Quan niệm của C.Mác về mối quan hệ giữa xã hội công dân và nhà nước

Bài viết đi từ khảo cứu các tác phẩm của C.Mác viết về xã hội công dân trên cơ sở kế thừa có phê phán và phát triển những quan niệm này trong lịch sử tư tưởng triết học nhân loại mà trực tiếp nhất là từ Hêghen nhằm làm rõ quan niệm của C.Mác về thuật ngữ xã hội công dân, mối quan hệ giữa xã hội công dân và Nhà nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quan niệm của C.Mác về mối quan hệ giữa xã hội công dân và nhà nước vò m¹nh toµn  khoa häc x· héi  QUAN NIÖM CñA C.M¸C VÒ MèI QUAN HÖ GI÷A X· HéI C¤NG D¢N Vµ NHµ N¦íC vò m¹nh toµn * Tãm t¾t: Bµi viÕt ®i tõ kh¶o cøu c¸c t¸c phÈm cña C.M¸c viÕt vÒ x· héi c«ng d©n trªn c¬ së kÕ thõa cã phª ph¸n vµ ph¸t triÓn nh÷ng quan niÖm nµy trong lÞch sö t­ t­ëng triÕt häc nh©n lo¹i mµ trùc tiÕp nhÊt lµ tõ Hªghen nh»m lµm râ quan niÖm cña C.M¸c vÒ thuËt ng÷ x· héi c«ng d©n, mèi quan hÖ gi÷a x· héi c«ng d©n vµ Nhµ n­íc. Tõ khãa: X· héi c«ng d©n; Nhµ n­íc; ph¸p quyÒn; Hªghen; C.M¸c; Ph.¡ngghen. Kh¶o cøu c¸c t¸c phÈm tiªu biÓu thêi 1. VÒ thuËt ng÷ x· “héi c«ng d©n” kú ®Çu cña C.M¸c nh­ Gãp phÇn phª ph¸n Trong c¸c tr­íc t¸c cña m×nh, C.M¸c triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen (1843), kh«ng ®­a ra mét ®Þnh nghÜa cô thÓ, hoµn VÒ vÊn ®Ò Do th¸i (1843), HÖ t­ t­ëng §øc chØnh vµ thèng nhÊt nµo vÒ “x· héi c«ng (1845-1846)..., chóng ta cã thÓ t×m thÊy d©n”. Trong t¸c phÈm Kh«ng nªn dÞch nh÷ng néi dung quan träng trong quan M¸c nh­ vËy ®­îc viÕt nh»m phª ph¸n niÖm cña «ng vÒ x· héi c«ng d©n, vÒ mèi nh÷ng c¸ch hiÓu kh«ng ®óng vÒ nh÷ng quan hÖ gi÷a x· héi c«ng d©n vµ Nhµ thuËt ng÷ mµ C.M¸c ®· sö dông trong c¸c n­íc, x· héi c«ng d©n víi ph­¬ng thøc s¶n t¸c phÈm cña m×nh, Ph.¡ngghen ®· kh¼ng xuÊt, lùc l­îng s¶n xuÊt, chÕ ®é t­ h÷u, ®Þnh, xuÊt xø cña thuËt ng÷ ““x· héi c«ng giai cÊp, gia ®×nh,... Trong ®ã, mèi quan hÖ d©n” [Civil Society] lµ mét thuËt ng÷ gi÷a x· héi c«ng d©n vµ Nhµ n­íc lµ chñ thuÇn tóy Anh”(1). ThuËt ng÷ nµy ®­îc A. ®Ò dµnh ®­îc sù quan t©m cña C.M¸c Ferguson sö dông trong t¸c phÈm “LÞch sö nhiÒu h¬n c¶. Tuy nhiªn, nh÷ng ng­êi x· héi c«ng d©n”(2) xuÊt b¶n vµo n¨m 1767. m¸cxÝt sau nµy hÇu nh­ kh«ng nghiªn Sau ®ã, thuËt ng÷ x· héi c«ng d©n ®­îc cøu quan niÖm nµy cña C.M¸c, thËm chÝ Hªghen vµ C.M¸c tiÕp tôc kÕ thõa vµ lµm kh«ng ®Ò cËp hoÆc nh¾c tíi nh÷ng ý kiÕn phong phó thªm vÒ mÆt néi dung. cña «ng vÒ vÊn ®Ò