Rối loạn nuốt ở người già

Nguyên nhân Có nhiều nguyên nhân gây rối loạn nuốt ở người già. Hàng đầu là các thương tổn thần kinh cơ như nhồi máu não, xuất huyết não, bệnh Parkinson, xơ cứng cột bên teo cơ, đa u tủy xương, nhược cơ, sa sút trí tuệ
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Rối loạn nuốt ở người giàRối loạn nuốt ở người giàMột cụ ông 85 tuổi được đưa vào viện trong tình trạng sốtnhẹ, ho nhiều. Chụp X-quang phổi thấy có hình ảnh viêmphổi phải.Nguyên nhânCó nhiều nguyên nhân gây rối loạn nuốt ở người già. Hàngđầu là các thương tổn thần kinh - cơ như nhồi máu não, xuấthuyết não, bệnh Parkinson, xơ cứng cột bên teo cơ, đa u tủyxương, nhược cơ, sa sút trí tuệ. Tiếp đến là nhóm nguyênnhân do tổn thương cấu trúc như tuyến giáp to, phì đại đốtsống cổ, túi thừa Zenker, ung thư…; các rối loạn tâm lý, bệnhmô liên kết (viêm đa cơ, loạn dưỡng cơ…), các nguyên nhândo thầy thuốc (phẫu thuật vùng hầu họng, xạ trị, thuốc…)cũng có thể gây những rối loạn nuốt ở người già.Rối loạn nuốt và hậu quảNuốt là một quá trình sinh lý nhằm đưa thức ăn, các chất dinhdưỡng, nước… vào đường tiêu hóa. Nuốt gồm bốn giai đoạn:sự chuẩn bị của khoang miệng, quá trình đẩy thức ăn xuốngcủa khoang miệng, hầu họng và thực quản. Các giai đoạn nàycó sự tham gia phối hợp của miệng, hầu họng, thanh quản vàthực quản.Việc suy giảm chức năng các cơ quan, đặc biệt là não bộ ởngười già thường gây rối loạn quá trình nuốt như việc suygiảm hoặc mất các phản xạ bảo vệ trong đó có phản xạ đóngnắp thanh môn khi nuốt.Biểu hiện của các rối loạn về nuốt ở người già rất phong phúvà đa dạng. Rối loạn nuốt do miệng và hầu họng thường gâyho, nghẹn, khó nuốt, cảm giác thức ăn vướng ở họng… Rốiloạn nuốt do thực quản thường có cảm giác vướng thức ăntrong họng hoặc trong ngực dọc theo xương ức, nghẹn trongngực. Bên cạnh đó, rối loạn nuốt nói chung thường gây tăngtiết nước bọt, sặc thức ăn lên mũi, ho sặc do thức ăn rơi vàokhí quản…Rối loạn nuốt ở người già có thể gây nhiều hậu quả từ nhẹđến nặng. Nhẹ nhất cũng là viêm mũi họng, nói khàn, thayđổi thói quen ăn uống. Nếu nặng hơn, bệnh nhân sợ ăn, uống,thậm chí sợ cả nuốt… nước bọt. Điều này sẽ dẫn đến mấtnước, điện giải, sụt cân, suy kiệt nặng. Nhưng nguy hiểmnhất là bệnh nhân bị sặc thức ăn, nước, nước bọt…vào phổigây nên ho, viêm phổi kéo dài và tái đi tái lại. Nhiều trườnghợp, lượng dị vật vào phổi quá nhiều gây ho dữ dội, co thắtthanh quản, suy hô hấp cấp và tử vong nếu không được cấpcứu kịp thời.Điều trị rối loạn nuốtTrước khi điều trị các rối loạn nuốt, phải đánh giá thật cụ thểmức độ và vị trí tổn thương cũng như nguyên nhân gây ra rốiloạn nuốt. Việc đánh giá dựa vào thăm khám kỹ lưỡng vùnghọng miệng, thanh quản, khám phát hiện các tổn thương phổi(thường là phổi phải). “Nuốt đồ ký - ghi hình quá trình nuốt”có cản quang là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán các rối loạn vềnuốt. Có thể nội soi thực quản, làm điện cơ, chụp CT, MRIsọ não… để xác định nguyên nhân.Mục tiêu điều trị rối loạn nuốt là tránh viêm phổi hít phải (dosặc), cải thiện khả năng ăn uống để đảm bảo dinh dưỡng chobệnh nhân. Các biện pháp bao gồm tìm dạng thức ăn thíchhợp, ví dụ bệnh nhân khó nuốt thức ăn cứng thì chuyển chếđộ thức ăn mềm hơn, bệnh nhân hay sặc chất lỏng thì chuyểnchế độ ăn đặc…Điều trị phục hồi chức năng nuốt bằng “liệu pháp nuốt” gồmba phương pháp: hỗ trợ bù khi nuốt, luyện tập tăng cườngchức năng các cơ nhai - nuốt và luyện tập khi đang trong quátrình nuốt. Liệu pháp này nhằm làm giảm khả năng sặc thứcăn vào phổi và tránh ứ đọng thức ăn trong miệng. Phẫu thuậtcắt cơ nhẫn - hầu để làm thông thoáng đường thức ăn xuốngthực quản cũng có thể được áp dụng. Nuôi dưỡng bằngđường tĩnh mạch, mở thông dạ dày - hỗng tràng qua nội soiđược chỉ định cho một số trường hợp nặng.Dự phòng bằng cách nào?Dự phòng viêm phổi do rối loạn nuốt ở người già bằng cách:nghỉ ngơi trước ăn 30 phút; ngồi khi ăn; ăn miếng nhỏ, thứcăn mềm thích hợp; không nói chuyện, xem ti vi, đọc báo…làm mất tập trung khi đang ăn. Tránh dùng các thuốc an thần,gây ngủ ngoài chỉ định. Làm rỗng dạ dày bằng các thuốc nhưerythromycin, motilium… Vệ sinh răng miệng thường xuyênđể tránh viêm phổi hít phải và hết sức chú ý nếu bệnh nhânđang ăn bị sặc phải biết cách cấp cứu như một hội chứng dịvật thâm nhập đường thở. ...