QUAN HỆ GIỮA MÔN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊA LÍ VỚI CÁC KHOA HỌC KHÁC

1. Quan hệ với Khoa học Địa lí Mối quan hệ giữa môn Phương pháp dạy học Địa lí với các khoa học khác được thể hiện rõ rệt nhất trong nội dung của môn học. Nội dung của mỗi môn học trong nhà trường đều cố gắng phản ảnh những thành tựu mới nhất của khoa học tương ứng. Môn Địa lí trong nhà trường cũng vậy. Nó cung cấp cho học sinh những kiến thức và kĩ năng địa lí hiện đại nhưng đồng thời phù hợp với tâm lí lứa tuổi, với trình độ nhận thức của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
QUAN HỆ GIỮA MÔN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊA LÍ VỚI CÁC KHOA HỌC KHÁC QUAN HỆ GIỮA MÔN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐỊA LÍ VỚI CÁC KHOA HỌC KHÁC1. Quan hệ với Khoa học Địa lí Mối quan hệ giữa môn Phương pháp dạy học Địa lí với các khoa họckhác được thể hiện rõ rệt nhất trong nội dung của môn học. Nội dung của mỗi môn học trong nhà trường đều cố gắng phản ảnhnhững thành tựu mới nhất của khoa học tương ứng. Môn Địa lí trong nhàtrường cũng vậy. Nó cung cấp cho học sinh những kiến thức và kĩ năngđịa lí hiện đại nhưng đồng thời phù hợp với tâm lí lứa tuổi, với trình độnhận thức của học sinh. Trong nhà trường phổ thong, học sinh được học cả về Địa lí điại cươnglẫn Địa lí khu vực, cả về Địa lí tự nhiên lẫn Địa lí kinh tế - xã hội. Đó lànhững bộ phận chủ yếu trong cấu trúc của khoa học Địa lí. Ngay cả mộtsố phương tiện nghiên cứu và phương pháp giảng dạy địa lí cũng đượcmô phỏng theo những dụng cụ và phương pháp nghiên cứu khoa học địalí. Có thể dẫn ra một số ví dụ: các bản đồ và phương pháp sử dụng bảnđồ trong nghiên cứu địa lí được đưa vào nhà trường dưới hình thức mộtloạt các bản đồ giáo khoa địa lí và thao tác về kĩ năng bản đồ. Trongviệc giảng dạy Địa lí kinh tế - xã hội, các kĩ năng về sử dụng các loại sốliệu thống kê cũng được mô phỏng theo phương pháp nghiên cứu địnhlượng, một phương pháp quan trọng trong việc nghiên cứu Địa lí kinh tế- xã hội. Ngay cả phương pháp thực địa của Khoa học địa lí cũng đượcphản ảnh vào nhà trường dưới hình thức các cuộc khảo sát, tham quanngoài trời ở địa phương v.v… Như vậy trong chương trình Địa lí ở trường phổ thong, ngào việc lựachọn nội dung, kiến thức, kĩ năng còn có cả việc vận dụng các quanđiểm và phương pháp đặc trưng nhất của Khoa học địa lí.2. Quan hệ với các Khoa học Giáo dục, đặc biệt với Lí luận dạy họcđại cương Môn Phương pháp dạy học Địa lí có quan hệ rất chặt chẽ với Khoa họcGiáo dục. Nó được phát triển phù hợp với các quy luật và nguyên tắc domôn Giáo dục học đề ra. Nội dung của môn Địa lí trong nhà trường đượcsoạn thảo dựa trên cơ sở lí thuyết của nội dung giáo dục phổ thông, hệthống các phương pháp dạy học Địa lí và những yêu cầu của chúng phảiphù hợp với cách phân loại về phương pháp dạy học theo lí luận dạy họcđại cương. Trình tự tiến hành dạy bài Địa lí cũng phù hợp với nhữnghình thức tổ chức dạy học chung trong nhà trường. Ngược lại, mônPhương pháp dạy học Địa lí cũng cung cấp cho môn Giáo dục họcnhững tài liệu cụ thể để khái quát hóa quá trình giáo dục. Môn Lí luậndạy học đại cương cũng không thể phát triển được nếu không có sự kháiquát hóa những quy luật dạy học đặc thù của tất cả các môn, trong đó cómôn Địa lí. Những năm gần đây, các nhà Giáo dục học đã coi môn Phương phápdạy học các bộ môn là những môn học về lí luận dạy học cụ thể. Cácquan niệm như vậy trong một mức độ nào đó cũng phản ánh được mốiquan hệ của môn này trong hệ thống các khoa học giáo dục. Đặt biệtngày nay, môn Phương pháp dạy học bộ môn đã vượt qua được giaiđoạn inh nghiệm chủ nghĩa, phát triển được một cơ sở lí luận vững chắcđể trở thành một ngành khoa học thực sự trong hệ thống các ngành Khoahọc giáo dục.3. Quan hệ với Khoa học Tâm Lí học, đặc biệt là môn Tâm lí dạyhọc Môn Phương pháp dạy học bộ môn có mối quan hệ hết sức chặt chẽ vớimôn Tân lí học, bởi vì những tri thức về các quy luật tâm lí có thể giúpcho việc nghiên cứu các phương pháp giáo dục cũng như giảng dạy mônhọc một cách hiệu quả. Trong những năm gần đây, các công trình nghiêncứu về phương pháp dạy học Địa lí, các cứ liệu về tâm lí học đã đượcđánh giá rất cao. Trong cuốn “Phương pháp dạy Địa lí ở trường phổthông” (1968) do tập thể các nhà nghiên cứu phương pháp giảng dạyĐịa lí Xô viết biên soạn (A.E.Bibich chủ biên), lần đầu tiên đã có mộtchương riêng đề cập đến những cơ sở tâm lí và giáo dục trong việc giảngdạy Địa lí. Đặc biệt, nhiều công trình nghiên cứu và các thành tựu mớivề tâm lí sư phạm của các nhà Tâm lí học trên thế giới trong những nămgần đây đã có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển lí luận của mônPhương pháp dạy học Địa lí. Mối quan hệ giữa Tâm lí học và mônPhương pháp dạy học Địa lí cũng được thể hiện cụ thể trong việc vậndụng những quy luật về hoạt động nhận thức theo lứa tuổi của học sinhđể quy định khối lượng kiến thức, kỹ năng, mức độ yêu cầu về tư duy ởtừng lớp, từng cấp học cũng như trong việc tổ chức, điều khiển quá trìnhlĩnh hội những kiến thức và kĩ năng địa lí của học sinh.4.Quan hệ với Lôgic học Môn Phương pháp dạy học Địa lí còn có mối quan hệ mật thiết vớiLôgic học. Do tính logic là bắt buộc đối với môn học nào, cho nên tuỳthuộc vào mức độ phát triển của mình, môn Phương pháp dạy học Địa língày càng gắn bó chặt chẽ với Lôgic. Những quy luật của Lôgic học đãsử dụng cụ thể vào việc xây dựng hệ thống khái niệm và kĩ năng địa lítrong chương trình các lớp, trong nội dung sách giáo khoa và cả trongnghiên cứu, đề ra các phương pháp, biện pháp dạy học địa lí thích hợpnhất. Tâm lí học ...