Phong (cùi)

Bệnh phong (trước đây gọi là hủi) là bệnh lây nhưng không phải là bệnh di truyền. Bệnh do trực trùng Hansen gây ra (có tính kháng toan, kháng cồn giống trực trùng Kock gây bệnh lao). Bệnh lây qua da và niêm mạc từ người đã mắc bệnh phong, nhất là trong giai đoạn đang phát triển bệnh nên các tổn thương da và nước mũi người có rất nhiều trực trùng Hansen.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phong (cùi) Phong (cùi)Bệnh phong (trước đây gọi là hủi) là bệnh lây nhưng không phải là bệnh di truyền.Bệnh do trực trùng Hansen gây ra (có tính kháng toan, kháng cồn giống trực trùngKock gây bệnh lao). Bệnh lây qua da và niêm mạc từ người đã mắc bệnh phong,nhất là trong giai đoạn đang phát triển bệnh nên các tổn thương da và nước mũingười có rất nhiều trực trùng Hansen.Tuy nhiên, đây là bệnh khó lây nhất là với người đã có phản ứng Mitsuda (+) (Cóđề kháng với trực trùng Hansen). Thời gian nung bệnh lại rất dài, có khi đến 15 -20 năm sau mới phát bệnh. Việc điều trị bệnh phong hiện nay rất hiệu quả, khibệnh ổn định, không còn trực trùng Hansen trên các tổn thương và trong nướcmũi, có thể điều trị ngoại trú, về sống chung với gia đình được. Khi tiếp xúc vớingười bệnh, cách phòng tốt nhất là rửa tay bằng xà phòng “xà phòng đánh lùi bệnhphong”. Do đó, người mắc bệnh phong khi đã điều trị tốt khỏi bệnh hoàn toàn cóthể lập gia đình.Có 3 dạng bệnh phong:- Phong bất định với các vết biến màu trên da, ranh giới không rõ rệt, mất và giảmcảm giác (châm kim không thấy đau, hơ lửa không biết nóng).- Phong củ là dạng phong cơ thể đã có đề kháng. Củ nổi trên da, bờ gồ lên có ranhgiới rõ rệt, ở giữa da có khuynh hướng lành. Củ là nơi có rối loạn cảm giác (mấtcảm giác đau và nóng). Các dây thần kinh nâng to lên, nổi cục như tràng hạt thấyrõ ở thần kinh trụ (khuỷu tay) và thần kinh hông khoeo ngoài (ở đầu xương mác).Có các rối loạn cảm giác, phân ly thống nhiệt ở các đầu ngón tay. Có các rối loạndinh dưỡng làm teo các cơ trong bàn tay, giống bàn tay khỉ, có dạng vuốt trụ ở haingón tay cuối, thủng và chảy nước ở gan bàn chân. Bệnh tiến triển (nếu khôngđiều trị tốt) đi đến cụt các ngón tay, ngón chân.- Phong ác tính là dạng phong mà cơ thể mất đề kháng với trực trùng Hansen.Phản ứng Mitsuda (-). Đây là dạng bệnh toàn thân, các tổn thương phong, củ nổilên ở mặt, các chi, thân mình, ranh giới không rõ rệt. Viêm mũi do phong làm hủyhoại vách mũi, có thể có tổn thương ở thanh quản, hạch, gan, lách. Mặt có thể sầnsùi biến dạng như mặt sư tử khi bệnh đã tiến triển nặng.Điều trị bằng các sulfone (DDS) sunfamide (Sultirene, Madribon), Rifampicine.Trường hợp (hủi) phong củ, sau khi khỏi lâm sàng phải điều trị 18 tháng nữa, cònđối với phong ác tính cần điều trị kéo dài vô thời hạn.Có thể phát hiện sớm bệnh phong ở các trung tâm da liễu: bằng các vết biến màu ởda có rối loạn cảm giác (châm kim không đau, hơ lửa không biết nóng) và các xétnghiệm khác.BS LƯU MẠNH TÙNG - Chuyên khoa II, Nội khoaNguyên nhân - Phương pháp điều trịNguyên nhân và các yếu tố nguy cơ:Bệnh phong do vi trùng Mycobacterium Leprae. Đây là bệnh rất khó lây và có thờigian ủ bệnh kéo dài, nên rất khó xác định bệnh nhân bị nhiễm bệnh ở đâu và khinào. Trẻ em thường dễ nhiễm bệnh hơn người lớn.Bệnh phong có biểu hiện lâm sàng khá đa dạng, nhưng có hai dạng thường gặp là:dạng Tuberculoid – phong củ và dạng Lepromatous – phong u, từ mỗi dạng này lạichia ra nhiều thể khác nhau nữa. Cả hai dạng trên đều gây tổn thương da, nhưngthường thì dạng phong u gây những tổn thương nặng nề hơn, tạo thành những cụcu lớn ngoài da khiến bệnh nhân có bộ dạng méo mó, dị dạng.Thực tế thì cả hai dạng bệnh đều gây tổn th ương các dây thần kinh ngoại biên(nhất là các chi), làm bệnh nhân mất cảm giác ngoài da và yếu liệt các cơ từ từ.Chính việc mất cảm giác này mà bệnh nhân phong thường xuyên bị các chấnthương vào tay và chân, dần dần mất hẳn bàn tay hoặc bàn chân của mình.Bệnh phong có thể gặp ở rất nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là các nước thuộcvùng ôn đới, nhiệt đới và vùng cận nhiệt. Trung bình khoảng 100 trường hợp bệnhmới được phát hiện hằng năm tại Mỹ. Hầu hết các bệnh nhân này ở phía Nam, ởCalifornia, Hawii, và các đảo của Mỹ.Từ khi có các thuốc điều trị hiệu quả, thì việc cách li bệnh nhân phong không còncần thiết. Tuy nhiên, ngày này các thuốc này lại đang thiếu dần, làm gia tăng đángkể số lượng bệnh nhân mắc bệnh phong, và gây được sự quan tâm trên toàn thếgiới.Triệu chứngBệnh sử :- Có tiền căn tiếp xúc với bệnh nhân phong hoặc trong gia đình có bệnh nhânphong.- Sinh sống hoặc lui tới vùng dịch tễ của bệnh phong.Các triệu chứng của bệnh bao gồm :- Có những vùng da nhạt màu, giảm nhạy cảm với cảm giác sờ, cảm giác nhiệt(nóng) và cảm giác đau.- Các tổn thương ngoài da không lành sau nhiều tuần- Giảm hoặc mất cảm giác ở bàn tay, cánh tay hoặc bàn chân, cẳng chân.- Yếu cơ, biểu hiện bằng nhiều triệu chứng ví dụ triệu chứng ngón chân bị chúcxuống dưới khi bệnh nhân nhấc chân lên bước đi.Các xét nghiệm:Phân tích vùng da bị tổn thương có thể giúp Bác sĩ phân biệt phong u hay phongcùi. Tuy nhiên đây không phải là xét nghiệm để chẩn đoán.Lấy vùng da tổn thương nhuộm kháng acid để cố định vi khuẩn, sau đó soi dướikính hiển vi tìm vi khuẩn phong.Điều ...