Phương tiện thực hiện hành vi ngôn ngữ phàn nàn trong tiếng Nhật

Dựa trên cơ sở thu thập 874 phát ngôn có chứa hành vi ngôn ngữ phàn nàn, trong đó có 199 phương tiện thường được sử dụng khi thực hiện hành vi phàn nàn trong tiếng Nhật trên khối liệu là các tác phẩm văn học Nhật Bản, tác giả phân loại, chỉ ra những những đặc trưng cũng như vai trò và ý nghĩa của chúng trong việc biểu thị nội dung phàn nàn và mục đích, thái độ của người sử dụng. Nghiên cứu này hi vọng sẽ đóng góp ít nhiều cho việc học tập và nghiên cứu ngữ dụng học nói chung và tiếng Nhật nói riêng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phương tiện thực hiện hành vi ngôn ngữ phàn nàn trong tiếng Nhật ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, VOL. 21, NO. 8.1, 2023 85 PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN HÀNH VI NGÔN NGỮ PHÀN NÀN TRONG TIẾNG NHẬT MEANS FOR PERFORMING THE SPEECH ACTS OF COMPLAINING IN JAPANESE Dương Quỳnh Nga* Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Đà Nẵng1 *Tác giả liên hệ: dqnga@ufl.udn.vn (Nhận bài: 18/5/2023; Chấp nhận đăng: 03/7/2023) Tóm tắt - Phàn nàn là một hành vi người nói dùng để thể hiện Abstract - Complaining is an act the speaker uses to express thái độ không bằng lòng với sự vật, sự việc hoặc sự kiện nào đó his/her dissatisfaction or disapproval with a certain thing, có tác động không tốt, không hay đến mình. Mặc dù đây là một or event that has a bad impact on himself/herself. Although this hành vi đe dọa đến thể diện của đối phương nhưng hành vi này is a face threating act towards the addressee’s face, this act often thường được diễn ra trong cuộc sống hằng ngày. Dựa trên cơ sở happens in everyday life. Based on the collection of thu thập 874 phát ngôn có chứa hành vi ngôn ngữ phàn nàn, trong 874 utterances containing acts of complaining, of which 199 are đó có 199 phương tiện thường được sử dụng khi thực hiện hành commonly means used in performing complaining acts in vi phàn nàn trong tiếng Nhật trên khối liệu là các tác phẩm văn Japanese on the corpus of Japanese literary works. We classified học Nhật Bản, tác giả phân loại, chỉ ra những những đặc trưng and pointed out the characteristics as well as their role and cũng như vai trò và ý nghĩa của chúng trong việc biểu thị nội dung meaning in expressing the content of complaints, the purpose and phàn nàn và mục đích, thái độ của người sử dụng. Nghiên cứu này attitude of users. The author hopes to contribute a little more to hi vọng sẽ đóng góp ít nhiều cho việc học tập và nghiên cứu ngữ the study and research path of pragmatics in general and Japanese dụng học nói chung và tiếng Nhật nói riêng. in particular. Từ khóa - Phương tiện; hành vi ngôn ngữ; hành vi ngôn ngữ phàn Key words - Means; speech act; complaining speech act; nàn; tiếng Nhật Japanese 1. Đặt vấn đề (4) Điều kiện căn bản: Người nói tin tưởng vào mức độ Hành vi ngôn ngữ phàn nàn trong tiếng Nhật được phát của sự vật, sự việc khiến mình phàn nàn và mong nhận triển bởi các nhà nghiên cứu tiêu biểu như Hajikano, được thái độ hưởng ứng hoặc đồng cảm của người tiếp Tetsuo Kumatoridani và Hiroko Fujimori [1], Ishizuka [2], nhận thông tin [7]. Makihara [3]... và trong tiếng Việt, các nghiên cứu về Từ 4 điều kiện nhận diện này, tác giả sẽ phân loại hành nhóm hành vi này được nghiên cứu dưới nhiều khía cạnh vi ở lời của hành vi ngôn ngữ phàn nàn và xếp hành vi phàn đa dạng khác nhau như: Vũ Minh An [4] tiến hành phân nàn thuộc nhóm hành vi biểu cảm. tích cấu trúc và sự hành chức của các yếu tố tình thái trong Phàn nàn là một hành vi đe dọa thể diện của đối phương, lời than phiền; Lại Thị Minh Đức [5] nghiên cứu về hành tuy nhiên trong thực tế hằng ngày, hành vi này được vi than phiền trong tiếng Việt; Đặng Thị Mai Hồng [6] đã sử dụng khá nhiều giữa những đối tượng giao tiếp khác khảo sát và nghiên cứu về hành vi trách móc có trong ca nhau trong những môi trường đa dạng. Trong phạm vi dao Quảng Bình... nghiên cứu này, tác giả tập trung nghiên cứu về những Từ việc khảo luận các công trình nghiên cứu trong và phương tiện được sử dụng khi thực hiện hành vi ngôn ngữ ngoài nước, trong bài báo này, tác giả định nghĩa hành vi phàn nàn trong tiếng Nhật dựa vào nguồn tư liệu là 2 tác ngôn ngữ phàn nàn như sau: Hành vi phàn nàn là một hành phẩm văn học Nhật Bản của tác giả Natsume Soseki là vi ngôn ngữ mà người nói sử dụng để thể hiện nỗi phiền 坊ちゃん (Botchan) [8] và 吾輩は猫である (Tôi là con muộn, buồn bực, không hài lòng hoặc không thỏa mãn của mèo) [9]. Theo tác giả, việc nghiên cứu nội dung này có mình trước sự tác động của một sự vật hoặc sự kiện nào đó vai trò quan trọng không chỉ trong lĩnh vực ngữ dụng học đã, đang hoặc sắp xảy ra. nói chung mà còn có ích cho việc nghiên cứu và giảng dạy Searle dựa trên 4 điều kiện sau để nhận diện hành vi tiếng Nhật nói riêng. phàn nàn: 2. Một số khái niệm tiền đề (1) Điều kiện nội dung mệnh đề: Chỉ ra bản chất của 2.1. Khái niệm hành vi ngôn ngữ hành vi phàn nàn; Lí thuyết hành vi ngôn ngữ được khởi xướng từ J. L. (2) Điều kiện chuẩn bị: Bản thân người nói là người Austin với công trình nghiên cứu “How to do things with trong cuộc hoặc là người chứng kiến sự tác động của sự vật, words”. Dựa trên cơ sở lý thuyết hành vi ngôn ngữ của sự việc gây phàn nàn; J. L. Austin, ngày càng có nhiều nhà nghiên cứu trên thế (3) Điều kiện chân thành: Người nói thực sự mong giới quan tâm và nghiên cứu về hành vi ngôn ngữ. Tại Việt muốn được bày tỏ ...