Phản ứng phụ thường gặp của thuốc kháng sinh

Kháng sinh là một trong những nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh lý nhiễm trùng. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả điều trị, hầu hết các loại thuốc kháng sinh cũng đều có nguy cơ gây ra các phản ứng không mong muốn cho người bệnh.Phản ứng dị ứng Các kháng sinh họ bêta lactam với khoảng hơn 50 dẫn xuất như amoxycillin, penicillin, cephalexin... đều có tác dụng điều trị và độ an toàn tương đối cao. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phản ứng phụ thường gặp của thuốc kháng sinh Phản ứng phụ thường gặp của thuốc kháng sinh Hiện tượng nổi mày đay sau dùng kháng sinh. Kháng sinh là một trong những nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi đểđiều trị các bệnh lý nhiễm trùng. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả điều trị, hầuhết các loại thuốc kháng sinh cũng đều có nguy cơ gây ra các phản ứng khôngmong muốn cho người bệnh. Phản ứng dị ứng Các kháng sinh họ bêta lactam với khoảng hơn 50 dẫn xuất nhưamoxycillin, penicillin, cephalexin... đều có tác dụng điều trị và độ an toàn tươngđối cao. Tuy nhiên, đây cũng là nhóm nguyên nhân chủ yếu gây ra các phản ứng dịứng do thuốc. Các phản ứng phụ đáng lo ngại nhất của nhóm thuốc này là nhữngphản ứng dị ứng tức thì gây ra do kháng thể IgE đặc hiệu với thuốc. Những phảnứng này thường xảy ra trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi dùng thuốc. Biểuhiện nhẹ thường là nổi ban đỏ, ngứa, phù mắt, môi. Những trường hợp nặng có thểgây tụt huyết áp, co thắt phế quản hoặc phù nề thanh quản. Một số phản ứng dịứng muộn cũng có thể xảy ra sau dùng các kháng sinh bêta lactam như thiếu máutan máu, hội chứng Stevens-Johnson và viêm da. Riêng ampicillin và amoxycillinthường gây ra ban dạng sởi. Đây là một dạng ban đỏ xảy ra tương đối muộn,không nguy hiểm đến tính mạng và chưa rõ cơ chế, thường xảy ra hơn ở nhữngngười có nhiễm virut Epstein-Barr hoặc cytomegalovirus. Để dự phòng và hạn chếcác phản ứng dị ứng do nhóm kháng sinh bêta lactam, cần khai thác kỹ tiền sử dịứng trước đây của người bệnh và thử test dị ứng với thuốc và các dị nguyên củathuốc trước khi sử dụng. Với những người bệnh trước đây đã bị các thể dị ứngnặng do các kháng sinh bêta lactam như sốc phản vệ, hội chứng Stevens-Johnson,nên tránh dùng lại các kháng sinh trong họ này và tìm các thuốc thay thế thíchhợp. Nếu không có các thuốc thay thế thích hợp, có thể cân nhắc điều trị giảm mẫncảm tại các cơ sở chuyên khoa dị ứng. Có thể xảy ra dị ứng chéo giữa các khángsinh cephalosporin và penicillin, đặc biệt là các kháng sinh cephalosporin thế hệ 1. Tác dụng phụ thường gặp của một số nhóm kháng sinh Tác dụng phụ thường gặp nhất của các kháng sinh aminoglycoside (nhưgentamycin, tobramycin, amikacin...) là biểu hiện nhiễm độc thận và ốc tai tiềnđình, với nhóm bêta lactam là phản ứng dị ứng và tình trạng tiêu chảy, viêm ruột,với clindamycin là biểu hiện tiêu chảy và ban dạng sởi ngoài da. Các kháng sinhnhóm quinolone như ciprofloxacin, levofloxacin đều có thể gây kích ứng đườngtiêu hóa, nhiễm độc thần kinh trung ương, gân và sụn, do đó, cần tránh sử dụng ởtrẻ em dưới 15 tuổi. Metronidazole cũng có thể gây kích ứng đường tiêu hóa vànhiễm độc hệ thần kinh, vancomycin có thể gây hội chứng đỏ da toàn thân. Phảnứng phụ thường gặp nhất của các kháng sinh tetracycline là gây kích ứng đườngtiêu hóa và viêm âm đạo do nấm, với trimethoprim- sulfamethoxazole là gây kíchứng đường tiêu hóa và các phản ứng dị ứng. Một số phản ứng phụ đặc hiệu hiếm gặp Hầu hết các kháng sinh đều có thể gây ra tiêu chảy và viêm ruột doclostridium difficile, thường gặp nhất là do ampicillin, clindamycin vàcephalosporin. Biểu hiện từ mức độ tiêu chảy và đau bụng nhẹ đến viêm ruột nặngvới các biểu hiện toàn thân như chán ăn, mệt mỏi, sốt... Trong một số ít trườnghợp, các kháng sinh như erythromycin esters, TMP-SMZ, amoxicillin vàclavulanate potassium có thể gây ứ mật. Nhận biết sớm và ngừng thuốc kịp thời cóthể ngăn ngừa tổn thương gan. Minocycline có thể gây chóng mặt, ù tai; các khángsinh fluoroquinolone và macrolide đều có thể làm tăng nguy cơ ngộ độctheophyllin. Dự phòng phản ứng phụ do kháng sinh Biện pháp quan trọng nhất để hạn chế các phản ứng phụ gây ra do khángsinh là phải sử dụng một cách đúng đắn các thuốc này. Tránh sử dụng kháng sinhchỉ nhằm mục đích dự phòng mà không có chỉ định rõ ràng như các trường hợpnhiễm virut hoặc nhiễm trùng tiết niệu không triệu chứng ở người già. Ngoài ra,khi sử dụng kháng sinh cũng cần đặc biệt lưu ý các chống chỉ định của thuốc vàtránh các yếu tố có thể làm tăng nặng độc tính của thuốc. Với những người bệnhđã có tiền sử dị ứng với thuốc trước đây, khi có chỉ định dùng kháng sinh, cầntránh dùng lại các thuốc mà người bệnh đã từng bị dị ứng hoặc có dị ứng chéo vớithuốc mà người bệnh bị dị ứng (như giữa cephalosporin và penicillin). Với cáckháng sinh họ aminoglycoside, để hạn chế độc tính trên thận và ốc tai tiền đìnhcủa thuốc, nên dùng một lần trong ngày, tránh sử dụng ở những người bệnh có suygiảm chức năng gan thận và ốc tai tiền đình. Nếu có thể, nên định lượng nồng độthuốc trong máu người bệnh trong quá trình dùng thuốc. Để hạn chế nguy cơnhiễm độc da do vancomycin, thuốc này nên được truyền mỗi lần kéo dài ít nhất 2giờ. Với những người bị kích ứng đường tiêu hóa do erythromycin, nên chuyểnsang d ...