Phân tích tác phẩm Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ - Bài làm 1

Truyền kỳ mạn lục (in 1768, A.176/1-2). Truyện được Nguyễn Bỉnh Khiêm phủ chính và Nguyễn Thế Nghi sống cùng thời dịch ra chữ nôm. Truyền kỳ mạn lục gồm 20 truyện, viết bằng tản văn, xen lẫn biền văn và thơ ca, cuối mỗi truyện thường có lời bình của tác giả, hoặc của một người cùng quan điểm với tác giả. Hầu hết các truyện xảy ra ở đời Lý, đời Trần, đời Hồ hoặc đời Lê sơ từ Nghệ An trở ra Bắc. Lấy tên sách là Truyền kỳ mạn lục (Sao chép tản mạn những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân tích tác phẩm "Truyền kì mạn lục" của Nguyễn Dữ - Bài làm 1 Phân tích tác phẩm Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ - Bài làm 1 Truyền kỳ mạn lục (in 1768, A.176/1-2). Truyện được Nguyễn Bỉnh Khiêmphủ chính và Nguyễn Thế Nghi sống cùng thời dịch ra chữ nôm. Truyền kỳ mạn lụcgồm 20 truyện, viết bằng tản văn, xen lẫn biền văn và thơ ca, cuối mỗi truyện thườngcó lời bình của tác giả, hoặc của một người cùng quan điểm với tác giả. Hầu hết cáctruyện xảy ra ở đời Lý, đời Trần, đời Hồ hoặc đời Lê sơ từ Nghệ An trở ra Bắc. Lấytên sách là Truyền kỳ mạn lục (Sao chép tản mạn những truyện lạ), hình như tác giảmuốn thể hiện thái độ khiêm tốn của một người chỉ ghi chép truyện cũ. Nhưng căn cứvào tính chất của các truyện thì thấy Truyền kỳ mạn lục không phải là một công trìnhsưu tập như Lĩnh Nam chích quái, Thiên Nam vân lục... mà là một sáng tác văn họcvới ý nghĩa đầy đủ của từ này. Đó là một tập truyện phóng tác, đánh dấu bước pháttriển quan trọng của thể loại tự sự hình tượng trong văn học chữ Hán. Và nguyên nhânchính của sự xuất hiện một tác phẩm có ý nghĩa thể loại này là nhu cầu phản ánh củavăn học. Trong thế kỷ XVI, tình hình xã hội không còn ổn định như ở thế kỷ XV; mâuthuẫn giai cấp trở nên gay gắt, quan hệ xã hội bắt đầu phức tạp, các tầng lớp xã hộiphân hóa mạnh mẽ, trật tự phong kiến lung lay, chiến tranh phong kiến ác liệt và kéodài, đất nước bị các tập đoàn phong kiến chia cắt, cuộc sống không yên ổn, nhân dânđiêu đứng, cơ cực. Muốn phản ánh thực tế phong phú, đa dạng ấy, muốn lý giải nhữngvấn đề đặt ra trong cuộc sống đầy biến động ấy thì không thể chỉ dừng lại ở chỗ ghichép sự tích đời trước. Nhu cầu phản ánh quyết định sự đổi mới của thể loại văn học.Và Nguyễn Dữ đã dựa vào những sự tích có sẵn, tổ chức lại kết cấu, xây dựng lại nhânvật, thêm bớt tình tiết, tu sức ngôn từ... tái tạo thành những thiên truyện mới. Truyềnkỳ mạn lục vì vậy, tuy có vẻ là những truyện cũ nhưng lại phản ánh sâu sắc hiện thựcthế kỷ XVI. Trên thực tế thì đằng sau thái độ có phần dè dặt khiêm tốn, Nguyễn Dữrất tự hào về tác phẩm của mình, qua đó ông bộc lộ tâm tư, thể hiện hoài bão; ông đãphát biểu nhận thức, bày tỏ quan điểm của mình về những vấn đề lớn của xã hội, củacon người trong khi chế độ phong kiến đang suy thoái. Trong Truyền kỳ mạn lục, có truyện vạch trần chế độ chính trị đen tối, hủ bại,đả kích hôn quân bạo chúa, tham quan lại nhũng, đồi phong bại tục, có truyện nói đếnquyền sống của con người như tình yêu trai gái, hạnh phúc lứa đôi, tình nghĩa vợchồng, có truyện thể hiện đời sống và lý tưởng của sĩ phu ẩn dật... Nguyễn Dữ đã phảnánh hiện thực mục