Phòng chống và xử lý tham nhũng trong pháp luật phong kiến Việt Nam và bài học kinh nghiệm

Tham nhũng là một hiện tượng xã hội gắn liền với vấn đề quyền lực và quan chức quản lý nhà nước. Tham nhũng là căn bệnh cố hữu thực sự khó chữa của chủ thể công quyền. Nó là khiếm khuyết cơ bản, phát sinh trong quá trình quản lý của bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương trên tất cả các lĩnh vực từ chính trị, hành chính đến dân sự, kinh tế. Phòng và chống tham nhũng không chỉ hôm nay mà đã có từ các triều đại nhà nước phong kiến trước đây. Đó là mục tiêu trong xây dựng và quản lý nhà nước. Bài viết này đưa ra những quan điểm cơ bản về tham nhũng, phòng chống tham nhũng, thực tiễn thi hành và một số bài học kinh nghiệm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phòng chống và xử lý tham nhũng trong pháp luật phong kiến Việt Nam và bài học kinh nghiệm Soá 3/2017 - Naêm thöù Möôøi Hai PHÒNG CHỐNG VÀ XỬ LÝ THAM NHŨNG TRONG PHÁP LUẬT PHONG KIẾN VIỆT NAM VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM Hà Thị Lan Phương1 Tóm tắt: Tham nhũng là một hiện tượng xã hội gắn liền với vấn đề quyền lực và quan chức quản lý nhà nước. Tham nhũng là căn bệnh cố hữu thực sự khó chữa của chủ thể công quyền. Nó là khiếm khuyết cơ bản, phát sinh trong quá trình quản lý của bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương trên tất cả các lĩnh vực từ chính trị, hành chính đến dân sự, kinh tế. Phòng và chống tham nhũng không chỉ hôm nay mà đã có từ các triều đại nhà nước phong kiến trước đây. Đó là mục tiêu trong xây dựng và quản lý nhà nước. Bài viết này đưa ra những quan điểm cơ bản về tham nhũng, phòng chống tham nhũng, thực tiễn thi hành và một số bài học kinh nghiệm. Từ khóa: Tham nhũng, nhà nước phong kiến, nhà nước pháp quyền. Ngày nhận bài: 10/3/2017; Ngày hoàn thành biên tập: 18/4/2017; Ngày duyệt đăng: 1/6/2017. Abstract: Corruption is a social phenomenon attached with power issue and management officials of the state. Corruption is an inherent disease of the civil authority and it is not easy to be treated. It is a basic shortcoming, formed in the management process of the state mechanism from central to local level in all fields from politics, administration to civil and economic field.Precaution and prevention of corruption is not only carried out in the current time but also in the past under dynasty of the feudal state. It is target in building and managing the state. This article states basic viewpoints on corruption, precaution and prevention of corruption from the reality of implementation and some experiences. Keywords: Corruption, feudal state; law-governed state. Date of receipt: 10/3/2017; Date of revision: 18/4/2017; Date of approval: 1/6/2017. 