Quan điểm mác xít và một số lý thuyết phương Tây đương đại về bản chất của trí tuệ

Bài viết Quan điểm mác xít và một số lý thuyết phương Tây đương đại về bản chất của trí tuệ trình bày các nội dung về: Quan điểm mác xít về bản chất và vai trò trí tuệ; Một số lý thuyết phương Tây hiện đại về trí tuệ và các yếu tố cấu thành trí tuệ; kết luận,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan điểm mác xít và một số lý thuyết phương Tây đương đại về bản chất của trí tuệQuan điểm mác xít và một số lý thuyếtphương Tây đương đại về bản chất của trí tuệNguyÔn ChÝ HiÕu(*)Tãm t¾t: Trong thêi ®¹i hiÖn nay, ng−êi ta ®Òu nhËn ®Þnh r»ng, cuéc c¹nh tranhkhèc liÖt ®ang diÔn ra gi÷a c¸c c−êng quèc vµ gi÷a c¸c quèc gia trong céng ®ång thÕgiíi vÒ thùc chÊt còng lµ cuéc c¹nh tranh vÒ trÝ tuÖ. Tuy nhiªn, kh«ng dÔ ®Ó tr¶ lêicho c©u hái: TrÝ tuÖ lµ g×? CÊu tróc cña nã ra sao? Nã cã nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nµo?Bµi viÕt tËp trung ph©n tÝch quan ®iÓm m¸c xÝt vÒ b¶n chÊt vµ vai trß cña trÝ tuÖ víit− c¸ch lµ nguån lùc; ®ång thêi ®iÓm qua mét sè lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÒ trÝ tuÖ cña c¸ct¸c gi¶ ph−¬ng T©y nh−: Spearman, Cattell, Thurstone, Jaeger, Sternberg,Gardner... Qua ®ã cho thÊy, trÝ tuÖ bao gåm nhiÒu yÕu tè kh¸ phøc t¹p vµ cuéctranh luËn vÉn ch−a cã håi kÕt.Tõ khãa: Quan ®iÓm m¸c xÝt, Ph−¬ng T©y, Nguån lùc trÝ tuÖ, B¶n chÊt trÝ tuÖ1. Quan ®iÓm m¸c xÝt vÒ b¶n chÊt vµ vai trß cñatrÝ tuÖ (*)B¶n chÊt cña trÝ tuÖTheo quan ®iÓm m¸c xÝt, trÝ tuÖ conng−êi ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõviÖc c¶i t¹o thÕ giíi tù nhiªn th«ng quaho¹t ®éng thùc tiÔn. Qua qu¸ tr×nh ho¹t®éng thùc tiÔn, ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh lao®éng s¶n xuÊt, thÕ giíi ®−îc ph¶n ¸nhvµo bé n·o ng−êi vµ trë thµnh nguåncung cÊp nguyªn liÖu cÇn thiÕt, v« tËncho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña trÝtuÖ. Song, sù ph¶n ¸nh ®ã kh«ng ph¶i lµnhÊt thêi, gi¶n ®¬n, thô ®éng vµ m¸y(*)TS., Häc viÖn ChÝnh trÞ Khu vùc I; Email:nguyenchihieu_05@yahoo.com.mãc, mµ lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p cñaho¹t ®éng trÝ tuÖ ®Çy tÝch cùc vµ s¸ng t¹o.Ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng−êingay tõ ®Çu ®· bÞ quy ®Þnh bëi nhu cÇusèng, nhu cÇu tån t¹i cña con ng−êi. §Ótån t¹i, con ng−êi ph¶i s¶n xuÊt vËtchÊt, c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Nh−vËy, th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, conng−êi t¸c ®éng vµo sù vËt lµm chochóng béc lé c¸c thuéc tÝnh, tÝnh chÊt,quy luËt cña m×nh. Trªn c¬ së ®ã, conng−êi míi cã hiÓu biÕt (tri thøc) vÒ sùvËt vµ dÇn dÇn kh¸i qu¸t nh÷ng hiÓubiÕt nµy thµnh lý luËn, n©ng cao tr×nh®é vµ n¨ng lùc trÝ tuÖ cña m×nh.Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ kinh ®iÓn m¸cxÝt ®Òu nhÊn m¹nh tíi kh¶ n¨ng s¸ngt¹o cña con ng−êi vµ coi s¸ng t¹o lµ mét10®Æc tr−ng quan träng nhÊt cña trÝ tuÖ.S¸ng t¹o ®−îc hiÓu lµ sù v−ît tho¸t kháic¸i cò, lçi thêi, kh¸m ph¸ ra c¸i míitrªn c¬ së kÕ thõa, bæ sung vµ ph¸t triÓnnh÷ng tri thøc cò, nh÷ng kinh nghiÖmmµ chñ thÓ ®· tÝch luü ®−îc. TrÝ tuÖkh«ng chØ dõng ë n¨ng lùc t− duy, tÝchluü tri thøc, mµ cßn ph¶i cã sù s¸ng t¹o,ph¸t hiÖn c¸i míi. V× vËy, cã thÓ nãi kh¸iniÖm “trÝ tuÖ” bao hµm bèn yÕu tè g¾nbã chÆt chÏ víi nhau: n¨ng lùc t− duy,tri thøc tÝch luü ®−îc, sù s¸ng t¹o c¸imíi vµ vËn dông c¸c yÕu tè ®ã vµo thùctÕ (Xem: D−¬ng Phó HiÖp, 2008, tr.51).TrÝ tuÖ ph¶i biÕn thµnh trÝ lùc, thµnhn¨ng lùc thùc tiÔn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò métc¸ch phï hîp, linh ho¹t vµ s¸ng t¹o.Theo ®ã, cã t¸c gi¶ ®−a ra “®ÞnhnghÜa kh¸i qu¸t” tõ gãc ®é triÕt häcMarx vÒ trÝ tuÖ nh− sau: “TrÝ tuÖ lµ s¶nphÈm s¸ng t¹o vÒ tinh thÇn cña conng−êi, thÓ hiÖn qua viÖc huy ®éng cãhiÖu qu¶ l−îng tri thøc tÝch luü vµo qu¸tr×nh s¸ng t¹o c¸i míi, nh»m c¶i biÕn tùnhiªn, x· héi vµ b¶n th©n con ng−êitrong sù ph¸t triÓn ngµy cµng tiÕn bé,v¨n minh” (Xem: Bïi ThÞ Ngäc Lan,2002, tr.21). §ång thêi, t¸c gi¶ nµy coitrÝ tuÖ lµ mét trong c¸c h×nh thøc ho¹t®éng tinh thÇn cña con ng−êi, nã thuécph¹m trï ý thøc vµ lµ sù kÕt tinh cña ýthøc ë tr×nh ®é cao; chñ yÕu lµ tr×nh ®énhËn thøc lý tÝnh (cao nhÊt lµ nhËnthøc b¶n chÊt, quy luËt vËn ®éng vµph¸t triÓn cña sù vËt) nªn nã còng cãnh÷ng ®Æc tÝnh chung cña ý thøc (Xem:Bïi ThÞ Ngäc Lan, 2002, tr.13-14). Cònggièng nh− ý thøc, mäi qu¸ tr×nh trÝ tuÖx¶y ra trong con ng−êi tÊt yÕu ph¶i cãmét c¬ së vËt chÊt t−¬ng øng vµ ®ãchÝnh lµ bé n·o con ng−êi - mét d¹ngvËt chÊt ph¸t triÓn cao nhÊt, tinh vinhÊt vµ lµ c¬ quan vËt chÊt cña trÝ tuÖ.V× vËy, cã t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh trÝ tuÖTh«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.2015chÝnh lµ bé ãc biÕt t− duy vµ ®ang t−duy cña con ng−êi (Xem: Ph¹m ThÞNgäc TrÇm, 1993, tr.22).Theo chóng t«i, c¸c t¸c gi¶ trªn vÉnch−a lµm râ ®−îc sù kh¸c biÖt gi÷a trÝtuÖ, tinh thÇn, ý thøc vµ t− duy, nhÊt lµgi÷a trÝ tuÖ vµ ý thøc, tõ ®ã dÉn tíi viÖccoi cÊu tróc cña trÝ tuÖ kh«ng kh¸c mÊyso víi cÊu tróc cña ý thøc; tøc lµ cònggåm tri thøc, t×nh c¶m (c¶m xóc), niÒmtin, lý t−ëng, ý chÝ... Trong khi ®ã, ëph−¬ng T©y, ®· cã rÊt nhiÒu lý thuyÕtnghiªn cøu theo h−íng t×m kiÕm, x¸c®Þnh vµ “mæ xΔ c¸c yÕu tè cña trÝ tuÖ ®Ótõ ®ã xem xÐt c¸c ¶nh h−ëng cña chóngtíi trÝ tuÖ vµ tíi nguån lùc trÝ tuÖ cñacon ng−êi (Xem thªm: http://de.wikipedia.org...). ChÝnh v× vËy, ®Ó gãpphÇn lµm râ h¬n vÒ b¶n chÊt cña trÝ tuÖ,trong bµi viÕt nµy, chóng t«i ®iÓm quamét sè lý thuyÕt ph−¬ng T©y ®−¬ng ®¹i®· h−íng tíi ph©n tÝch c¸c yÕu tè cña trÝtuÖ mét c¸ch cô thÓ h¬n.Vai trß cña trÝ tuÖ nãi chungTrong bé T− b¶n, K. Marx ®¸nh gi¸cao vai trß cña trÝ tuÖ trong qu¸ tr×nhlao ®éng s¶n xuÊt, ®ång th ...