Quản trị đại học trong bối cảnh tự chủ - Khuyến nghị chính sách cho Việt Nam

Bài viết "Quản trị đại học trong bối cảnh tự chủ - Khuyến nghị chính sách cho Việt Nam" nhằm làm rõ cơ sở lý luận, phân tích kinh nghiệm thực tiễn của Anh và Trung Quốc về quản trị đại học theo hướng cơ chế tự chủ. Vì vậy, bài viết đề xuất những hàm ý chính sách nhằm hoàn thiện mô hình quản trị đại học tự chủ cho Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Quản trị đại học trong bối cảnh tự chủ - Khuyến nghị chính sách cho Việt Nam QUẢN TRỊ ĐẠI HỌC TRONG BỐI CẢNH TỰ CHỦ - KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM Bùi Hữu Toàn1 Học viện Ngân hàng Abstract For the past few years, autonomy in higher education in Vietnam has made new strides,reflected in the guidelines and policies of the State as stipulated in legislative documents. Yet theautonomy of universities has not made significant changes as expected, due to institutionaldifficulties and limitations in governance capacity. of schools. This paper seeks to clarify thetheoretical background, analyze the practical experience of the UK and China on universitygovernance towards the autonomy mechanism. Therefore, the paper suggests policy implicationsfor completing a university governance model autonomy for Vietnam. Keywords: university governance; university autonomy, academic autonomy organizationautonomy, financial autonomy Tự chủ đại học là một trong những chủ đề đang được các nhà hoạnh định chínhsách, các nhà nghiên cứu và các trường đại học đặc biệt quan tâm trong giai đoạn hiệnnay. Tự chủ đại học được coi là xu thế phát triển tất yếu, là điều kiện cần và đủ để cáctrường đại học tồn tại và phát triển trong xu thế cạnh tranh và hội nhập. Một số trườngđại học thí điểm tự chủ đã cho thấy một số thành công đáng ghi nhận nhưng bên cạnh đólà không ít khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện tự chủ. Bài nghiên cứu được cấu trúc thành ba phần. Phần 1 của bài nghiên cứu tập trungnhằm làm rõ cơ sở lý thuyết về quản trị đại học hướng đến cơ chế tự chủ. Tiếp theo, bàinghiên cứu đi sâu phân tích kinh nghiệm thực tiễn của Anh và Trung Quốc về quản trịđại học (QTĐH) hướng đến cơ chế tự chủ. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất một số khuyếnnghị chính sách dưới góc độ pháp lý nhằm hoàn thiện mô hình QTĐH hướng tới tự chủtại Việt Nam. 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ ĐẠI HỌC HƯỚNG ĐẾN CƠ CHẾTỰ CHỦ 1.1. Tự chủ đại học Quyền tự chủ đại học (TCĐH) được định nghĩa là quyền tự do để trường điều hànhcác công việc của mình nhằm đạt được sứ mệnh và mục tiêu của mình (Pandey, 2004) màkhông cần sự chỉ đạo hoặc ảnh hưởng từ bất kỳ cấp chính quyền nào. Nội dung quyền tựchủ của các trường đại học còn tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh của mỗi quốc giađặc điểm truyền thống dân tộc, thể chế xã hội và tuân thủ các nguyên tắc phân giao. Nhìnchung quyền tự chủ cơ bản đại học bao gồm 8 lĩnh vực cơ bản: (1) Tự chủ về quản trị vàcơ cấu tổ chức; (2) Tự chủ về chương trình và phương pháp giảng dạy; (3) Tự chủ về đảmbảo chất lượng; (4) Tự chủ về hoạt động khoa học và công nghệ; (5) Tự chủ về tuyển sinhvà đào tạo; (6) Tự chủ về nhân sự; (7) Tự chủ về tài chính; và (8) Tự chủ trong quan hệ1 toanbh@hvnh.edu.vn182quốc tế (De Boer và cộng sự, 2010) [6]. Bên cạnh đó, quyền tự chủ còn phải đi đôi vớitrách nhiệm giải trình. Theo Pandey (2004) [13], tại các trường đại học, quyền tự chủ lớnhơn có nghĩa là có trách nhiệm giải trình cao hơn với xã hội. Các trường đại học tự chủđòi hỏi phải chứng minh tính hiệu quả của nhà trường và thực hiện các cuộc kiểm toáncông khai, minh bạch. Bên cạnh vấn đề về TCĐH, hướng đến tự chủ cũng là vấn đề nhận được nhiều sựquan tâm. Hướng đến tự chủ được Askling và cộng sự (1999) [1] đề cập tới là khả năngcủa một trường đại học thực hiện các hoạt động trong “một phạm vi được cho phép bởicác cấp chính quyền”. Cũng thảo luận về vấn đề này, Berdahl (1990) [2] phân loại tự chủthành hai loại: (i) tự chủ toàn phần và (ii) tự chủ trong khuôn khổ. Trong đó, tự chủ toànphần là việc các trường đại học có quyền xác định các mục tiêu và kế hoạch hành độngcủa riêng mình. Tự chủ trong khuôn khổ là việc các trường đại học có quyền xác định cácphương thức thực hiện để đạt được các mục tiêu được đề ra. Như vậy, vấn đề tự chủ trongkhuôn khổ do Berdahl (1990) [2] đề xuất có nhiều điểm tương đồng của hướng tới tự chủnhư Askling và cộng sự (1999) [1] đề cập. 1.2. Quản trị đại học Vught và Boer (2015) [16] định nghĩa quản trị là một tập hợp các hành động, giảđịnh và hướng dẫn cần tuân thủ khi một chủ thể trong xã hội thực hiện các mục tiêu màchính phủ đặt ra và bằng các công cụ sẵn có được chính phủ quy định. Quản trị sẽ cungcấp cung cấp một bộ khung phân tích chung để tìm hiểu và giải quyết mọi vấn đề(De Boer và cộng sự, 2007) [5]. Tương tự, Hussin và Asimuran (2010) [8] nhận định rằngquản trị đại học (QTĐH) đề cập đến quá trình ban hành các quy định và chính sách củatrường đại học dựa trên khuôn khổ pháp luật, từ đó, trao quyền cho ban lãnh đạo trườngđại học. QTĐH là việc quản lý và dẫn dắt trường đại học đạt được tầm nhìn và mục tiêunâng cao tri thức xã hội thông qua các hoạt động giảng dạy và nghiên ...