Quản lý hiệu quả đầu tư từ ngân sách

Dàn trải, lãng phí, không hiệu quả là những tính từ quen thuộc với nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước. Đến thời điểm hiện nay, rất nhiều ý kiến tiếp tục không đồng tình với hiệu quả quản lý nguồn vốn nhà nước cho các lĩnh vực, đặc biệt là xây dựng cơ bản. Một con đường vừa xây xong đã bị đào lên để làm hệ thống nước, những viên gạch trên vỉa hè vẫn còn giá trị sử dụng nhưng lại được thay bằng một lớp gạch khác, mới hơn nhưng chưa chắc đã bền....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản lý hiệu quả đầu tư từ ngân sách Quản lý hiệu quả đầu tư từ ngân sách Dàn trải, lãng phí, không hiệu quả là những tính từ quen thuộc với nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước. Đến thời điểm hiện nay, rất nhiều ý kiến tiếp tục không đồng tình với hiệu quả quản lý nguồn vốn nhà nước cho các lĩnh vực, đặc biệt là xây dựng cơ bản. Một con đường vừa xây xong đã bị đào lên để làm hệ thống nước, những viên gạch trên vỉa hè vẫn còn giá trị sử dụng nhưng lại được thay bằng một lớp gạch khác, mới hơn nhưng chưa chắc đã bền. Hay một cây cầu đang xây dang dở nhưng tạm dừng vì hết kinh phí dẫn đến hiệu quả sử dụng gần như bằng 0. Đấy là những câu chuyện gắn liền với đời sống hàng ngày của mọi người dân hiện nay. Một đồng vốn của Nhà nước bỏ ra, hiệu quả thu được bao nhiêu đều có thể được “cân đong” hợp lý nếu cơ chế quản lý, cách nghĩ và hành động dựa trên những nguyên tắc và nguyên lý khoa học và vì lợi ích toàn dân. Dàn trải, lãng phí, không hiệu quả là những tính từ quen thuộc gắn liền với nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước trong nhiều năm nay. Mặc dù cải cách công tác quản lý đầu tư từ ngân sách Nhà nước đã diễn ra trên mọi góc độ trong hơn 20 năm đổi mới nền kinh tế từ phân cấp quản lý, đến phân bổ, quản lý giá và vấn đề cấp phát, thanh toán vốn đầu tư... Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, rất nhiều ý kiến tiếp tục không đồng tình với hiệu quả quản lý nguồn vốn nhà nước cho các lĩnh vực, đặc biệt là xây dựng cơ bản. Chúng tôi xin giới thiệu một số ý kiến của các chuyên gia kinh tế đã có nhiều năm nghiên cứu về lĩnh vực này. Cần những giải pháp khả thi (Ông Nguyễn Tự Nhật, Phó vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) “Để nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư từ ngân sách Nhà nước, đã có nhiều giải pháp về tầm vĩ mô được đưa ra. Tuy nhiên, là những người trực tiếp điều hành, chúng tôi rất cần những giải pháp, định hướng có thể triển khai được ngay trong ngắn hạn. Việc phân cấp đã được thực hiện rất mạnh mẽ, ví dụ trong 5 năm vừa rồi, từ năm 2003, Nghị định 07 ngày 30/1/2003 đãđược ban hành. Theo đó, việc phân cấp được quy định một cách tối đa. Việc phân cấp này là hoàn toàn đúng. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả, cần có một hệ thống con người, trước hết là cấp trung ương cũng cần được tăng cường năng lực. Ở cấp địa phương, cấp tỉnh cũng cần tăng cường năng lực. Ngay cả cấp huyện chúng ta cũng đã tiến hành phân cấp rồi. Phân cấp thì như vậy, nhưng người được phân cấp có đủ năng lực hay không, có đủ yếu tố chúng ta mong muốn hay không cũng là vấn đề cần tính đến. Khi thực hiện phân cấp, đã có nhiều cái được nhưng cũng có nhiều cái còn đang tồn tại, ví dụ, việc không chấp hành đúng quy trình, quy định vẫn đang còn. Việc vận dụng tùy tiện quyền được giao cũng đã diễn ra. Một điểm nữa, xu thế quốc tế là lập kế hoạch theo kết quả đầu ra, trong khi chúng ta cần có sự công bằng, minh bạch, rõ ràng cho việc sử dụng ngân sách. Chủ trương đòi hỏi định mức phân bổ nhưng để định mức như thế nào vừa tạo công bằng cho việc sử dụng ngân sách và vừa hướng tới đầu ra là rất khó. Một vấn đề khác trong cơ chế quản lý là những năm qua, rất nhiều quy định được sửa đổi, bổ sung. Nhiều điểm sửa đổi giúp cho việc hoàn thiện và chặt chẽ quy chế hơn nhưng lại gây khó cho cơ sở. Ví dụ, một chủ dự án vừa thực hiện xong một bộ hồ sơ lại phải tiếp tục thay bộ hồ sơ khác vì có một văn bản khác ra đời. Điều này đã làm chậm quá trình thực hiện, chậm quá trình giải ngân. Nếu là cơ chế phải có tính dài hơi, vì vậy, cần có sự chuẩn bị thấu đáo trong quá trình xây dựng cơ chế. Một vấn đề gây ra tình trạng quản lý đầu tư kém hiệu quả là chất lượng quy hoạch và thiếu công khai minh bạch thông tin. Việc quản lý đầu tư theo quy hoạch hiện nay là rất khó. Quy hoạch của Chính phủ cho phép các bộ ngành, địa phương tự phê duyệt. Như vậy, người có đủ thẩm quyền phê duyệt cũng có đủ thẩm quyền quy hoạch, gây ra những vấn đề bất ổn”. Chuyển đổi tư duy là vấn đề mấu chốt (GS.Vũ Đình Bách) “Nguồn vốn đầu tư từ khu vực Nhà nước trong những năm qua chiếm khoảng 51% vốn đầu tư toàn xã hội. Chi đầu tư phát triển trong giai đoạn những năm vừa qua cũng chiếm 30% tổng chi ngân sách Nhà nước nhưng thực ra nếu tính toán đầy đủ thì con số này lên đến 50%. Trong kinh tế thị trường, tỷ trọng chi đầu tư phát triển như vậy là quá cao, trong khi chi thường xuyên, đặc biệt là chi lương có xu hướng là thấp. Như vậy, ngay trong cơ cấu chi ngân sách của chúng ta đã là không đúng vì một nguyên tắc trong kinh tế thị trường, chi ngân sách chủ yếu để chi thường xuyên, bao gồm chi hành chính sự nghiệp và chi lương. Sau đó mới tính đến chi đầu tư phát triển, hoặc do chi đầu tư phát triển cần mà ngân sách không có thì ngân sách phải đi vay. Vay của dân thông qua phát hành trái phiếu, hoặc vay từ nước ngoài thông qua ODA. Trong năm 2005, tỷ lệ vốn/lao động của các doanh nghiệp Nhà nước cao gấp 3 lần so với các doanh nghiệp dân doanh. Thế nhưng, ...