Phương pháp thay đổi cách sử dụng quyền sở hữu

Bạn có một chiếc xe Honda chạy ngon lành, bạn là chủ nó; bạn bán nó cho tôi, tức là quyền sở hữu thay đổi, nó vẫn chạy ngon. Nếu xe của bạn cà rịch cà tàng, tôi mua nó thì nó cũng vẫn chạy như thế. Vậy vấn đề cốt lõi nằm ở cái xe chứ không phải bạn hay tôi ai là chủ. Ở các nước phát triển, việc mua bán, sápnhập công ty diễn ra liên tục; không ai đặt ra tính hiệu quả của hoạt động của công ty, vì nó đã hoạt động hữu hiệu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương pháp thay đổi cách sử dụng quyền sở hữu Phương pháp thay đổi cách sử dụng quyền sở hữu Bạn có một chiếc xe Honda chạy ngon lành, bạn là chủ nó; bạn bán nó chotôi, tức là quyền sở hữu thay đổi, nó vẫn chạy ngon. Nếu xe của bạn cà rịch càtàng, tôi mua nó thì nó cũng vẫn chạy như thế. Vậy vấn đề cốt lõi nằm ở cái xechứ không phải bạn hay tôi ai là chủ. Ở các nước phát triển, việc mua bán, sápnhập công ty diễn ra liên tục; không ai đặt ra tính hiệu quả của hoạt động của côngty, vì nó đã hoạt động hữu hiệu rồi. Ở ta, doanh nghiệp nhà nước hoạt động chưahiệu quả, cổ phần hóa, bán, khoán, cho thuê đều khó khăn; luật phải thay đổi liêntục để đẩy mạnh những hoạt động kia nhưng chưa thành công. Chiếc xe khó bán,phải tập trung chấn chỉnh chiếc xe. Chấn chỉnh chiếc xe tức là nhìn vào bộ máy của doanh nghiệp nói chung.Khi nhìn như thế, ta thấy có hai lĩnh vực luật pháp điều chỉnh nó. Xin tưởng tượngdoanh nghiệp như là một hình vuông để dễ phân biệt. Thứ nhất, luật pháp do nhànước ấn định cho cả cái hình đó như: luật kế toán thống kê, xuất nhập khẩu, laođộng, môi trường, nhãn hàng hóa... Ta gọi những luật lệ này là quản lý kinhdoanh. Nó có hai đặc điểm là (l) từ ngoài áp lên công ty, và (2) mục đích của nólà phục vụ lợi ích của chính quyền, mà chính quyền thì lo cho xã hội. Bây giờ thêm vào trong hình vuông bốn khung nhỏ từ trên xuống dưới là:cổ đông - hội đồng quản trị - tổng giám đốc - các phòng ban; chúng nối với nhaubằng một hàng kẻ dọc ở giữa cho biết cấp bậc quyền hành. Đó là sơ đồ tổ chức củamột công ty. Đối với sơ đồ ấy, có một loại quy định khác nữa điều chỉnh haikhung ở dưới cùng, tức là tổng giám đốc và các phòng ban, xin gọi là cỗ máy củacông ty. Luật lệ chi phối cỗ máy ấy ta sẽ gọi là quản trị công ty, thời bao cấp gọilà quản lý xí nghiệp. Đặc điểm của nó là (l) nằm bên trong công ty, do công ty viếtra và (2) đi từ tổng giám đốc xuống các phòng ban. Quy định về quản trị công tykhông chi phối hội đồng quản trị. Vậy là ít ra có hai lĩnh vực về luật lệ điều chỉnh công ty: quản lý kinhdoanh và quản trị công ty. Tôi xin đi vào nội dung quản trị công ty là chủ điểm củabài này. Để quản trị công ty, ở các nước phát triển, các ông chủ tư bản lập ra hai cơchế, mỗi cái có một số công cụ. Một là, ngân sách điều hành (operating budget) vàngân sách đầu tư (capital budget). Hai là, ấn định cách thức điều hành công việcgiữa các phòng ban trong công ty để thực hiện các giao dịch trong nội bộ và vớibên ngoài. Xin gọi là quy tắc điều hành. Quy tắc này có các công cụ sau: (l) sơ đồtổ chức công ty, (2) mô tả công việc của từng chức danh, (3) cẩm nang điều hành,(4) chính sách điều hành, (5) chính sách nhân sự, (6) cẩm nang riêng cho từng loạigiao dịch có tính chuyên môn, (7) mức độ thẩm quyền và (8) có một ban kiểm soátnội bộ. Doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ đều có quy tắc điều hành. Ta hình dung cỗmáy của doanh nghiệp như là một chiếc xe Honda chưa đổ xăng. Chúng ta biếtđộng cơ xe hoạt động như thế nào, xi lanh, piston, bạc, bougie... ăn khớp với nhaura sao. Trong một doanh nghiệp cũng vậy, các đơn vị hành chính, thu mua, sảnxuất, kế toán... là những bộ phận giống như các bộ phận của xe Honda; hoạt độngcủa họ cũng phải ăn khớp với nhau một cách hợp lý. Ấn định cách thức hoạt độngcủa từng phòng ban và cho từng giao dịch là tạo ra quy tắc điều hành và chúngđược ghi trong quyển cẩm nang điều hành tiêu chuẩn. Thí dụ thủ tục mua hàng,thẩm quyền ký duyệt, thanh toán mua hàng, tuyển nhân sự... Vì con người kháckim loại, hành động của họ sẽ không như máy, nên cần được hướng dẫn bằng cáccẩm nang chuyên môn khác. Ngoài ra, trong từng quy trình, người ta đưa vào đócác chốt kiểm soát nội bộ để giảm thiểu gian dối khi thực hiện. Hàng năm công ty thảo ra chiến lược, kế hoạch và mục tiêu kinh doanh;dựa trên đó, từng đơn vị trong công ty lập ra ngân sách điều hành. Mỗi đơn vị đưara hoạt động dự trù, từ nhân sự, công việc, phương tiện cần có hay phải làm trongnăm tới cùng với ngân khoản cần thiết cho mỗi việc; nếu đơn vị có tạo ra doanhthu thì cũng ghi doanh thu ước tính và nguồn gốc. Trừ thu với chi ở từng đơn vị,thủ trướng từng cấp ước tính lời lỗ của mình là bao nhiêu. Đấy là ngân sách điềuhành của từng đơn vị; nộp lên trên, nó sẽ bị cắt xén. Gộp chung tất cả lại sau khiban giám đốc xét duyệt thì công ty có ngân sách điều hành. Nếu công ty có muasắm thêm thiết bị, lập dự án mới thì đơn vị phụ trách lập một ngân sách đầu tư.Ngân sách này chỉ được lập sau khi người ta đã ước tính lời lỗ của việc đầu tư dựatrên các tỷ số tài chính khác nhau. Sau khi có ngân sách điều hành và đầu tư, giámđốc công ty giải ngân cho các đơn vị hoạt động như họ đã đề xuất. Thế là xăngnhớt được đổ vào xe Honda! Nếu xe Honda có đồng hồ báo thì công ty có một ban kiểm soát nội bộ. Bannày kiểm tra việc chấp hành cẩm nang của tất cả các phòng ban trong công ty; họlàm thường xuyên, chứ ...