Phố chợ, phố làng: Hai dòng chảy trong quá trình phát triển ở ngoại thành Hà Nội

Một trong những phát hiện chính của nghiên cứu là quá trình hình thành hai khu phố làng ở hai thời điểm khác nhau: Đổi mới vào đầu thập niên 1990 và quá trình đô thị hóa từ đầu những năm 2000. Dù cùng mang nhiều điểm tương đồng, song quá trình hình thành của mỗi không gian này ẩn chứa nhiều khác biệt, mà điển hình là tính chất kinh doanh và sự gắn kết của làng vào mạng lưới xã hội rộng lớn hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phố chợ, phố làng: Hai dòng chảy trong quá trình phát triển ở ngoại thành Hà Nộio u lucu - i^ u^u uinnxs hfi HQC, SO 2 (unj, JUJ IPHO CHO, PHO LANG: HAI DONG CHAY TRONGQUA TRINH PHAT TRIEN 0 NGOAI T H A N H H A NOINGUYfiN CflNG T H A O Tom tat: Bai viit trinh bay kit qua nghien cmi su dvng phuang phdp quan sdt thamdu vd phong vdn lich sic dong dcri tgi mQt long ngogi thdnh Hd Noi trong ndm 2015-2016nhdm tim hiiu qud trinh biin doi khong gian long tu nhimg ndm 1990 din nay. Mot trongnhiing phdt hien chinh cua nghien cihi la qud trinh hinh thdnh hai khu phd ldng a hai thaidiim khdc nhau: Doi mat vdo ddu thdp nien 1990 vd qud trinh do thj hoa tit ddu nhimgndm 2000. Dii ciing mang nhiiu diem tuong dong, song qud trinh hinh thdnh cua mdikhong gian ndy dn chiia nhieu khdc biet, md dim hinh Id tinh chdt kinh doanh vd su gdnkit ciia ldng vdo mgng luai xd hoi r^ng lan han.Tit khoa; do thi hoa, bi6n d6i nong thon, khong gian va cdnh quan lang, lang Viet.1. GiiA thieuTir giGa nhGng nam 1990 din nay, l ^ g Vi^t da va dang co nhieu thay doi nhanhchong, dugc thuc diy bdi cdc tdc nhan khac nhau, trong do co chinh sach Doi moi va qudtrinh do thj hoa. DiSu nay dan dSn qud trinh chuySn dich ca cau thu nhap theo huong giatdng dong g6p cua kh6i dich vu, thuong mai, suy giam vai trd cOa san xuat nong nghi?p;su phat triln cua kiSn tnic d5 thi thay th6 kiln trie cu; biSn d^ng dan so bdt nguon t i qudtrinh di cu, nhap cu; l6i s6ng moi hay su hoi smh cua m6t so thuc hdnh van h6a truyenth6ng (To Duy Hcjp, 2000; Papin va Tessier, 2002; Kleinen, 2004).Su bien dai cua lang Viet con the hi?n ro net qua biln dii canh quan va khong gianxa hoi. Cdch tilp can nay d§ dugc mgt s i nhd khoa hpc quan tam (Nguyen Cong Thdo,2011; 2013; Papin vd Tessier, 2002). Nguyen Tung (2002) cho rdng c6 thi phdn khfing gianldng o vung d6ng bdng chdu thi song H6ng thanh khong gian hdnh chinh, khong gian cutrd, khong gian canh tdc. Nguyen Thj Phuong Cham (2009) chi ra su dan xen gifta tniyinthong vd hi$n dji, giOa tinh do thi va ldng que qua nghien ciiu qua trinh biln dii 6 xd D6ngKy. Khong gian lang 6 day da co sf gdn kit voi qua trinh hoa nhjp va phat triln cua datnude. Nguyen Vdn Suu vd Chu