Phương án cải thiện chất lượng không khí tại đáy mỏ cọc sáu khi khai thác đến mức - 300

Mỏ than Cọc Sáu là một trong những mỏ than lộ thiên sâu nhất của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam. Hiện đáy mỏ đang ở mức -270 và dự kiến sẽ kết thúc khai thác mỏ ở mức - 300.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương án cải thiện chất lượng không khí tại đáy mỏ cọc sáu khi khai thác đến mức - 300THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ PHƯƠNG ÁN CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ TẠI ĐÁY MỎ CỌC SÁU KHI KHAI THÁC ĐẾN MỨC -300 TS. Đỗ Ngọc Tước, KS. Hồ Đức Bình, ThS. Đinh Thái Bình Viện Khoa học Công nghệ mỏ-Vinacomin Biên tập: TS. Lưu Văn Thực Tóm tắt: Mỏ than Cọc Sáu là một trong những mỏ than lộ thiên sâu nhất của Tập đoàn Công nghiệp Than -Khoáng sản Việt Nam. Hiện đáy mỏ đang ở mức -270 và dự kiến sẽ kết thúc khai thác mỏ ở mức -300.Trong quá trình khai thác, do sự hoạt động của các thiết bị cơ giới (máy xúc, ô tô, máy khoan, máygạt), khói bụi từ đất đá, bụi than, khí thải từ các thiết bị sử dụng nhiên liệu (xăng dầu); khí thoát ra từvỉa than, từ quá trình nổ mìn,… và do hoạt động của người lao động làm không khí ở đáy khai trườngvà khu vực xung quanh bị ô nhiễm. Một số chỉ tiêu đã tiệm cận giới hạn an toàn cho phép. Từ đây,việc xây dựng các giải pháp cải thiện chất lượng không khí đáy mỏ là cần thiết và cấp bách để khaithác an toàn, hiệu quả tối đa tài nguyên. Trên cơ sở các kết quả đo đạc, kinh nghiệm trên thế giới,nhóm tác giả đề xuất các giải pháp giảm thiểu bụi và thông gió cưỡng bức phù hợp với đặc điểm mỏ. Cọc Sáu là một trong những mỏ than lộ thiên xúc, ô tô, máy gạt và người lao động phải trựcsâu nhất của Tập đoàn Công nghiệp Than - tiếp làm việc trong điều kiện chật hẹp, khói bụiKhoáng sản Việt Nam. Mỏ có dạng trên sườn từ đá, bụi than và khí thải từ các thiết bị sử dụngnúi dưới lòng chảo và phân bố theo dọc Bắc xăng, dầu…, nên chất lượng không khí tại đáyNam.Khí hậu tại mỏ mang những nét đặc trưng khai trường và khu vực xung quanh bị ô nhiễm.của vùng nhiệt đới gió mùa Đông Bắc Việt Nam. Chất lượng không khí tại khai trường thểMùa mưa thường từ tháng 5 đến tháng 9. Lượng hiện bằng nồng độ các thành phần chính: bụi,mưa cao nhất trong tháng khoảng 1.089 mm. Số metan (CH4), carbon dioxide (CO2), nitơ, oxitngày mưa lớn nhất trong mùa là 103 ngày, lượng nitơ (NOx) và oxit lưu huỳnh (SOx) (Alvarado etmưa lớn nhất trong năm là 3.076 mm. al.2015). Trong đó ảnh hưởng nhất phải kể đến Đến tháng 4/2019 đáy moong sâu nhất ở bốn thành phần: PM10, CO, NO và NO2.mức -270. Diện tích bề mặt khai trường khoảng Cuối tháng 6 năm 2018 đoàn cán bộ của340 ha với chiều dài trên mặt trung bình 1800 Trường Đại học Mỏ - Địa chất Việt Nam và Đạim, chiều rộng trung bình trên mặt 1200m; Chiều học Đông A Hàn quốc đã tiến hành đánh giá chấtcao bờ mỏ 350m ÷ 530m và số tầng khai thác từ lượng không khí trong khai trường mỏ Cọc Sáu15 ÷ 25. Năm 2018 mỏ thực hiện khoảng 20,285 bằng Hệ thống UMS-AM. Các cảm biến đượctrm3 đất và 1,5 tr.tấn than. gắn vào UAV (máy bay không người lái) (hình 1), Khi kết thúc khai thác công trình mỏ ở mức quỹ đạo bay xem hình 2.