RIỀNG (Thân rễ)

Thân rễ đã phơi khô của cây Riềng (Alpinia officinarum Hance), họ Gừng (Zingiberaceae).Mô tả Thân rễ hình trụ, thường cong và phân nhánh nhiều, dài 5 - 9 cm, đường kính 1 - 4 cm. Mặt ngoài màu nâu đỏ đến nâu sẫm, có nhiều nếp nhăn dọc và những mấu vòng màu xám; mỗi mấu dài 0,2 - 1 cm, mang vết tích của rễ con. Thể chất dai, chắc, khó bẻ gẫy. Mặt gẫy màu vàng xám hay nâu đỏ. Vùng trụ chiếm 1/3 mặt cắt của thân rễ. Mùi thơm, vị hăng, cay. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
RIỀNG (Thân rễ) RIỀNG (Thân rễ) Rhizoma Alpiniae officinariThân rễ đã phơi khô của cây Riềng (Alpinia officinarum Hance), họ Gừng(Zingiberaceae).Mô tảThân rễ hình trụ, thường cong và phân nhánh nhiều, dài 5 - 9 cm, đường kính 1 - 4 cm.Mặt ngoài màu nâu đỏ đến nâu sẫm, có nhiều nếp nhăn dọc và những mấu vòng màuxám; mỗi mấu dài 0,2 - 1 cm, mang vết tích của rễ con. Thể ch ất dai, chắc, khó bẻ gẫy.Mặt gẫy màu vàng xám hay nâu đỏ. Vùng trụ chiếm 1/3 mặt cắt của thân rễ. Mùi thơm, vịhăng, cay.Vi phẫuBiểu bì gồm một lớp tế bào hình chữ nhật, nhỏ xếp tương đối đều đặn, một số tế bào cònchứa khối nhựa màu nâu đỏ. Mô mềm vỏ khuyết. Nội bì thấy rõ, sát lớp nội bì là lớp trụbì. Các bó libe gỗ rải rác trong phần mô mềm vỏ và mô mềm ruột, tập trung nhiều nhất ởsát lớp nội bì. Mỗi bó hình tròn hay hình trứng có mạch gỗ và libe ở giữa, bao quanh làcác sợi, rải rác có các mạch gỗ bị cắt dọc. Nhiều tế bào tiết tinh dầu rải rác khắp mô mềmruột và mô mềm vỏ.BộtMảnh biểu bì gồm các tế bào hình đa giác, màu vàng nâu. Mảnh mô mềm gồm những tếbào hình nhiều cạnh rải rác có chứa tế bào tiết tinh dầu màu vàng nhạt. Tinh bột hình quengắn, tròn ở hai đầu. Sợi có thành mỏng. Khối nhựa màu nâu đỏ. Mảnh mạch vạch, mạchvòng, mạch điểm.Định tínhA. Lấy 5 g bột dược liệu cho vào bình nón nút mài, thên 20 ml ethanol 96% (TT), đunsôi, lắc đ ều, lọcLấy 2 ml dịch lọc, thêm vài giọt dung dịch sắt (III) clorid 1% (TT), xuất hiện màu xanhđenLấy 5 ml dịch lọc cho vào chén sứ, cô đến cắn. Hòa cắn với 5 ml thuốc thử xanhthyrol(TT), chuyển vào ống nghiệm. Đậy ống nghiệm bằng nút bông rồi nhúng vào nước nóngtrong 3 - 5 phút, dung dịch xuất hiện màu đỏ mận.B. Phương pháp sắc kí lớp mỏng( Phụ lục 5.4)Bản mỏng: Silica gel F254Dung môi khai triển: Ether dầu hỏa - ethylacetat (8 : 2)Dung dịch thử: Lấy 2 g bột dược liệu, thêm 5 ml cloroform (TT), lắc trong 5 phút, lọc, côcòn khoảng 0,5 ml, lấy dịch này làm dung dịch thử.Dung dịch đối chiếu: Lấy 2 g bột Riềng (mẫu chuẩn), chiết như mẫu thử.Cách tiến hành: Chấm riêng biệt lên bản mỏng 5 µl dung dịch thử và dung dịch đốichiếu. Sau khi khai triển xong, lấy bản mỏng ra để khô ở nhiệt độ phòng rồi phun thuốcthử vanilin 1 % trong sulfuric (TT). Sấy bản mỏng ở 110 oC cho đến khi xuất hiện vết. Sắckí đồ của dung dịch thử phải có ít nhất 5 vết cùng màu sắc và giá trị Rf với các vết trênsắc kí đồ của dung dịch đối chiếu.Độ ẩmKhông quá 13 % (Phụ lục 12.13)Tro toàn phầnKhông quá 4 % (Phụ lục 9.8)Tro không tan trong acid hydrocloricKhông quá 1 % (Phụ lục 9.7)Chất chiết được trong dược liệuKhông dưới 5,0%, tính theo dược liệu khô kiệt.Tiến hành theo phương pháp chiết lạnh (Phụ lục 12.10). Dùng ethanol 90% (TT) làmdung môi.S¬ chÕThu ho¹ch vµo cuèi mïa h¹, ®Çu mïa thu, lo¹i bá c¸c rÔ sîi vµ c¸c bÑ v¶y l¸ cßn sãt l¹i.Röa s¹ch, c¾t ®o¹n vµ ph¬i kh«.Bµo chÕLÊy dîc liÖu kh«, lo¹i bá t¹p chÊt, röa s¹ch, ñ mÒm, th¸i l¸t máng vµ ph¬i kh«.B¶o qu¶nN¬i kh« m¸t.TÝnh vÞ, quy kinhT©n, nhiÖt. Quy vµo c¸c kinh tú, vÞ.C«ng n¨ng, chñ trÞ¤n trung t¸n hµn, tiªu thùc vµ chØ thèng. Chñ trÞ: Thîng vÞ ®au l¹nh, n«n möa, vÞ hµn îchua.C¸ch dïng, liÒu lîngNgµy 3 - 6 g, d¹ng thuèc s¾c.Kiªng kþN«n möa do vÞ ho¶ vµ ho¾c lo¹n do trµng nhiÖt kh«ng nªn dïng.