Pháp luật về cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc – thực trạng và hướng hoàn thiện

Tuy thực hiện cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc chỉ là quá trình nhỏ trong tổng thể quy trình thu hồi, cưỡng chế thu hồi đất nhưng nó giữ vai trò, vị trí quan trọng trong công tác tiến hành thu hồi đất nói chung. Bài viết phân tích những khó khăn vướng mắc trong công tác thi hành biện pháp cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc và một số kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Pháp luật về cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc – thực trạng và hướng hoàn thiện Hội thảo Khoa học “Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn” PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH KIỂM ĐẾM BẮT BUỘC – THỰC TRẠNG VÀ HƯỚNG HOÀN THIỆN LAW ON ENFORCEMENT OF IMPLEMENTING COMPULSORY INVENTORY – REALITY AND DIRECTION OF PERFECTION ThS. Nguyễn Thành Phương1 Tóm tắt – Tuy thực hiện cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc chỉ là quá trình nhỏtrong tổng thể quy trình thu hồi, cưỡng chế thu hồi đất nhưng nó giữ vai trò, vị tríquan trọng trong công tác tiến hành thu hồi đất nói chung, cưỡng chế nói riêng.Trong những năm gần đây, tuy Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật đểđiều chỉnh vấn đề này nhưng thực tế quá trình áp dụng các quy định cưỡng chếkiểm đếm vẫn gặp phải rất nhiều khó khăn, vướng mắc. Bài viết phân tích nhữngkhó khăn vướng mắc trong công tác thi hành biện pháp cưỡng chế kiểm đếm bắtbuộc và một số kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế này. Từ khóa: thu hồi đất, cưỡng chế trong thu hồi đất, kiểm đếm.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Cơ chế cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc và quy trình kiểm đếm bắt buộc chínhlà một điểm mới trong Luật Đất đai năm 2013, so sánh với các quy định trước đây,nội dung này chưa được quy định tỏ tường, mà chỉ được đề cập đến tại Điểm a,Khoản 1, Điều 56 Nghị định 84/2007/NĐ-CP theo hướng liệt kê, chưa đi sâu vàocông tác mô tả chi tiết. Cụ thể: ‘Trong thời hạn không quá 60 ngày, kể từ ngày hoànthành công việc đo đạc, kiểm đếm, tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóngmặt bằng có trách nhiệm lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư’ [1]. Từ đó,việc bổ sung nội dung điều tra khảo sát, kiểm đếm là cần thiết, nhằm thống nhất xáclập số liệu về tài sản trên đất giữa người sử dụng đất và cơ quan nhà nước có thẩmquyền làm nền tảng cơ sở phục vụ công tác lập phương án bồi thường, hỗ trợ, táiđịnh cư. Đồng thời, việc bổ sung nội dung điều tra khảo sát, kiểm đếm giúp khắcphục tình trạng người dân bất hợp tác cùng Nhà nước trong quá trình xây dựngphương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Tuy nhiên, công tác triển khai đã gặpkhông ít khó khăn bởi pháp luật chưa quy định bộ tiêu chí toàn diện nhằm điềuchỉnh một cách thống nhất áp dụng tại các địa phương trong cơ chế cưỡng chế kiểmđếm bắt buộc.1 Trường Đại học Nam Cần Thơ; Email: nguyenthanhphuong099@gmail.com 397 Hội thảo Khoa học “Các vấn đề đương đại trong lĩnh vực Kinh tế, Luật: Từ lí thuyết đến thực tiễn”2. ĐẶC ĐIỂM CƯỠNG CHẾ THỰC HIỆN QUYẾT ĐỊNH KIỂM ĐẾMBẮT BUỘC Về phương diện pháp lí, chúng ta có thể nhận thấy hoạt động cưỡng chếlà biện pháp bắt buộc cá nhân hay tổ chức phải thực hiện một nghĩa vụ, trách nhiệmtheo quyết định đã có hiệu lực của một cá nhân, tổ chức có thẩm quyền theo nhữngtrình tự, thủ tục được pháp luật quy định. Tuy nhiên, việc cưỡng chế kiểm đếm bắtbuộc mang những đặc tính riêng biệt: Thứ nhất, việc cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc khi Nhànước thu hồi đất được tiến hành trên một quyết định hành chính cá biệt. Theo đó,cơ chế được thực hiện theo một quy trình, thủ tục được quy định bởi pháp luật đấtđai, tùy thuộc vào tính chất, diện tích đất kiểm kê mà có cách xử lí về độ ngắn dài,phức tạp khác nhau. Bên cạnh đó, Nhà nước chính yếu là cơ quan chủ trì thực hiện.Điểm đặc biệt của Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành chỉquy định ủy ban nhân dân (UBND) cấp huyện có thẩm quyền ban hành và tổ chứcthực hiện quyết định cưỡng chế kiểm đếm mà chưa có những chi tiết liên quan đếnthành phần ban cưỡng chế. Thứ hai, với cưỡng chế thi hành án dân sự [2] và cưỡng chế quyết định hànhchính [3], đối tượng chịu mọi chi phí cho công tác thi hành thuộc về người được thihành án hoặc người bị cưỡng chế thi hành án. Ngược lại, với công tác cưỡng chếkiểm đếm bắt buộc, đối tượng bị cưỡng chế không phải chịu chi phí thực hiện màchi phí được tính vào vốn dự án hoặc ứng trước từ tổ chức phát triển quỹ đất [4].Đây cũng là điểm phân biệt giữa cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc, cưỡng chế thu hồiđất theo quy hoạch với các hình thức cưỡng chế hành chính khác. Thứ ba, với các hình thức cưỡng chế thi hành án dân sự và cưỡng chế quyếtđịnh hành chính do bộ phận chuyên trách tham gia đảm nhiệm, việc thể hiện vaitrò, trách nhiệm xuyên suốt trong quá trình tham gia cưỡng chế không tồn tại đồngnhất với nhau về thành phần. Việc không chuyên trách trong cơ chế cưỡng chế thuhồi đất ít nhiều cũng gây ra những lúng túng nhất định trong trình tự thủ tục hay ápdụng kiểm đếm theo phương thức nào. Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề bất cập,vì vậy, những khiếu nại liên quan là điều khó tránh khỏi. Từ những đặc điểm trên, ...