Quản lý sức khỏe môi trường

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Giáo trình, bài giảng về các bệnh thường gặp, triệu chứng và cách điều trị giúp hệ thống kiến thức và củng cố kỹ năng nhân biết và chữa bệnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản lý sức khỏe môi trường BµI 10 QU¶N Lý SøC KHOÎ M¤I TR¦êNGMôC TI£U1. Tr×nh bµy ®−îc mét c¸ch tæng quan c¸c kh¸i niÖm vÒ Qu¶n lý M«i tr−êng vµ c¸cho¹t ®éng cña Qu¶n lý Søc khoÎ m«i tr−êng.2. Nªu ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong qu¶n lý « nhiÔm m«i tr−êng ë ViÖt Nam.3. Ph©n tÝch ®−îc tÇm quan träng cña céng ®ång trong viÖc tham gia qu¶n lý Søc khoÎm«i tr−êng.1. KH¸I NIÖM Vµ §ÞNH NGHÜA VÒ M¤I TR¦êNG Vµ SøC KHOÎ M¤I TR¦êNG Theo LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng ViÖt Nam (1993), m«i tr−êng ®−îc ®Þnh nghÜa nh−sau: “M«i tr−êng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o quan hÖmËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ng−êi, cã ¶nh h−ëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tånt¹i, ph¸t triÓn cña con ng−êi vµ thiªn nhiªn”. Søc kháe m«i tr−êng bao gåm nh÷ng khÝa c¹nh vÒ søc kháe con ng−êi, bao gåmc¶ chÊt l−îng cuéc sèng, ®−îc x¸c ®Þnh bëi c¸c yÕu tè vËt lý, hãa häc, sinh häc, x· héivµ c¸c yÕu tè t©m lý trong m«i tr−êng (theo ®Þnh nghÜa trong ChiÕn l−îc Søc kháe M«itr−êng Quèc gia cña Australia - 1999). Hay nãi c¸ch kh¸c: søc khoÎ m«i tr−êng lµ t¹o ra vµ duy tr× mét m«i tr−êngtrong lµnh, bÒn v÷ng ®Ó n©ng cao søc khoÎ céng ®ång.1.1. M«i tr−êng lý häc M«i tr−êng lý häc nÕu v−ît qua c¸c giíi h¹n tiÕp xóc b×nh th−êng cã thÓ ¶nhh−ëng ®Õn søc khoÎ. M«i tr−êng lý häc bao gåm thêi tiÕt vµ khÝ hËu (nhiÖt ®é cao,thÊp, thay ®æi thÊt th−êng, ®é Èm kh«ng khÝ, giã) c¸c lo¹i bøc x¹ ion ho¸ vµ kh«ng ionho¸, sãng ®iÖn tõ, c¸c lo¹i bøc x¹ laser, tiÕng ån vµ rung xãc, v.v...1.2. M«i tr−êng ho¸ häc C¸c yÕu tè ho¸ häc cã thÓ tån t¹i d−íi c¸c d¹ng r¾n, láng vµ d¹ng khÝ. Còng cãc¸c d¹ng ®Æc biÖt nh− bôi, khÝ dung, h¬i khãi... C¸c yÕu tè ho¸ häc cã thÓ cã nguån222gèc tõ tù nhiªn trong m«i tr−êng ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ, thùc phÈm vµ còng cã thÓ ph¸tsinh tõ c¸c ho¹t ®éng sèng, sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cña con ng−êi.1.3. M«i tr−êng sinh häc C¸c yÕu tè sinh häc còng rÊt phong phó, tõ c¸c s¶n phÈm ®éng thùc vËt ®Õn c¸cloµi nÊm mèc, vi khuÈn, virus, ký sinh trïng vµ c«n trïng. Chóng cã thÓ lµ c¸c t¸cnh©n g©y bÖnh song còng cã thÓ chØ lµ c¸c vËt chñ trung gian truyÒn bÖnh, c¸c sinh vËtvËn chuyÓn mÇm bÖnh mét c¸ch c¬ häc. C¸c yÕu tè sinh häc còng tån t¹i trong ®Êt,n−íc, kh«ng khÝ vµ thùc phÈm.1.4. M«i tr−êng x∙ héi §iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ hoÆc gi¸n tiÕp trªnqu¸ tr×nh « nhiÔm, n¨ng lùc khèng chÕ « nhiÔm b¶o vÖ søc khoÎ, ®Õn c¸c øng xö kh¸cnhau cña céng ®ång ®èi víi m«i tr−êng. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ, x· héi t¹o ra c¸c c¬ héi míi trongkhèng chÕ c¸c t¸c ®éng ©m tÝnh lªn søc khoÎ, ®ång thêi còng cã thÓ n¶y sinh nhiÒunguy c¬ míi qua thay ®æi lèi sèng, c¸ch øng xö m«i tr−êng vµ gia t¨ng c¸c stresstrong sinh ho¹t vµ lao ®éng s¶n xuÊt. ChÕ ®é chÝnh trÞ cña mét quèc gia còng nh− sù b×nh æn trong khu vùc lµ yÕu tèt¸c ®éng tíi m«i tr−êng. ChiÕn tranh, mÊt c«ng b»ng x· héi, tÖ n¹n ph©n biÖt chñngtéc, bÊt b×nh ®¼ng giíi, bÊt æn vÒ chÝnh trÞ -x· héi lu«n lµ c¸c yÕu tè tµn ph¸ m«itr−êng vµ g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn søc khoÎ. Nghiªn cøu c¸c m«i tr−êng ho¸ häc, sinh häc, lý häc ph¶i ®Æt trong c¸c bèi c¶nhm«i tr−êng x· héi.2. KH¸I NIÖM VÒ QU¶N Lý M¤I TR¦êNG Qu¶n lý m«i tr−êng lµ tæng hîp c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt vµ gi¶i ph¸p hµnh chÝnhnh»m b¶o vÖ m«i tr−êng kh«ng bÞ « nhiÔm hoÆc khèng chÕ møc « nhiÔm trong c¸cgiíi h¹n cho phÐp, kh«ng g©y t¸c h¹i cÊp tÝnh hay m¹n tÝnh lªn søc khoÎ. Trong c¸ctr−êng hîp kh«ng thÓ b¶o vÖ ®−îc m«i tr−êng khái c¸c nguy c¬ « nhiÔm, qu¶n lý m«itr−êng còng cßn nh»m vµo c¸c gi¶i ph¸p b¶o vÖ c¸c ®èi t−îng tiÕp xóc, h¹n chÕ c¸chËu qu¶ cña « nhiÔm vµ gi¶i quyÕt c¸c hËu qu¶ trªn søc khoÎ.2.1. Qu¶n lý b»ng c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®èi víi m«i tr−êng ®Êt, n−íc, kh«ngkhÝ vµ thùc phÈm §Êt, n−íc, kh«ng khÝ vµ thùc phÈm cã mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt víi nhau. §Êt cãthÓ chøa c¸c yÕu tè ho¸ häc, sinh häc vµ lý häc. C¸c yÕu tè nµy th−êng x©m nhËp vµo 223c¸c nguån n−íc sinh ho¹t ®Ó råi tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn søc khoÎ con ng−êi. Tõ ®Êt, c¸cc©y trång, l−¬ng thùc hay ®éng vËt lµ nguån thøc ¨n cho ng−êi vµ c¸c ®éng vËt kh¸ccòng cã thÓ bÞ « nhiÔm. C¸c yÕu tè « nhiÔm trong ®Êt l¹i còng cã thÓ tõ c¸c nguånn−íc th¶i, r¸c th¶i còng nh− khãi bôi cã chøa c¸c yÕu tè ho¸ häc vµ sinh häc ®éc h¹i. B¶o vÖ ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ vµ thùc phÈm kh«ng bÞ « nhiÔm nhiÒu khi ph¶i tiÕnhµnh song song. VÝ dô, muèn nguån n−íc giÕng ®µo s¹ch ph¶i ng¨n ngõa « nhiÔm tõc¸c hè xÝ mÊt vÖ sinh. Muèn thùc phÈm s¹ch ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khèng chÕ «nhiÔm nguån n−íc, ®Êt vµ c©y trång. C¸c nguån tµi nguyªn bÞ khai th¸c kh«ng cã tæchøc sÏ dÉn tíi ph¸ vì mèi c©n b»ng sinh th¸i vµ còng t¹o ra c¸c nguy c¬ « nhiÔm.Trong sinh ho¹t, b¶o vÖ m«i tr−êng khái c¸c nguån « nhiÔm bao gåm tæng hîp c¸cgi¶i ph¸p khèng chÕ « nhiÔm nh−: qu¶n lý chÊt th¶i r¾n ...