PHÒNG CHỐNG THIẾU VITAMIN A VÀ BỆNH KHÔ MẮT

Tham khảo tài liệu phòng chống thiếu vitamin a và bệnh khô mắt, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
PHÒNG CHỐNG THIẾU VITAMIN A VÀ BỆNH KHÔ MẮT PHÒNG CH NG THI U VI TAMIN A VÀ B NH KHÔ M TM C TIÊUSau khi h c xong bài này, sinh viên có th :1. Phân tích ư c ý nghĩa c a thi u vitamin A i v i s c kho c ng ng.2. Trình bày ư c nguyên nhân và các phương pháp ánh giá tình tr ng thi u vitamin A.3. Trình bày ư c cách phòng ch ng thi u vitamin AN I DUNG1. VÀI NÉT V L CH S B nh khô m t do thi u vitamin A là m t b nh ư c bi t n t khá lâu. Cách ây 3500 năm, ngư i c Ai c p ã bi t dùng gan ng v t i u tr b nh quáng gà. i u này ư c danh y Hypocrate mô t . Năm 1816 Magendie quan sát tri u ch ng loétgiác m c nh ng con chó ch cho ăn ư ng và u ng nư c l c. Năm 1860, Hubbenetmô t tri u ch ng di n bi n t giai o n quáng gà n v y k t m c và loét giác m cm t trên các em bé m côi Pháp. Năm 1863, Bitot m t thày thu c ngư i Pháp mô tt n thương v y k t m c kèm theo quáng gà tr em (sau này g i là v t Bitot). Năm1904, Mori mô t b nh nhũn giác m c Nh t b n dư i tên g i “Hikan” . Vào năm1920, các bi u hi n lâm sàng c a thi u vitamin A và phương pháp i u tr l n u tiên ư c nêu ra m t cách h th ng. Năm 1975, m t t ch c có tên là Nhóm tư v n qu c tv vitamin A ư c thành l p. T ch c này v a k ni m 25 năm ngày thành l p và tch c h i ngh l n thư 20 t i Vi t nam vào 2/2001. Dư i ây là m t s thu t ng : Khô m t bao g m t t c các t n thương b nh lý m t như t n thương k t m c,giác m c, võng m c m t do thi u vitamin A Thi u vitamin A g m bi u hi n n ng là khô m t nhưng bao hàm r ng hơn, bi uhi n các ch tiêu ti n lâm sàng như hàm lư ng vitamin A trong máu th p, d trvitamin A thi u h t, kh u ph n ăn vào th p so v i nhu c u. Tình tr ng vitamin A: bi u hi n t ng d tr vitamin A trong cơ th . B sung vitamin A: ưa vitamin A d ng ch ph m dư c vào cơ th , thôngthư ng là ư ng u ng.2. Ý NGHĨA S C KHO C NG NG Vào gi a th p k 90, T ch c Y t Th gi i ư c tính có kho ng g n 3 tri u trem có bi u hi n lâm sàng khô m t do thi u vitamin A và có t i 251 tri u tr em b thi u 152vitamin A ti n lâm sàng. Cũng theo m t thông báo c a t ch c trên, năm 1997 có 41nư c còn t n t i các th lâm sàng b nh khô m t và 49 nư c khác v n còn tình tr ngthi u vitamin A ti n lâm sàng. Vi t Nam, nh ng năm 80, t l khô m t có t n thương giác m c tr emtrư c tu i i h c cao hơn ngư ng c a T ch c Y t Th gi i (WHO) là 7 l n và ư ctính m i năm kho ng 5000-6000 tr b mù loà do khô m t ( i u tra c a Vi n Dinhdư ng, Vi n M t). Như v y, thi u vitamin A là v n có ý nghĩa s c kho c ng ngquan tr ng nư c ta. B ng 1. T l b nh khô m t tr em dư i 5 tu i năm 1988 (%) Bi u hi n lâm sàng Tl mc Ngư ng ý nghĩa SKC c a b nh (%) WHO (1981) Quáng gà (XN) 0,37 > 1% V t bitot (X1B) 0,16 > 0,5% Khô nhuy n giác m c 0,07 > 0,01% (X2,X3A,X3B) S o giác m c (XS) 0,12 > 0,05% T năm 1988, Vi t nam b t u tri n khai chương trình phòng ch ng thi uvitamin A và năm 1993, m r ng b sung vitamin A li u cao nh kỳ ra ph m vi cnư c. Năm 1994, i u tra ánh giá cho th y, các th lâm sàng ã gi m h n nhưng t ó n nay, thi u vitamin A ti n lâm sàng tr em còn t n t i và thi u vitamin A bà mnuôi con bú cũng là v n c n quan tâm. T Ch c Y t Th gi i (1997) ã x p nư c tavào danh sách trong s 19 nư c trên th gi i có tình tr ng thi u vitamin A ti n lâmsàng m c n ng. Các i u tra m i ây c a Vi n Dinh dư ng (2001) cho th y t lthi u vitamin A ti n lâm sàng (retinol huy t thanh 0,70µmol/l) còn cao và chênh l chgi a các vùng. M t s a phương mi n núi, t l này lên t i trên 20%. Nh ng hi u bi t m i ây v ý nghĩa c a vi c c i thi n tình tr ng vitamin A iv i s c kho c ng ng:- B sung vitamin A trên qu n th tr có nguy cơ thi u vitamin A làm gi m 23% t l t vong.- B sung vitamin A làm gi m t vong tr b m c b nh S i.- B sung β-carotene hay vitamin A làm gi m t vong m .- B sung vitamin A làm gi m thi u máu (do cơ ch tăng huy ng s t trong cơ th ). 1533. NGUYÊN NHÂN THI U VITAMIN A3.1. Thi u h t kh u ph n vitamin A ăn vào: Do kh u ph n ăn b thi u h t vitamin A: m t ch ăn nghèo nàn, nh t là ítth c ăn ng v t và các th c ăn có ch a nhi u ti n vitamin A (caroten) thư ng x y ratrong giai o n tr ăn b sung. Thi u d u m làm gi m h p thu vitamin A. S a m làngu n vitamin A quan tr ng c a tr nh . Tr không ư c bú m r t d b thi u vitaminA. Trong kh u ph n ăn vitamin A t n t i hai d ng: retinol và carotenoid, trong ó áng chú ý là β-carotene. Retinol ch có trong các th c ăn ngu n g c ng v t còn β-carotene có trong th c ph m ngu n g c th c v t như rau lá m u xanh th m hay q am u vàng. Theo nh ng tính toán truy n th ng, khi ăn vào cơ th , trung bình 1/3 s β-carotene ư c h p thu t i ru t non, sau ó t i t bào thành ru t c 2 phân t β-carotenecho phân t retinol. Như v y c n có 6 mcg β-carotene trong th c ăn có 1 mcgretinol. Hi n nay, h s chuy n i trên ang ư c xem xét l i, có th s ư c t ch cY t th gi i công b trong th i gian t i. S xem xét này cho th y Vitamin A và β-carotene tan trong d u nên ch t béo trong b a ăn, nh t là khi cótrên 10 g có th làm tăng h p thu β-carotene. nh ng nư c có b nh khô m t do thi u vitamin A lưu hành thư ng có chăn th p vitamin A, bình quân u ngư i/ngày thư ng ch xung quanh 250 mcg, ví dnhư Mozambique: 200 mcg/ ngư i/ gày, Bangladesh: 240 mcg/ngư i/ngày. T i Vi tnam, i u tra g n ây cho th y kh u ph n vitaimin A ăn c a tr dư i 5 tu i ch t 30-50% nhu c u ngh c a T ch c Y t Th gi i. B ng 2. Nhu c u c a kh u ph n vitamin A cho tr trư c tu i h c ư ng theo ngh c a Vi n ...