Quan hệ của thiết chế giáo dục với kinh tế thị trường - Từ góc độ xã hội học

Bài viết trình bày mối tương tác của giáo dục với kinh tế; phân hóa giàu nghèo về kinh tế và giáo dục; gợi mở một số xu hướng giải quyết nhằm bảo đảm mối quan hệ hài hòa giữa giáo dục với kinh tế thị trường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan hệ của thiết chế giáo dục với kinh tế thị trường - Từ góc độ xã hội họcQUAN HÖ CñA THIÕT CHÕ GI¸O DôC VíI KINH TÕ THÞ TR−êng - tõ gãc ®é x· héi häc Lª Ngäc Hïng(*) Mèi quan hÖ gi÷a thiÕt chÕ gi¸o dôc víi kinh tÕ, ph¸p luËt vµ v¨n ho¸ hay víi bÊt kú mét thiÕt chÕ x· héi nµo kh¸c ®Òu thÓ hiÖn th«ng qua viÖc c¸c tæ chøc gi¸o dôc gåm c¶ nhµ tr−êng vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý gi¸o dôc øng xö nh− thÕ nµo víi c¸c hÖ gi¸ trÞ, quy t¾c, chuÈn mùc kinh tÕ, ph¸p luËt vµ v¨n ho¸. ë ViÖt Nam hiÖn nay, mèi quan hÖ nµy ®ang gÆp ph¶i kh«ng Ýt vÊn ®Ò nh− bÊt b×nh ®¼ng gi¸o dôc vµ sù lÖch l¹c khi ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr−êng trong gi¸o dôc phæ th«ng vµ tµn d− dai d¼ng cña c¬ chÕ qu¶n lý bao cÊp ë gi¸o dôc ®¹i häc. Trong bµi viÕt nµy, t¸c gi¶ lµm râ mèi quan hÖ cña thiÕt chÕ gi¸o dôc víi kinh tÕ trong bèi c¶nh ®Êt n−íc ta ®ang ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ (CNH, H§H) vµ vËn hµnh c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, tËp trung vµo c¸c néi dung: gi¸o dôc víi kinh tÕ cã mèi quan hÖ víi nhau nh− thÕ nµo vµ vÊn ®Ò g× n¶y sinh tõ mèi quan hÖ ®ã?; gîi më mét sè h−íng gi¶i quyÕt ®Ó ®¶m b¶o mèi quan hÖ hµi hoµ gi÷a gi¸o dôc vµ kinh tÕ nh»m môc tiªu ph¸t triÓn x· héi bÒn v÷ng.Mèi t−¬ng t¸c cña gi¸o dôc víi kinh tÕ Trong mèi quan hÖ víi kinh tÕ, gi¸o dôc cung cÊp nguån vèn ng−êi thÓ hiÖn d−íi h×nh thøc søc lao ®éng ®−îc ®µo Trªn thÕ giíi tõ thÕ kû XIX ®Õn nay t¹o chuyªn m«n nghÒ nghiÖp ë tr×nh ®éc¸c nhµ kinh tÕ häc lu«n ph¸t hiÖn thÊy ngµy cµng cao, c¸c tiÕn bé khoa häc bëinguyªn nh©n cña bÊt kú mét sù t¨ng v× nhµ tr−êng ®¹i häc kh«ng chØ ®µo t¹otr−ëng kinh tÕ nµo còng gåm Ýt nhÊt ba mµ cßn lµ trung t©m s¸ng t¹o, ph¸t kiÕnyÕu tè lµ c«ng nghÖ, vèn t− b¶n vµ vèn vµ ph¸t minh khoa häc(*)(thinking tank).ng−êi (1, tr.22). C¸c nghiªn cøu vÒ vÊn C¸c nhµ nghiªn cøu ®Òu chØ ra r»ng®Ò nµy cßn cho thÊy 77% nguån gèc cña gi¸o dôc lµ lÜnh vùc ®Çu t− tèt