còn là tâm trạng suy nghĩcủa tác giả về một vấn đề già đó chưa quyết định rõ ràng.Từ trời thu tác giả nhìn xuống, nhìn xa ngõtrúc. Không gian lại trở nên vắng lặng buồn thảm bêncạnh đó việc khách vắng teo lại càng làm tăngthêm không khí của mùa thu.Cái vắng lăngj, không khí buồn của mùa thu không dừnglại ở không gian của cái ao mà nó còn lantỏa khắp trời đất, mây thì lơ lửng không buồn trôi. Ngõxóm trước kia đông đúc người qua lại là vậymà giờ đây cũng vắng teo. Con đường cũng trở nênquanh co. Tất cả mọi vật đều vắng lặng trongkhung cảnh mùa thu.Tựa gối ôm cần lâu chẳng đượcCá đâu đớp động dưới chân bèoMiêu tả mọi sự vật hiện tượng của mùa thu từ đầu đếngiờ, ta mới thấy xuất hiện bóng dáng củangười câu cá. Thông qua vài nét miêu tả việc tựa gối câucá, thì hình ảnh ông già ngồi câu cá mớihiện lên rõ nét. Tư thế xuất hiện của ông già câu cá cũngnhư cảnh vật trở nên buồn, ông không ngồitrong thế của người câu cá mà gò bó tựa gối. Ta thườngbiết khi câu cá con người ta cảm thấy thoảimái nhất thì ở đây ông già ngôi câu cá không được sựthoải mái, thanh thản cúi người và tựa mặt lênđầu gối như đang suy nghĩ một điều gì. Đó phải chăngcũng là tác giả đang trăn trở buồn rầu về thếsự.Sự chờ đợi của ông già câu cá đó cũng là một sự mòn, vềsự vắng lặng, trống không, lâu mà chẳngđược gì. Một tiếng động quậy nhẹ của con cá dưới chânbèo. Nhưng tiếng động đó cũng nhẹ, mộttiếng động lẻ loi, lại càng làm tăng thêm sự vắng vẻ lặnglẽ của không gian mùa thuỞ câu cuối sử dụng ba âm đ ( đâu, đớp, động) ta cảmgiác như động mà lại không động, chỉ đủ miêutả đủ sự quẫy đuôi nhẹ của con cá.Cảnh trong Thu Điếu là một khung cảnh đẹp nhưng màtĩnh lặng và đượm buồn. Một sự chuyểnđộng đều nhẹ nhàng, rất khẽ sự im lặng này lại tạo thêmsự tĩnh lặng của cảnh. Cái tĩnh bao trùmđược gợi lên từ cái động rất nhẹ. Thủ pháp lấy động tảtĩnh là thủ pháp quen thuộc của thơ cổphương Đông.Tất cả những vầng eo trong bài đều tạo nên sự vắng lặngim lìm trong khung cảnh mùa thu gợi lêncái gì thu hẹp lại, nhỏ lại, lắng vào hư không nó cũng gópphần làm cho không khí vắng lặng đượctăng thêm.Qua bài Thu Điếu ta như cảm nhận được ở tác giả mộttâm hồn gắn bó thiết tha với thiên nhiên, m ...