Prozac và sự trả giá

Trầm cảm thường được coi là hậu quả những rối loạn thần kinh của não bộ. Đó là trạng thái tình cảm suy sụp gắn liền với sự thiếu hụt những chất dẫn xuất thần kinh như serotonin và noradrenalin. Người bệnh thường buồn bã, ủ rũ, cảm thấy mình kém cỏi, vô dụng, rất khó tập trung tư tưởng, luôn mệt mỏi, cảm giác bất an, hay đau đầu, ngủ không ngon giấc, không thiết tha với cuộc sống (!). Căn bệnh trầm cảm và sự kỳ vọng vào “thần dược prozac” Cách đây hơn 20 năm, nhiều bác...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Prozac và sự trả giá Prozac và sự trả giáTrầm cảm thường được coi là hậu quả những rối loạn thầnkinh của não bộ. Đó là trạng thái tình cảm suy sụp gắn liềnvới sự thiếu hụt những chất dẫn xuất thần kinh nhưserotonin và noradrenalin. Người bệnh thường buồn bã, ủrũ, cảm thấy mình kém cỏi, vô dụng, rất khó tập trung tưtưởng, luôn mệt mỏi, cảm giác bất an, hay đau đầu, ngủkhông ngon giấc, không thiết tha với cuộc sống (!).Căn bệnh trầm cảm và sự kỳ vọng vào “thần dược prozac”Cách đây hơn 20 năm, nhiều bác sĩ còn cho căn bệnh này chỉxảy ra ở người lớn tuổi nhưng sau đó theo các nhà nghiên cứutại Viện quốc gia về sức khỏe tâm thần Mỹ (NIMH), biểu hiệncác triệu chứng trầm cảm không rõ rệt ở 8% thanh thiếu niên và2% trẻ em (cá biệt có cháu mới 4 tuổi) và có tới 19 triệu người ởMỹ mắc căn bệnh này.Trước đây, giải pháp xung điện và tâm lý trị liệu là phương phápđiều trị chủ yếu. Vào những năm 1950 đã xuất hiện loại thuốcchống trầm cảm 3 vòng (amoscaprin, imipramin, tianeptin...) vàđến năm 1987, sự xuất hiện của prozac (biệt dược của hãngLilly_Mỹ- têngốc là fluoxetin) được kỳ vọng là một tiến bộ vượtbậc trong điều trị trầm cảm. Prozac là mặt hàng chủ bài củahãng, một trong số ít thuốc được kê đơn nhiều nhất thế giới,thường nhiều năm có mặt trong top 10 thuốc bán chạy nhất toàncầu, doanh số thường ở mức trên dưới 3tỷ đôla/năm.Khách hàng ruột của thuốc thường là giới chức cao cấp, cácnhà hoạt động chính trị và các doanh nhân có tiếng. Thường sauthời gian làm việc căng thẳng hoặc trước các cuộc thương thảoquan trọng, để giữ được trạng thái bình thản, đạt hiệu quả, họphải tìm đến thuốc chống trầm cảm, số 1 là prozac. Theo Tổchức Y tế thế giới (WHO), số doanh nhân phải cầu cứu đếnprozac (hoặc amphetamin) để vượt qua căng thẳng, lên dây cóttinh thần, cao nhất là ở Pháp, có tới 46%; Đức: 42%; Ý: 38%;Mỹ: 36%; Bồ Đào Nha và Thụy Điển: 27%, mặc dù tất cả đềuthấy phương pháp đó ảnh hưởng đến sức khỏe.Một trong những tác dụng của prozac là làm tăng tình trạng bạo lực.Tác dụng và cách dùng prozacFluoxetin (tên biệt dược: prozac, fludac, fluxetin, proctin...) códạng viên nang 10 và 20mg fluoxetin (hydroclorid) và dung dịchuống 20mg trong 5ml.Tác dụngĐây là một thuốc chống trầm cảm hai vòng, tác dụng liên quantới ức chế tái thu nhập serotonin ở hệ thần kinh trung ương.Theo Grigori Enikilopov và các đồng nghiệp Mỹ thì fluoxetingia tăng sự hình thành nơron mới ở vùng cá ngựa bằng cách tácđộng đến các tế bào ANP. Thời gian tác dụng chậm, để có tácdụng điều trị đầy đủ thường phải kéo dài từ 3- 5 tuần nên trườnghợp trầm cảm nặng dùng thuốc này hạn chế hiệu quả. Do tácđộng đặc hiệu trên các nơron tiết serotonin nên giảm được mộtsố tác dụng phụ của thuốc trầm cảm 3 vòng có trước. Thuốcđược hấp thu tốt ở đường tiêu hóa trước khi uống. Hơn 90%thuốc bài tiết qua nước tiểu dưới dạng chất chuyển hóa khôngtác dụng. Nửa đời của thuốc tương đối dài (1- 3 ngày) và biếnđổi không tuyến tính sau khi dùng liều nhắc lại (7- 15 ngày),nhất là ở người xơ gan do rượu thường kéo dài gần gấp đôi sovới người bình thường. Thuốc thường được chỉ định trong điềutrị bệnh trầm cảm, hội chứng sợ, chứng thèm ăn vô độ, rối loạnxung lực, cưỡng bức ám ảnh, mệt mỏi, giảm tập trung.Chống chỉ định: quá mẫn với fluoxetin, người suy thận nặng,người có tiền sử động kinh, trẻ dưới 16 tuổi. Tránh dùng chophụ nữ có thai hoặc đang cho con bú. Giảm liều cho người mắcbệnh gan hoặc suy giảm chức năng gan. Thuốc có tương tác vớicác chất ức chế monoamin oxydase (MAO) như furazolidin,procarbazin vì gây lú lẫn, kích động, chỉ nên dùng các thuốc ứcchế MAO khi fluoxetin đã được thải trừ hoàn toàn (ít nhất 5tuần).Thuốc có thể gây buồn ngủ, giảm khả năng suy xét, phán đoánhoặc vận động nên cần lưu ý nhắc dùng thuốc khi lái xe, vậnhành máy, làm việc trên cao hoặc thi hành công việc cần tỉnhtáo. Thuốc có thể gây chóng mặt nên không đứng dậy đột ngộtkhi đang ở tư thế nằm hoặc ngồi. Liều dùng tùy theo từng thểbệnh, người bệnh mà được bác sĩ chỉ định dùng.Tác dụng phụ: gây mệt mỏi, chóng mặt, ra mồ hôi, phát banngứa, buồn nôn, tiêu chảy, chán ăn, bồn chồn, mất ngủ, liệtdương, suy giảm tình dục. Đã xảy ra ở một số ít người bệnh:tình trạng cơn hưng cảm và hưng cảm nhẹ. Nếu bị khô miệng,có thể nhai kẹo cao su hoặc kẹo không đường, kéo dài 2 tuần thìnên đến bác sĩ để xử lý. Ngoài tác dụng chống trầm cảm, đầunăm 2002, trong khi theo dõi, điều trị cho một bệnh nhân bị taibiến mạch máu não, tình cờ các nhà khoa học Pháp phát hiệnprozac có khả năng kích hoạt các dây thần kinh vận động củangười bệnh chưa từng hoạt động để thay thế những vùng tế bàothần kinh bị hư hại, do đó prozac đang được thử nghiệm đối vớinhững người bệnh bị liệt nửa người, hy vọng mở ra hướng điềutrị mới.Cái giá phải trả khi dùng prozacCác thầy thuốc có nhận xét về nhược điểm của prozac gây chobệnh nhân:Bị suy giảm tình dục: Qua theo dõi, nhận thấy có đến 50% sốngười s ...