Phản ứng phụ do thuốc ở người già và cách dự phòng

Mặc dù chỉ chiếm hơn 10% tổng dân số thế giới, nhưng người già lại sử dụng một lượng thuốc gần tương đương với những người trẻ tuổi. Nguyên nhân là do người già thường mắc đồng thời nhiều loại bệnh và gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe do quá trình lão hóa, do đó phải dùng nhiều loại thuốc để giải quyết các vấn đề này, có nhiều người phải dùng tới 7 -10 loại thuốc khác nhau mỗi ngày....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phản ứng phụ do thuốc ở người già và cách dự phòngPhản ứng phụ do thuốc ở người già và cách dự phòngMặc dù chỉ chiếm hơn 10% tổng dân số thế giới, nhưngngười già lại sử dụng một lượng thuốc gần tương đươngvới những người trẻ tuổi.Nguyên nhân là do người già thường mắc đồng thời nhiềuloại bệnh và gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe do quá trìnhlão hóa, do đó phải dùng nhiều loại thuốc để giải quyết cácvấn đề này, có nhiều người phải dùng tới 7 -10 loại thuốckhác nhau mỗi ngày.Cùng với sự gia tăng số lượng người già trên trái đất, sốlượng thuốc được kê đơn điều trị cho người già cũng đang cóxu hướng tăng lên rõ rệt trong những năm gần đây do tuổi thọcủa con người ngày càng kéo dài, số bệnh lý mạn tính cũngvì thế mà được tích lũy ngày càng nhiều theo tuổi.Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của y học đã cho ra đờirất nhiều loại thuốc mới dùng trong điều trị các bệnh mạntính thường gặp ở người già như rối loạn mỡ máu, loãngxương, bệnh Alzheimer…Quan điểm điều trị của các thầy thuốc ở nhiều nơi trên thếgiới cũng có những thay đổi, phần lớn các bệnh mạn tính ởngười già đều được điều trị một cách tích cực thay vì “sốngchung” với bệnh như trước đây.Vì sao người già dùng thuốc hay gặp tác dụng phụ?Việc sử dụng cùng lúc nhiều loại thuốc có thể khiến ngườibệnh phải đối mặt với nhiều vấn đề gây ra do thuốc như cácphản ứng phụ của thuốc, tương tác giữa các loại thuốc và độctính của thuốc. Ở người già, những vấn đề này xảy ra thườngxuyên hơn và mức độ cũng trầm trọng hơn so với người trẻtuổi.Nguyên nhân làm tăng tần suất tác dụng phụ do thuốc ởngười già được cho là do những thay đổi của quá trìnhchuyển hóa và đào thải thuốc, giảm khả năng hoạt động bùtrừ của các hệ cơ quan liên quan đến tuổi và ảnh hưởng củanhiều bệnh lý mắc kèm gây kéo dài thời gian tác dụng, tăngnguy cơ nhiễm độc, tăng tần suất tác dụng phụ và thay đổi tácdụng điều trị của thuốc.Một số nghiên cứu gần đây cho thấy, tần suất tác dụng phụdo thuốc ở nhóm tuổi 70-79 cao hơn 7 lần so với ở nhóm tuổi20-29, tỷ lệ nhập viện do các phản ứng phụ của thuốc ởngười già lên tới 17% so với tỷ lệ 5% trong cộng đồng chung.Bên cạnh tần suất, mức độ phản ứng phụ do thuốc ở ngườigià thường nặng nề hơn so với ở người trẻ tuổi, nguyên nhânlà do giảm khả năng hoạt động bù trừ của các hệ cơ quan vàviệc dùng đồng thời nhiều loại thuốc làm tăng nguy cơ xuấthiện các tương tác thuốc nguy hiểm trên lâm sàng.Tuy nhiên, phản ứng phụ do thuốc xảy ra phổ biến ở ngườigià không chỉ là do tác động của tuổi tác, mà một phần còndo những yếu tố chủ quan trong việc kê đơn và sử dụngthuốc. Một ví dụ là các phản ứng phụ do thuốc ở người giàthường có biểu hiện khá mơ hồ và khó nhận biết, như lú lẫntăng lên, buồn ngủ nhiều, táo bón, khó đi tiểu, chán ăn, mệtmỏi...Đây cũng là những vấn đề xảy ra khá phổ biến ở người già,do đó không ít trường hợp các thầy thuốc đã nhầm lẫn và xửlý các phản ứng phụ do thuốc này bằng cách cho dùng mộtthuốc khác và khiến người bệnh phải chịu thêm các phản ứngphụ mới.Cần hướng dẫn người cao tuổi dùng thuốc rõ ràng, tỉ mỉNhững thuốc nào gây tác dụng phụ ở người cao tuổi?Một số thuốc hoặc nhóm thuốc được xếp vào nhóm có nguycơ cao gây ra các tác dụng phụ ở người già, thường gặp là:- Các thuốc điều trị rối loạn nhịp tim (amiodarone,disopyramide)- Các thuốc kháng histamine thế hệ cũ (doxepin,chlorpheniramine, diphenhydramine, hydroxyzine,promethazine…)- Thuốc kháng cholinergic (atropin),- Thuốc chống trầm cảm (amitriptyline, fluoxetine)- Các thuốc an thần kinh (thioridazine, mesoridazine)- Barbiturate (ngoại trừ phenobarbital)- Nhóm benzodiazepine (flurazepam, diazepam, lorazepam),digoxin- Các thuốc chống viêm giảm đau (indomethacine, ketorolac,naproxen, meloxicam),- Thuốc hạ huyết áp (nifedipine, methyldopa, guanethidine)- Các thuốc giãn cơ (orphenadrine, methocarbamol,carisoprodol, chlorzoxazone, metaxalone, oxybutynin)- Các thuốc xổ hoặc nhuận tràng (bisacodyl, cascara sagrada)và chlorpropamide.Làm gì để hạn chế tác dụng phụ do thuốc ở người già?Để hạn chế tối đa các phản ứng phụ do thuốc ở người già,nên thận trọng khi sử dụng những thuốc có nguy cơ cao gâycác phản ứng phụ kể trên, cân nhắc kỹ giữa lợi ích và nguycơ, dùng liều thấp nhất có thể hoặc thay thế bằng các thuốc ítđộc tính hơn nếu đảm bảo được hiệu quả điều trị và điều kiệntài chính cho phép.Bên cạnh đó, cần xem xét lại phác đồ điều trị của bệnh nhânđịnh kỳ mỗi 6-12 tháng và khi có bất kỳ sự thay đổi nào vềthuốc, theo dõi chặt chẽ sự xuất hiện các phản ứng phụ ởnhững bệnh nhân lớn tuổi có sử dụng các thuốc hướng thầnhoặc những người có dùng nhiều hơn 4 loại thuốc.\Hạn chế tối đa số lượng thuốc chỉ định cho mỗi bệnh nhân vàtăng cường sử dụng các phương pháp điều trị không dùngthuốc, thường xuyên đánh giá lại chức năng gan thận để cónhững điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp, cân nhắc sử dụngcác thuốc phối hợp hoặc dùng liều một lần mỗi ngày để cảithiện sự tuân thủ điều trị của người bệnh trong điều kiện tàichính cho phép. ...