Phân tích hành vi bầy đàn và mối quan hệ với độ rộng thị trường tại thị trường chứng khoán Việt Nam

Nghiên cứu này nhằm chứng minh sự hiện diện của hành vi bầy đàn trong quyết định đầu tư của các nhà đầu tư trong giai đoạn tháng 1 năm 2013 đến tháng 3 năm 2023 bằng cách sử dụng phương pháp tính toán độ phân tán thông qua thước đo độ lệch tuyệt đối mặt cắt ngang (CSAD) của lợi nhuận cổ phiếu niêm yết trên cả hai sàn chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Hà Nội (HNX).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích hành vi bầy đàn và mối quan hệ với độ rộng thị trường tại thị trường chứng khoán Việt Nam PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG CÁC VẤN ĐỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ LẦN THỨ 3 PHÂN TÍCH HÀNH VI BẦY ĐÀN VÀ MỐI QUAN HỆ VỚI ĐỘ RỘNG THỊ TRƯỜNG TẠI THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Đào Thị Thanh Bình Nguyễn Hà Linh Trường Đại học Hà Nội Email: binhdtt@hanu.edu.vn, 1904040066@s.hanu.edu.vn Tóm tắt: Nghiên cứu này nhằm chứng minh sự hiện diện của hành vi bầy đàn trong quyếtđịnh đầu tư của các nhà đầu tư trong giai đoạn tháng 1 năm 2013 đến tháng 3 năm 2023 bằngcách sử dụng phương pháp tính toán độ phân tán thông qua thước đo độ lệch tuyệt đối mặt cắtngang (CSAD) của lợi nhuận cổ phiếu niêm yết trên cả hai sàn chứng khoán TP.HCM (HOSE)và Hà Nội (HNX). Kết quả nghiên cứu chứng minh sự tồn tại của hành vi bầy đàn. Hơn nữa,hành vi bầy đàn thể hiện rõ ràng hơn trong thời kỳ suy thoái và giai đoạn Covid-19. Sự tồn tạicủa tâm lý bầy đàn với mối tương quan nghịch giữa độ phân tán và độ rộng thị trường càng củngcố thêm cho kết luận. Những cơ sở khoa học này nhằm nâng cao kiến thức cũng như hiểu biếtvề hiệu ứng bầy đàn trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Từ khóa: Covid-19, độ rộng thị trường, hành vi bầy đàn, mô hình CSAD 1. Giới thiệu Nhà đầu tư là yếu tố quyết định hàng đầu cho sự hình thành và phát triển của thị trườngchứng khoán. Theo đó, giả thuyết thị trường hiệu quả (EMH) cho rằng một thị trường tài chínhhiệu quả tồn tại khi giá chứng khoán đã phản ánh toàn bộ thông tin. Nhưng trên thực tế, rất khóđể hình thành một thị trường hiệu quả bởi yếu tố tâm lý ảnh hưởng rất lớn đến quyết định cuốicùng của nhà đầu tư. Như vậy, hiện tượng nhà đầu tư bắt chước các nhà đầu tư trước đó và đưa ra quyết địnhcũng như thông tin thị trường dẫn đến hiệu ứng đám đông (còn gọi là hành vi bầy đàn). Đối vớinhà đầu tư cá nhân, do hạn chế trong việc sở hữu thông tin nên họ dễ bị cuốn vào những “tròchơi xu hướng” của các tổ chức nhằm lèo lái thị trường theo hướng mình mong muốn. Còn đốivới các nhà đầu tư tổ chức, hành vi bầy đàn thường xuất phát từ các nhà quản lý vì luôn có sựcạnh tranh trong cùng một lĩnh vực nên những nhà quản lý có trình độ thấp hơn có xu hướng đitheo những người có trình độ cao hơn, để nâng cao hiệu suất làm việc của họ. Một nghiên cứu của Bikhchandani và Sharma (2001) đã chỉ ra rằng có ba lý do quan trọngdẫn đến hành vi bầy đàn, tức là bất cân xứng thông tin– xảy ra khi các nhà đầu tư tin rằng ngườikhác có thông tin riêng tư mà họ không biết, sau đó bắt chước; danh tiếng – một kiểu bầy đànvì các nhà quản lý không chắc chắn về khả năng của họ, đi theo người khác đã làm trước đó đểbảo vệ danh tiếng; và cơ cấu thù lao – do thù lao của người quản lý phụ thuộc vào cách thứchoạt động của danh mục đầu tư, do đó, để giữ mức lương ổn định hoặc mong muốn lương caohơn, các nhà quản lý có xu hướng bắt chước danh mục đầu tư có lợi nhuận cao hơn khác. Donhững quyết định không hợp lý, hành vi bầy đàn sẽ dẫn đến việc tài sản bị định giá sai, đồngnghĩa với lợi nhuận dưới mức mong đợi và mức độ rủi ro tăng lên. Hơn nữa, hành vi bầy đàn được cho là chỉ xuất hiện hoặc gia tăng trong thời kỳ thị trườngbiến động, như đã được chứng minh trong một số nghiên cứu trước đây như Võ Xuân Vinh & 2 PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG CÁC VẤN ĐỀ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ LẦN THỨ 3Phan Đặng Bảo Anh (2017) với cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Theo đó, sự xuất hiệncủa Covid-19 – giai đoạn đầy biến động trong thời gian gần đây – rất đáng để tìm hiểu sâu hơnxem liệu hành vi bầy đàn có tồn tại hay không và tác động của nó đến thị trường chứng khoánViệt Nam. Độ rộng thị trường là một kỹ thuật phân tích được sử dụng để đánh giá sức khỏe tổng thểcủa thị trường chứng khoán hoặc chỉ số. Nó đo lường số lượng cổ phiếu đang tăng hoặc giảmđể giúp các nhà giao dịch và nhà đầu tư xác định điểm mạnh hay điểm yếu của xu hướng thịtrường và cung cấp cái nhìn sâu sắc về những thay đổi tiềm ẩn về giá. Thị trường có thể đượccoi là đủ mạnh để duy trì xu hướng tăng hoặc giảm nếu có độ rộng thị trường đáng kể, điều đócó nghĩa là nhiều cổ phiếu đang theo xu hướng. Tuy nhiên, nếu độ rộng thị trường yếu, nghĩalà có ít cổ phiếu được giao dịch, thị trường có thể gặp nguy hiểm và xu hướng có thể không kéodài. Với hai sở giao dịch chứng khoán lớn và uy tín nhất cả nước là Sở giao dịch chứng khoánTP.HCM và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, thị trường chứng khoán đến nay đã được gieomầm và phát triển ở Việt Nam hơn 20 năm (từ năm 2000). So với các thị trường lớn có lịch sửphát triển lâu đời như Mỹ, Anh, Nhật Bản, nhìn vào Việ ...