Thj Huong (2015) kl thua, phdt triln y tudng cua NguyenTiing (2002) da phdn loai khdng gian Idng Vi?t thdnh 5 loai bao gdm; khong gian cu tni,khdng gian kiln tnic, khdng gian sdn xudt, khong gian thieng vd khdng gian hdnh chinh.Cdc khdng gian nay dugc cho Id kit qud ciia sv thich ilng vdi mdi trudng tl nhien. Vipl Ddn tpc hpc, Viin Han ldm Khoa hpc xa hpi Vi4l Nam.48Phd chg, phd ldng: hai ddng chcp trong qua trinh...Cung tidp can qud trinh bidn ddi ldng dudi gde dO khdng gian nhung bdi viet nhin tirldng kinh sinh thai hpe lich sd (historical ecology). Tim hidu qud tiinh hinh thanh 2 khuphd d mOt ldng ngoai thdnh Ha Ndi, tdc gia nhin nhan phd lang nhu mpt dang thdccanh quan (landscape), dupe tgo dyng dudi tde dpng eua nhidu ydu to, trong do cdc ehhihsdch phat trien kinh te - xa hdi cua nhd nude vd qua trinh do thi hda la hai nhan to quantipng. Lich sd hinh tiidnh cua mdi khdng gian nay dn chda, phan anh cdc didu kipn, xu tii^phat tiidn kmh td - van hda - xa hdi khdng chi tiong pham vi ldng ma d binh dipn r$nghon. Tdc gid dd kdt hprp phuang phap phdng vdn lich sd cuOe ddi (life history interview)vdi quan sdt thuc dia dd Idn dyng lai lieh sd hhih thanh ciong nhu y nghia, vai tid cda haikhdng gian ay ddi vdi ngudi ddn.Sinh thdi hpc lich sd nhin nhan canh quan nhu bidu hipn ve mdt vat chat eho moiquan h^ gifia con ngudi vd moi trudng (Crumley, 1994: 6). Cac thyc the tdn tai trongmSi canh quan khdng ehi mang tinh vdt chat md cdn bao ham ca cae ehieu canh tinh thdn,x3 hpi va van hda. Chinh vi thd, cdnh quan cd the dupre su dung nhu mpt don vi ph§ntich (Crumley, 2001: 16). Moi canh quan ludn cd ranh gidi vat chat, ranh gidi tinh t h ^va chling khdng nhat thiet phai triing khdp nhau (Morris, 1995). Trong qua trinh phattrien, canh quan ludn dupe cdi hda nhdm dap dng ky vpng eua ngudi ddn sinh sdng tiongdd va phEim vi cua nd da deing, td cdp dp dia phuong den vimg, lidn vung th$m chi xuy^nqude gia (Bunnell, 2004).2. Sir hinh thanh hai ph6 trong m$t Idng2.1. Khdi qudt ve ldng Due NpiDye Ndi (ten Ndm Id lang Dde) la lang Idn nhdt eua xa Vi^t Hung, huypn DdngAnh, nam each trung tam thdnh phd Ha Npi khoang 25 km vd phia Ddng Bdc, each trungtdm huyen chimg 2 km vd phia Tdy. Lang eo 3 khu (xdm) bao gdm: Dodi, Trung vdDdng. Ldng nam d v} tri trung tdm xa Vipt Hiing, gidp vdi ldng Gia LOc va xa Co Loa vgphia Nam, giap lang Lo Giao ve phia Bdc, xa Due Tii va lang Qu|y (xd Lidn Ha) ve phiaDdng, giap xa Uy No ve phia Tdy. Theo sd lipu ndm 2016, ldng cd t6ng sd 2.863 hp vdi10.350 khdu.Hoat ddng sinh kl chinh eua ngudi dan d ddy tiirdc ndm 1990 la sdn xudt ndngnghipp vdi 2 vy Ida nude va 1 vy hoa mdu. Tu giiia nhfing ndm 1990, d ^ bi^t kd td daunhihig ndm 2000 tid 1^ day, budn bd ...