nát của chế độ phong kiến một cách có ý thức. Toàn bộ tác phẩmthấm sâu tinh thần và mầu sắc của cuộc sống, phạm vi phản ánh của tác phẩm tươngđối rộng rãi, khá nhiều vấn đề của xã hội, con người được đề cập tới. Bất mãn với thờicuộc và bất lực trước hiện trạng, Nguyễn Dữ ẩn dật và đã thể hiện quan niệm sống củakẻ sĩ lánh đục về trong qua Câu chuyện đối đáp của người tiều phu trong núi Nưa. ởẩn mà nhà văn vẫn quan tâm đến thế sự, vẫn không quên đời, vẫn nuôi hy vọng ở sựphục hồi của chế độ phong kiến. Tư tưởng chủ đạo của Nguyễn Dữ là tư tưởng Nhogia. Ông phơi bày những cái xấu xa của xã hội là để cổ vũ thuần phong mỹ tục xuấtphát từ ý thức bảo vệ chế độ phong kiến, phủ định triều đại mục nát đương thời đểkhẳng định một vương triều lý tưởng trong tương lai, lên án bọn bá giả để đề caođạo thuần vương, phê phán bọn vua quan tàn bạo để ca ngợi thánh quân hiền thần,trừng phạt bọn người gian ác, xiểm nịnh, dâm tà, để biểu dương những gương tiếtnghĩa, nhân hậu, thủy chung. Tuy nhiên Truyền kỳ mạn lục không phải chỉ thể hiện tưtưởng nhà nho, mà còn thể hiện sự dao động của tư tưởng ấy trước sự rạn nứt của ýthức hệ phong kiến. Nguyễn Dữ đã có phần bảo lưu những tư tưởng phi Nho giáo khiphóng tác, truyện dân gian, trong đó có tư tưởng Phật giáo, Đạo giáo và chủ yếu là tưtưởng nhân dân. Nguyễn Dữ đã viết truyền kỳ để ít nhiều có thể thoát ra khỏi khuônkhổ của tư tưởng chính thống đặng thể hiện một cách sinh động hiện thực cuộc sốngvới nhiều yếu tố hoang đường, kỳ lạ. Ông mượn thuyết pháp của Phật, Đạo, v.v. để lýgiải một cách rộng rãi những vấn đề đặt ra trong cuộc sống với những quan niệm nhânquả, báo ứng, nghiệp chướng, luân hồi; ông cũng đã chịu ảnh hưởng của tư tưởngnhân dân khi miêu tả cảnh cùng cực, đói khổ, khi thể hiện đạo đức, nguyện vọng củanhân dân, khi làm nổi bật sự đối kháng giai cấp trong xã hội. Cũng chính vì ít nhiềukhông bị gò bó trong khuôn khổ khắt khe của hệ ý thức phong kiến và muốn dành chotư tưởng và tình cảm của mình một phạm vi rộng rãi, ông hay viết về tình yêu nam nữ.Có những truyện ca ngợi tình yêu lành mạnh, chung thủy sắt son, thể hiện nhu cầutình cảm của các tầng lớp bình dân. Có những truyện yêu đương bất chính, tuy vượt rangoài khuôn khổ lễ giáo nhưng lại phản ánh lối sống đồi bại của nho sĩ trụy lạc, láibuôn hãnh tiến. Nguyễn Dữ cũng rất táo bạo và phóng túng khi viết về những mối tìnhsi mê, đắm đuối, sắc dục, thể hiện sự nhượng bộ của tư tưởng nhà nho trước lối sốngthị dân ngày càng phổ biến ở một số đô thị đương thời. Tuy vậy, quan điểm chủ đạocủa Nguyễn Dữ vẫn là bảo vệ lễ giáo, nên ý nghĩa tiến bộ toát ra từ hình tượng nhânvật thường mâu thuẫn với lý lẽ bảo thủ trong lời bình. Mâu thuẫn này phản ánh mâuthuẫn trong tư tưởng, tình cảm tác giả, phản ánh sự rạn nứt của ý thức hệ phong kiếntrong tầng lớp nho sĩ trước nhu cầu và lối sống mới của xã hội. Truyền kỳ mạn lục cógiá trị hiện thực vì nó phơi bày những tệ lậu của chế độ phong kiến và có giá trị nhânđạo vì nó đề cao phẩm giá con người, tỏ niềm thông cảm với nỗi khổ đau và niềm mơước của nhân dân. Truyền kỳ mạn lục còn là tập truyện có nhiều thành tựu nghệ thuật, đặc biệt lànghệ thuật dựng truyện, dựng nhân vật. Nó vượt xa những truyện ký lịch sử vốn í ...