nµy. HiÖn nay, cïng víi Quan niÖm cña C.M¸c vÒ x· héi c«ng sù trë l¹i cña kh¸i niÖm x· héi c«ng d©n, d©n ®­îc kÕ thõa vµ ph¸t triÓn tõ nh÷ng thiÕt nghÜ, viÖc chóng ta tiÕp tôc nghiªn cøu, lµm râ quan niÖm cña C.M¸c vÒ x· (*) TS, Gi¶ng viªn Khoa TriÕt häc, phã Tr­ëng phßng héi c«ng d©n, vÒ mèi quan hÖ gi÷a x· héi Biªn tËp – TrÞ sù T¹p chÝ Nh©n lùc khoa häc x· héi, c«ng d©n vµ Nhµ n­íc lµ viÖc lµm cÊp Häc ViÖn Khoa häc x· héi, ViÖn Hµn L©m Khoa häc x· héi ViÖt Nam. thiÕt c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn x©y (1) Xem: C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen. Toµn tËp, t. 21, Nxb. dùng Nhµ n­íc ph¸p quyÒn x· héi chñ ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 353. (2) A. Ferguson. An Essay on the History of Civil nghÜa vµ x· héi d©n sù ë n­íc ta hiÖn nay. Society. Edinburgh, 1767. Sè 6-2013 Nh©n lùc khoa häc x· héi 19 quan niÖm cña c.m¸c vÒ mèi quan hÖ.... quan niÖm cña nh÷ng nhµ triÕt häc trong lµ x· héi c«ng d©n mµ tiÒn ®Ò vµ c¬ së, lÞch sö; trong ®ã, trùc tiÕp nhÊt lµ tõ quan nh­ tr­íc ®©y ®· chØ ra, lµ gia ®×nh ®¬n niÖm cña Hªghen trong TriÕt häc ph¸p gi¶n vµ gia ®×nh phøc hîp, c¸i mµ ng­êi ta quyÒn. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, qua viÖc gäi lµ bé l¹c;... Nh­ vËy, râ rµng lµ x· héi kÕ thõa cã phª ph¸n quan niÖm cña c«ng d©n ®ã lµ trung t©m thùc sù, vò ®µi Hªghen vÒ x· héi c«ng d©n vµ Nhµ n­íc, thùc sù cña toµn bé lÞch sö, vµ quan niÖm C.M¸c ®· x¸c ®Þnh râ lËp tr­êng vµ ®­a ra cò vÒ lÞch sö”(4). Còng trong HÖ t­ t­ëng quan niÖm cña m×nh vÒ x· héi c«ng d©n, §øc, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen cßn chØ râ, x· lµm râ mçi quan hÖ gi÷a x· héi c«ng d©n héi c«ng d©n lµ x· héi “bao trïm toµn bé vµ Nhµ n­íc. sù giao tiÕp vËt chÊt cña c¸c c¸ nh©n trong Trong t¸c phÈm Gãp phÇn phª ph¸n mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc triÕt häc ph¸p quyÒn cña Hªghen, lÇn ®Çu l­îng s¶n xuÊt. Nã bao trïm toµn bé ®êi tiªn thuËt ng÷ x· héi c«ng d©n ®­îc sèng th­¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp trong C.M¸c bµn ®Õn. Theo C.M¸c, kh«ng ph¶i giai ®o¹n ®ã vµ do ®ã, v­ît ra ngoµi ph¹m Nhµ n­íc nh­ Hªghen m« t¶ lµ “®Ønh cao vi quèc gia vµ d©n téc, mÆc dï, mÆt kh¸c, cña toµn bé ng«i nhµ”, mµ ng­îc l¹i, “x· vÒ ®èi ngo¹i nã vÉn ph¶i hiÖn ra nh­ lµ héi c«ng d©n” - “®¼ng cÊp” mµ Hªghen coi mét d©n téc vµ vÒ ®èi néi nã vÉn ph¶i tù tæ th­êng - míi lµ ...