-300, diện tích mặt mỏ là 390 ha; chiều dài trên Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đã đo các thôngmặt trung bình 2200 m, chiều rộng trung bình số nhiệt độ theo chiều thẳng đứng trong khaitrên mặt 1400m; Chiều cao bờ mỏ từ 380m ÷ trường bằng UAV đã bay theo qũy đạo từ trung560m và số tầng khai thác từ 17÷ 27 tầng. tâm đáy mỏ lên cao 250m so với mực nước biển Hiện nay, mỏ đang sử dụng 18 máy khoan (Hình 3). Công tác đo nhiệt độ để xác định lớpđường kính mũi khoan 200÷250mm; 22 máy xúc đảo ngược không khí. Cụ thể sau khi mặt trờiЭКГ-4,0; 5A; 01 máy xúc ЭКГ- 10; 13 máy xúc lặn, bề mặt của mỏ bắt đầu hạ nhiệt bằng cáchthủy lực gàu ngược; 13 máy xúc tải; 33 máy gạt; phát ra bức xạ sóng dài và lớp khí quyển gần bề193 xe ô tô tải trọng từ 36 ÷ 96 tấn. mặt nguội đi thông qua sự dẫn nhiệt. Khi bề mặt Càng khai thác xuống sâu, mỏ càng gặp nhiều trở nên lạnh vào ban đêm, lớp trên bề mặt trởkhó khăn như: Bờ mỏ cao, độ khối, độ cứng tăng, nên lạnh và không khí nóng bị giữ lại ở giữa mỏ.lượng bùn nước chảy vào đáy mỏ lớn… Đặc biệt Một lớp nóng dày được hình thành ở giữa mỏtrong quá trình khai thác, các thiết bị máy khoan, giữa không khí lạnh ở trên và dưới. Sau một thời 8 KHCNM SỐ 6/2019 * CÔNG NGHỆ KHAI THÁC LỘ THIÊN THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎ Hình 1. Giám sát chất lượng không khí bằng UAVHình 2. Qũy đạo của UAV để đo chất lượng không Hình 3. Qũy đạo của UAV để đo thay đổi nhiệt độ theo khí trong khai trường chiều thẳng đứng Hình 4. Bản đồ chất lượng không khí ở mức + 120m mỏ Cọc Sáu a) Phân bố CO, b) Phân bố bụi PM10, c) Phân bố NO, d) Phân bố nhiệt độ KHCNM SỐ 6/2019 * CÔNG NGHỆ KHAI THÁC LỘ THIÊN 9 THÔNG TIN KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỎgian, không khí nóng di chuyển ra khỏi mỏ và Kết quả đo đạc chất lượng không khí vàkhông khí lạnh bị mắc kẹt bên trong mỏ bên dưới chênh lệch nhiệt độ tại khai trường Cọc Sáu thểkhông khí nóng, dẫn đến sự hình thành của sự hiện ở các hình 4 và hình 5.đảo ngược. Dưới ảnh hưởng của lớp đảo ngược Qua kết quả đo đạc cho thấy chất lượngnhiệt độ ngay cả khi tốc độ gió tự nhiên là 3,2m/s không khí tiệm cận giới hạn cho phép. Tại ngàycũng không thể làm khuyếch tán nguồn ô nhiễm thứ nhất hiệu ứng đảo ngược nhiệt độ có thểtập trung tại đáy mỏ được. Đây là nguyên nhân xuất hiện trước khi mặt trời mọc. Tuy nhiên, hiệnxem xét vấn đề thông gió nhân tạo hay cưỡng ...