1. Quan điểm pháp trị về tham nhũng trong điểm khác nhau nhưng về cơ bản cũng được hiểu lịch sử tư pháp của nhà nước phong kiến khá thống nhất trong các quy tắc pháp lý đó là việc Việt Nam “Lợi dụng vị trí, quyền hạn, thực hiện hành vi trái Tham nhũng phản ánh khát vọng của một số chủ pháp luật nhằm trục lợi cá nhân”4, là hành vi dụng thể nắm trong tay quyền lực chính trị với mục đích công lợi tư, sử dụng chiếm hữu quyền lực công hoặc sở hữu kinh tế tài chính và chiếm hữu địa vị xã hội, quyền lực của tổ chức để mưu cầu lợi ích riêng. Dưới bất chấp mọi rào cản về pháp lý, văn hóa đạo đức góc độ pháp luật, định nghĩa về tham nhũng đó là nhân phẩm. Tham nhũng làm tha hóa bộ máy nhà “hành vi của người có chức vụ, quyền hạn lợi dụng nước, làm mất lòng tin của nhân dân vào chế độ chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”5. chính trị. Như Hàn Phi Tử nhận định trong Thiên Trong xã hội phong kiến, tham nhũng được Ngũ đố2: “Tham nhũng cũng giống như tảng băng hiểu là “lợi dụng quyền hành để tham ô và hạch trên biển, chúng ta chỉ có thể nhận biết được phần sách, nhũng nhiễu dân”6, là hành vi hối lộ, đút lót nổi của tảng băng chìm, đó là những vụ việc đã được để được lợi khi tham gia xét xử, mua chuộc nhân phát hiện và xử lý mà thôi”3.Quan niệm về tham chứng, hối lộ Quan tòa, quan chức hoặc trao nhận nhũng của các quốc gia trên thế giới cho dù có nhiều của đút lót nhằm mang lại lợi ích cho cá nhân”7. 1 Thạc sỹ, Giảng viên Trường Đại học luật Hà Nội 2 Nguyễn Hiến Lê, Giản Chi (1994), Hàn Phi Tử: Pháp trị - Ngũ đố, Nxb VHTT, tr.391, 409. 3 Tính minh bạch của Quyết định hành chính (2012),Viện NC chính sách, pháp luật & Phát triển (PLD), tr.9. 4 Quốc triều Hình luật – Những giá trị lịch sử và đương đại góp phần xây dựng nhà nước PQ ở Việt Nam, năm 2008, Nxb Tư pháp, HN, tr.310 (Xem thêm: Nguyễn Văn Thanh “Các quy định về phòng, chống tham nhũng trong bộ Quốc triều Hình luật và những bài học cho công cuộc phòng chống tham nhũng ở nước ta hiện nay”). 5 Điều 1, Luật Phòng chống tham nhũng năm 2005; Luật Sửa đổi, bổ sung Quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng chống tham nhũng và Công ước của Liên hiệp quốc về Chống tham nhũng năm 2012. 6 Nguyễn Như Ý,(1999) Đại từ điển tiếng Việt, Nxb VHTT HN. 7 Trần Kim Nở - Từ điển Anh – Việt, NXB VHTT HN. 59 HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP Hình thức biểu hiện của hành vi tham nhũng bao tắc, cẩn trọng hình ngục, giữ đạo trung chính.”9 gồm trục lợi tài sản, điền sản, của cải, danh dự, Năm điều quy lỗi của quan chức tư pháp trong Lã danh lợi, tiền và tình. Dưới góc độ chủ thể, tham Hình (Kinh thư) là: “cậy quyền, cậy thân, cậy quan, nhũng trong nhà nước phong kiến Việt Nam chủ gian trá, đút lót” Hành vi tham nhũng, chiếm đoạt, yếu ở phương diện công (quan phương), còn ở gian dối, xa xỉ không theo Chính lệnh như “quen phương diện tư (phi quan phương) biểu hiện trong thói tham nhũng, làm bại hoại đạo lý thông thường, các thế gia, nhà quyền quý, kỳ hào có thế lực ở địa làm rối loạn phong tục, tội ấy dù nhỏ cũng không phương. Họ thường được quan lại cấp trên bao che, thể tha”10. Có thể nhận thấy, phòng chống tham bảo vệ, dung dưỡng nhiều đời. Chế độ quân chủ nhũng trong quản lý nhà nước được đặt ra từ rất chuyên chế độc quyền quản lý nhà nước theo dòng sớm trong xã hội phong kiến. Phòng ngừa tham họ huyết thống luôn tạo nên môi trường cho tham nhũng trong nhà nước phong kiến theo hệ tư tưởng nhũng nảy sinh và phát triển. Nó chỉ giảm bớt hoặc nho giáo là việc cốt yếu bắt đầu từ việc chọn người được xóa bỏ khi người cầm quyền tối cao thực hiện hiền tài, đãi ngộ xứng đáng, giám sát, khảo hạch ...