Phân tích đa dạng cảnh quan phục vụ định hướng bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình

Đề tài nghiên cứu nhằm xác lập luận cứ khoa học và cơ sở thực tiễn trong đề xuất định hướng bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên cho phát triển tổng hợp các lĩnh vực kinh tế dựa trên phân tích đa dạng cảnh quan tại khu vực huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích đa dạng cảnh quan phục vụ định hướng bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình Phân tích đa dạng cảnh quan phục vụ định hướng bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình Phạm Minh Tâm Trường Đại học Khoa học Tư nhiên Luận văn ThS. Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường Mã số: 60 85 01 01 Người hướng dẫn: TS. Nguyễn An Thịnh Năm bảo vệ: 2013 Abstract: Tổng quan các công trình nghiên cứu về mặtl ý luận và phương pháp thực hiện đánh giá tính đa dạng của cảnh quan trên thế giới và tại Việt Nam. Xác lập cơ sở lý luận về hướng phân tích mối quan hệ giữa đặc điểm đa dạng cảnh quan với mục tiêu bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên. Tìm hiểu các nhân tố thành tạo cảnh quan (xác định, xây dựng và biên tập các bản đồ hợp phần: bản đồ địa chất, bản đồ địa mạo, bản đồ thổ nhưỡng, bản đồ hiện trạng sử dụng đất). Trên cơ sở đó, hệ thống phân loại cảnh quan được lựa chọn để thành lập bản đồ cảnh quan cho khu vực huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Nghiên cứu đa dạng cảnh quan trên các khía cạnh: đa dạng các nhân tố thành tạo, đa dạng về kiểu loại, đa dạng về hình thái của cảnh quan. Phân tích, đánh giá hướng khai thác và sử dụng cảnh quan dựa trên các đánh giá định lượng. Định hướng sử dụng,thành lập bản đồ đề xuất bảo vệ và sử dụng hợp lý cảnh quan cho mục đích bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên Keywords: Đa dạng sinh học; Cảnh quan môi trường; Quản lý tài nguyên; Thái Bình Content 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Tính đa dạng (diversity) là một khái niệm phổ biến đã và đang được sử dụng trongnhiều nghiên cứu thuộc lĩnh vực sinh học và sinh thái học. Tuy nhiên, khái niệm nàyđược tiếp cận muộn hơn trong địa lý học, cảnh quan học và sinh thái cảnh quan. Năm1982, nghiên cứu đầu tiên về đa dạng cảnh quan bắt đầu được đề cập trong công trình củahai tác giả người Mỹ là Romme và Knight về “Đa dạng cảnh quan: Khái niệm được ápdụng cho Vườn Quốc gia Yellowstone” (Landscape Diversity: The Concept Applied toYellowstone Park). Sau đó, nội dung và các nguyên lý về đa dạng cảnh quan được nhiềutác giả ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khoa học phục vụ đời sống (Forman và Godron,1986; Olsen và nnk, 1993; Forman, 1995; Aspinall, 1996; Robertson và Augspurger,1999;...). Nếu xét trên bình diện chung thì hướng nghiên cứu đa dạng cảnh quan chútrọng tới phân tích đặc tính đồng nhất, bất đồng nhất, tính trội và ưu thế của cảnh quan-những yếu tố quy định hướng quy hoạch, thiết kế cảnh quan cho mục đích bảo vệ và sửdụng hợp lý tài nguyên. Tiền Hải là một trong hai huyện ven biển thuộc tỉnh Thái Bình, là một địa bànchiến lược về bảo tồn thiên nhiên, phát triển kinh tế-xã hội và đảm bảo an ninh-quốcphòng của vùng duyên hải Bắc Bộ. Do tác động của nhiều yếu tố tự nhiên và nhân sinh,sự phân hóa của lãnh thổ này được biểu hiện bởi tính đa dạng cao về cảnh quan và nhiềuhệ sinh thái ngập nước ven biển đặc thù. Hiện trạng và định hướng phát triển kinh tế-xãhội của huyện Tiền Hải phụ thuộc rất nhiều vào tiềm năng và tính đa dạng của lãnh thổ.Tài nguyên khoáng sản (khí đốt), tài nguyên đất, tài nguyên sinh vật và đa dạng sinh học,tài nguyên biển phong phú là nguồn lực tự nhiên thuận lợi cho phát triển một nền kinh tếđa dạng, bao gồm cả nông-lâm-ngư nghiệp, thương mại, dịch vụ-du lịch, công nghiệp vàtiểu thủ công nghiệp trên địa bàn huyện. Khu vực có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao(15,4% vào năm 2010). Mặc dù ngành nông nghiệp luôn giữ vị trí quan trọng trong cơ cấukinh tế, nhưng các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ đang có xu thế tăng trưởng nhanh.Theo thống kê năm 2010, giá trị sản xuất nông-lâm-thuỷ sản đạt 919 tỷ đồng, tốc độ tăngtrưởng đạt 7,8%; giá trị sản xuất ngành công nghiệp-xây dựng đạt 1450 tỷ đồng, tốc độtăng trưởng đạt 20,8%; giá trị ngành thương mại dịch vụ đạt 469 tỷ đồng, tốc độ tăngtrưởng 15,5% (UBND huyện Tiền Hải, 2011). Tuy nhiên, tính đa dạng của lãnh thổ cũng tạo ra nhiều yếu tố không thuận lợi chophát triển kinh tế-xã hội ở huyện Tiền Hải. Xét về mặt tự nhiên, ngập úng, xâm nhậpmặn, xói lở bờ biển, giông bão, nước biển dâng,... là những thiên tai điển hình, diễn ravới tần suất lớn, ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt và sản xuất. Xét về mặt sử dụng đất,đối với nhiều khu vực có tiềm năng cho phát triển nhiều lĩnh vực khác nhau thì việc lựachọn, cân đối giữa các mục tiêu phát triển và bảo vệ môi trường là điều kiện tiên quyết.Thực tế tại lãnh thổ này đã từng xảy ra nhiều xung đột liên quan tới phát triển côngnghiệp trên những khu vực canh tác nông nghiệp, phát triển nuôi trồng thủy sản trên cáckhu vực rừng ngập mặn phòng hộ và đặc dụng, đất trống ven biển chưa được định hướngsử dụng hợp lý,... Trong giai đoạn 2000-2010, diện tích đất ...