Phân tích tác phẩm Đời thừa của Nam Cao

Truyện tập trung vào bi kịch nhân vật Hộ. Đó là bi kịch của người trí thức nghèo trước Cách mạng tháng Tám. Hộ đã khao khát làm được một việc gì đó để nâng cao giá trị của mình trước toàn xã hội, muốn sống một cuộc sống có ý nghĩa mà cuối cùng chỉ vì gáng nặng áo cơm ghì sát đất mà phải sống một “đời thừa”, những khao khát bị tiêu diệt, những tâm tính tốt nhất cũng bị huỷ hoại.Ở Hộ có hai bi kịch cơ bản: 1)Trước hết là bi kịch của một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích tác phẩm Đời thừa của Nam Cao Phân tích tác phẩm Đời thừa của Nam Cao Truyện tập trung vào bi kịch nhân vật Hộ. Đó là bi kịch của người trí thứcnghèo trước Cách mạng tháng Tám. Hộ đã khao khát làm được một việc gì đó để nângcao giá trị của mình trước toàn xã hội, muốn sống một cuộc sống có ý nghĩa mà cuốicùng chỉ vì gáng nặng áo cơm ghì sát đất mà phải sống một “đời thừa”, những khaokhát bị tiêu diệt, những tâm tính tốt nhất cũng bị huỷ hoại. Ở Hộ có hai bi kịch cơ bản: 1)Trước hết là bi kịch của một trí thức nghệ sĩ, bi kịch của một nhà văn. Trướckia Hộ là một nghệ sĩ chân chính, sống có lí tưởng, có hoài bão, mơ ước một sựnghiệp văn chương, có quan niệm đúng đắn về tác phẩm nghệ thuật có tính nhân đạo(“Nó phải chứa đựng được một cái gì đó lớn lao mạnh mẽ…Nó làm cho con ngườigần người hơn”), có quan niệm đúng đắn về đạo đức của người cầm bút (“ Vănchương không cần những người thợ khéo tay…sáng tạo những cái gì chưa có”). VàHộ đã xả thân cho lí tưởng đó, không nề hà gian khổ. Nhưng khi bước vào cuộc sốngvới gánh nặng gia đình, Hộ đã dần dần biến thành một cây bút khác hẳn. Khi có cảmột gia đình để lo, Hộ không thể sống như trước. Gia đình Hộ muốn sống thì cần phảicó tiền. Hộ không thể không nghĩ đến kiếm tiền. Bị đồng tiền làm cho điêu đứng, Hộđã lao vào kiếm tiền. Trong điều kiện của mình, Hộ chỉ có một phương tiện duy nhấtđể kiếm sống là ngòi bút, là phải viết. Muốn có tiền thì phải viết nhiều. Muốn viếtnhiều thì phải viết nhanh. Muốn viết nhanh thì phải viết ẩu. Thế là Hộ lao vào sản xuấtnhững bài báo nhạt nhẽo, những cuốn sách cẩu thả mà người đọc quên ngay sau khiđọc, còn mình thì mỗi lần đọc lại cảm thấy xấu hổ, bởi đó đều chỉ là những “ý rấtnông được quấy loãng trong một thứ văn bằng phẳng và nhạt nhẽo”. Bi kịch là ở chỗ,Hộ luôn ý thức về sự cẩu that của mình: “Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là mộtsự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện”. Còn gì đauđớn cho bằng muốn làm một nhà văn chân chính, với một nghiệp văn có ý nghĩa rốtcuộc lại thấy mình trở thành một cây bút đê tiện. Hộ đau đớn mà thấy rằng: “Thôi thếlà hết! Ta đã hỏng! Ta đã hỏng đứt rồi!” 2) Không dừng lại ở đó, cuộc sống không chỉ giết chết những hoài bão cao đẹpnhất mà còn huỷ hoại những tâm tính tốt nhất của con người. Hộ rơi vào bi kịch thứhai. Bi kịch của một con người. Khi phải đứng trước một sự lựa chọn nghiệt ngã: Một bên là nghiệp văn của cánhân mình, một bên là sự sống của gia đình, Hộ đã đấu tranh quyết liệt. Tư tưởng vị kỉđã từng cám dỗ xui khiến anh. Ấy là tư tưởng muốn làm kẻ mạnh thì phải tàn nhẫn.Nghĩa là muốn thành công thì phải từ bỏ gia đình, vợ con. Nhưng Hộ là một conngười chân chính, với nguyên tắc sống rất cao cả: Nguyên tắc tình thương. Hộ chorằng con người khác con quỷ chính là ở chỗ có tình thương đó. Chính kẻ nào biết sốngtình thương mới là kẻ mạnh: “Kẻ mạnh không phải là kẻ giẫm lên vai kẻ khác để thoảmãn lòng ích kỉ. Kẻ mạnh chính là kẻ giúp đỡ người khác trên chính đôi vai mình”. Và ngay từ ban đầu Hộ đã sống theo đúng nguyên tắc tình thương đó. Hộ đãmở lòng bác ái ra để cứu vớt, cưu mang đời Từ, một nạn nhân đáng thương. Hộ cònphụng dưỡng bà mẹ già của Từ chu tất. Đến lúc này, Hộ sẵn sàng gác bỏ, vứt bỏ sựnghiệp văn chương của mình để lao vào kiếm tiền nuôi nấng vợ con. Nghĩa là Hộ vẫnmuốn, vẫn cố duy trì nguyên tắc sống cao cả của mình. Nhưng cuộc sống tàn bạo đã giết chết luôn tâm tính tốt ấy. Khao khát vănchương bị vùi sâu chôn chặt không chết hẳn, nó vẫn âm ỉ trong lòng. Mỗi khi gặp bạnvăn chương hoặc nghe tin sự thành đạt của bạn bè là nó lại bùng lên dằn vặt, đày đoạHộ. Hộ cảm thấy thua thiệt, thấy vỡ mộng. Mặc cảm thất bại như một mối hận chấtchứa trong lòng thành một thứ trầm uất. Hộ tìm đến rượu để giải sầu. Nhưng rượucàng làm cho mối hận mù quáng kia vón cục lại, không thể tiêu tan. Từ đấy Hộ bắtđầu trút những cơn giận dữ nặng nề mù quáng xuống người thân. Hộ bắt đầu phũphàng, nhẫn tâm với những người yếu đuối mình hằng mở lòng che chở, cưu mang.Ban đầu Từ ngạc nhiên không hiểu. Về sau Từ lờ mờ hiểu ra và cứ nhẫn nhục chịuđựng. Còn Hộ mỗi lần về nhà bộ dạng chẳng khác gì Chí Phèo! Nhưng có điều sau khigây ra những chuyện phũ phàng, thô bạo, tồi tệ, Hộ lại ân hận , sám hối. Trong lúc ănnăn chân thành nhất, Hộ đã xỉ vả mình bằng những lời nặng nề: “Anh…anh…chỉ làmột **************”. Rồi sự ân hận cũng chỉ được vài ngày. Sau đó Hộ lại hành hạ,lại tàn nhẫn…rồi thức tỉnh, ăn năn…Cái vòng luẩn quẩn ấy không bao giờ dứt. Nó đãđầu độc cuộc sống của Hộ và huỷ hoại tất cả những gì là tốt đẹp nhất của một ngườitrí thức như Hộ. Nam Cao là một nhà văn lớn của nền văn học hiện thực phê phán nói riêng vàlà một nhà văn lớn của văn học Việt Nam nói chung. Sở dĩ Nam Cao có một vị tríxứng đáng như vậy bởi cả cuộc đời cầm bút của mình, ông luôn trăn trở đ ...