Pháp luật về chuyển đổi giới tính tại Hà Lan và một số kinh nghiệm cho Việt Nam

Đề tài nêu lên Hiến pháp Hà Lan ghi nhận: “Tất cả mọi người ở Hà Lan đều được đối xử bình đẳng trong những hoàn cảnh như nhau. Phân biệt đối xử dựa trên cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, quan điểm chính trị, chủng tộc, giới tính hay vì bất kỳ lý do nào khác là không được phép”. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Pháp luật về chuyển đổi giới tính tại Hà Lan và một số kinh nghiệm cho Việt Nam Kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới về pháp luật chuyển đổi giới tính và bài học cho Việt Nam PHÁP LUẬT VỀ CHUYỂN ĐỔI GIỚI TÍNH TẠI HÀ LAN VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM Đặng Ngân Hà - Trần Thị Loan (Học viên thạc sĩ chuyên ngành Luật nhân quyền, Khoa Luật ĐHQG Hà Nội) Dẫn nhập Hiến pháp Hà Lan ghi nhận: “Tất cả mọi người ở Hà Lan đều được đối xử bình đẳng trong những hoàn cảnh như nhau. Phân biệt đối xử dựa trên cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, quan điểm chính trị, chủng tộc, giới tính hay vì bất kỳ lý do nào khác là không được phép”.52 Như vậy, những hành vi kỳ thị, biệt đối xử với một người chỉ vì họ có xu hướng tính dục và bản dạng giới khác biệt là không phù hợp với Hiến pháp – văn bản có hiệu lực pháp lý cao nhất tại Hà Lan. Là một trong những quốc gia sớm thông qua luật cho phép chuyển đổi giới tính ở châu Âu và trên thế giới, quyền chuyển đổi giới tính hợp pháp hóa trong Bộ luật Dân sự năm 1985 thể hiện cái nhìn cởi mở của Hà Lan đối với vấn đề về người chuyển giới - những người tự xác nhận giới tính của mình khác với giới tính khi sinh ra. Pháp luật của quốc gia này thừa nhận quyền của người chuyển giới được thay đổi giới tính của họ bằng cách cho phép được quyền thay đổi giới tính trên giấy khai sinh. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, các quy định này đã gặp phải sự phản đối bởi những quy định về điều kiện chuyển đổi giới tính đã vi phạm quyền con người của người chuyển giới. Theo đó, việc thực hiện các can thiệp y tế trước khi yêu cầu chuyển đổi giới tính đã vi 52 Xem: https://www.government.nl/documents/regulations/2012/10/18/ the-constitution-of-the-kingdom-of-the-netherlands-2008, truy cập ngày 30/11/2016. 69 Pháp luật về chuyển đổi giới tính tại Hà Lan và một số kinh nghiệm cho Việt Nam phạm đến quyền tự làm chủ và toàn vẹn thân thể của những người này. Vì vậy, những quy định này đã được sửa đổi trong Bộ luật Dân sự 2013. 1. Nhu cần cần phải sửa đổi pháp luật về chuyển đổi giới tính tại Hà Lan Hạn chế của quy định về chuyển đổi giới tính trong Bộ Luật Dân sự 1985: Pháp luật Hà Lan trước đây cho phép người chuyển giới được thay đổi giới tính của họ trên các giấy tờ tùy thân với điều kiện họ đã trải qua điều trị hoóc-môn, phẫu thuật chuyển giới, và đã thay đổi hoàn toàn về mặt thể chất. Những điều kiện này, được quy định tại Điều 1:28 Bộ luật Dân sự Hà Lan 1985, 53 khiến những người chuyển giới phải chấp nhận giới tính trên giấy tờ tùy thân không đúng với giới tính họ mong muốn, gây ra những tác động tiêu cực đến cuộc sống hằng ngày của họ, phủ nhận quyền tự quyết bản dạng giới của con người, vi phạm quyền tự chủ cơ thể. 54 Vì vậy đã tạo nên những ảnh hưởng khác nhau lên các nhóm thuộc cộng đồng chuyển giới tại Hà Lan. Theo điều luật này, những người chuyển giới nam/nữ có mong muốn phẫu thuật chuyển giới chỉ có thể thay đổi nhận dạng trên giấy tờ tùy thân sau khi đã hoàn tất quá trình điều trị chuyển giới về mặt y học và tâm lý. Để đạt được các điều kiện theo quy H.C.S. Warendorf, r. L. Thomas (m.a.), IAN SUMNER, 53 THE CIVIL CODE OF THE NETHERLANDS, KLUWER LAW INTERNATIONAL, netherlands, 2009, ARTICLE 28, BOOK 1, TR. 27. 54 Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE), Có bao nhiêu nước hợp pháp hóa chuyển đổi giới tính, https://quyencuatoi.squarespace .com/s/Factsheet-Hop-phap-hoa-chuyen-doi-gioi-tinh-tren-the-gioi.pdf+& cd=1&hl=vi&ct=clnk&gl=vn, truy cập ngày 30/11/2016. 70 Kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới về pháp luật chuyển đổi giới tính và bài học cho Việt Nam định tại Điều 1:28, quá trình ấy cần nhiều năm và trong suốt khoảng thời gian đó, những người chuyển giới nam/nữ phải sống với giới tính trên giấy tờ tùy thân không đúng với bản dạng giới của họ, và do đó, một khía cạnh cơ bản (giới tính) của cá nhân họ đã bị phủ nhận.55 Đối với những người chuyển giới không có nhu cầu phẫu thuật chuyển giới, việc pháp luật Hà Lan quy định điều kiện trên khiến họ không thể thay đổi giới tính và phải đối diện với khó khăn cả đời, vì không được ghi nhận giới tính mong muốn vào các giấy tờ pháp lý. Những người chuyển giới không muốn thực hiện phẫu thuật vì nhiều lý do, hoặc có thể họ đã chấp nhận với cơ thể hiện có, trong trường hợp này, chính pháp luật là rào cản duy nhất khiến họ không thể sống với giới tính mình mong muốn. Trên thực tế, số người chuyển giới không muốn trải qua phẫu thuật là rất lớn. Việc tự xác định giới tính và thể hiện giới tính của bản thân (thông qua trang phục, kiểu tóc, giọng nói, hành xử,…) khác với giới tính được ghi nhận trên giấy tờ tùy thân đã dẫn đến vô số các trường hợp khó xử giữa người chuyển giới với các cơ quan nhà nước, nhà tuyển dụng và đôi khi với cả những người lạ. Hơn nữa, những trường hợp khó xử như vậy lặp đi lặp lại cho người chuyển giới khiến họ bị tổn thương tâm lý nặng nề. Ngoài ra, đối với những người chuyển giới nhưng giới tính mong muốn của họ khác với giới tính nam hay nữ (người xuyên giới, theo cách gọi của đa số người Việt Nam hiện nay) lại không có các quy định pháp luật thừa nhận bản dạng giới của họ. Những người xuyên giới không cần thiết phải trải qua phẫu thuật chuyển ĐỌC THÊM: TRƯƠNG HỒNG QUANG, 55 NGƯỜI CHUYỂN GIỚI VÀ PHÁP LUẬT THẾ GIỚI VỀ NGƯỜI CHUYỂN GIỚI, ...