nhÊt, cãsù giµu cã cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi hiÖu qu¶ cao nhÊt vµ l©u bÒn nhÊt chob¾t nguån tõ lo¹i vèn v« h×nh trong ®ã sù ph¸t triÓn con ng−êi vµ ph¸t triÓn x·cã gi¸o dôc, 18% b¾t nguån tõ s¶n xuÊt héi. Gi¸o dôc gãp phÇn t¨ng tr−ëngvµ 5% tõ vèn tµi nguyªn thiªn nhiªn (2, kinh tÕ th«ng qua viÖc ®µo t¹o kiÕn thøctr.29). Quèc gia nµo cµng nghÌo th× cµng vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp cho lùc l−îngphô thuéc vµo nguån vèn tù nhiªn vµquèc gia nµo cµng giµu th× phô thuéc (*) PGS., TS. Häc viÖn ChÝnh trÞ – Hµnh chÝnhvµo vèn v« h×nh. quèc gia Hå ChÝ Minh.20 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.2009lao ®éng, nhê vËy mµ t¨ng ®−îc n¨ng Tr−íc kia gi¸o dôc th−êng ®i theosuÊt, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng ®u«i sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi nghÜa lµcña ng−êi lao ®éng. Riªng vÒ lîi Ých kinh thÞ tr−êng lao ®éng cÇn lo¹i ngµnh nghÒtÕ, tØ suÊt lîi nhuËn cña ®Çu t− gi¸o dôc g×, kü n¨ng hay chuyªn m«n nghiÖp vô®−îc −íc tÝnh ®èi víi tiÓu häc ®¹t møc g× th× nhµ tr−êng sÏ t×m c¸ch ®µo t¹o ®Ócao nhÊt kho¶ng 20%, trung häc c¬ së ®¸p øng nhu cÇu ®ã cña thÞ tr−êng laokho¶ng 14% vµ ®¹i häc kho¶ng 11% ®éng. Ngµy nay nhê tiÕn bé khoa häc ®·trong thêi kú 1974-1992. Trong khi ®ã tØ ®−îc tÝch luü vµ ngµy cµng nh©n réngsuÊt lîi nhuËn ®Çu t− n«ng nghiÖp lµ nªn gi¸o dôc ®· cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn11%, c«ng nghiÖp lµ 12% vµ dÞch vô lµ v−ît tr−íc ®Ó ®ãn ®Çu vµ kÐo sù t¨ng16% trong thêi kú 1983-1992. Gi¸o dôc tr−ëng kinh tÕ ®i theo. B»ng chøng lµcßn ®ãng gãp cho t¨ng tr−ëng nh÷ng “lîi ngµy cµng cã nhiÒu ph¸t kiÕn, s¸ng chÕÝch trµn x· héi” trong céng ®ång (3, vµ ngµnh nghÒ míi ®−îc t¹o ra trongtr.251). C¸c tr−êng häc ë bÊt kú mét ®Þa nhµ tr−êng nhÊt lµ tr−êng ®¹i häc råiph−¬ng nµo còng gãp phÇn t¹o ra m«i sau ®ã míi ®−a vµo x· héi vµ kÝch thÝchtr−êng gi¸o dôc, ®µo t¹o, khoa häc vµ nhu cÇu thÞ tr−êng ph¸t triÓn.v¨n ho¸ lµnh m¹nh lµm t¨ng sù ®ång Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ë ViÖt NamthuËn, ®oµn kÕt, an sinh x· héi, mëréng c¸c c¬ héi thu hót ®Çut− s¶n xuÊt kinh doanh, Lîi Ých trµn x· héit¨ng c¬ héi viÖc lµm ®em l¹i M«i tr−ênglîi Ých cho c¶ ng−êi ®i häc Vèn ng−êi, tiÕn bé khoa häc- x· héi lµnhvµ céng ®ång x· héi. ...