SÀI ĐẤT

Phần trên mặt đất còn tươi hoặc phơi hay sấy khô của cây Sài đất (Wedelia chinensis (Osbeck) Merr.), họ Cúc (Asteraceae).Mô tả Những đoạn thân ngắn không đều, mang lông cứng. Lá mọc đối gần như không có cuống. Phiến lá hình bầu dục thon, hai đầu hơi nhọn, dài 1,5 - 5 cm, rộng 0,8 - 2 cm. Hai mặt có lông nhám, mặt trên màu lục xám, có đốm trắng, mặt dưới màu nhạt hơn. Gân chính và cặp gân phụ đầu tiên nổi rõ. Mép lá có 3 - 5 đôi răng cưa rất thưa...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SÀI ĐẤT SÀI ĐẤT Herba WedeliaePhần trên mặt đất còn tươi hoặc phơi hay sấy khô của cây Sài đất (Wedelia chinensis(Osbeck) Merr.), họ Cúc (Asteraceae).Mô tảNhững đoạn thân ngắn không đều, mang lông cứng. Lá mọc đối gần như không có cuống.Phiến lá hình bầu dục thon, hai đầu hơi nhọn, dài 1,5 - 5 cm, rộng 0,8 - 2 cm. Hai mặt cólông nhám, mặt trên màu lục xám, có đốm trắng, mặt dưới màu nhạt hơn. Gân chính vàcặp gân phụ đầu tiên nổi rõ. Mép lá có 3 - 5 đôi răng cưa rất thưa và nông. Cụm hoa hìnhđầu, màu vàng, mọc ở ngọn cành, cuống cụm hoa dài 5 - 10 cm. Hoa ở vòng ngoài hìnhlưỡi nhỏ, đơn tính (hoa cái), hoa ở giữa hình ống, lưỡng tính. Dược liệu có mùi hơi thơm.Vị hơi mặn.Vi phẫuLá: Biểu bì trên và biểu bì dưới có lông che chở gồm 3 - 6 tế bào chứa nang thạch, gốchơi phình to, đầu nhọn. Mặt ngoài lông che chở xù xì, trừ tế bào đầu lông nhọn và nhẵn.Rất hiếm loại lông nhẵn. Biểu bì ở lá non có thể mang lông tiết chân đơn bào, đầu đa bào.Phần gân giữa: Tương ứng với hai phần lồi của gân chính có hai đám mô dày ở ngay sátlớp biểu bì. ở giữa có một bó libe - gỗ chính, có thể kèm theo một hoặc 2 bó libe - gỗphụ, có cấu tạo giống libe - gỗ chính nhưng nhỏ hơn. Bó libe - gỗ có kèm 2 đám mô dàyở phía trên và dưới, libe xếp sát mô dày bên dưới, gỗ gồm một số mạch gỗ xếp sát đámmô dày phía trên.Phần phiến lá: Mô giậu nằm sát biểu bì trên, có một hoặc hai lớp tế bào hình chữ nhật,xếp dọc, sát nhau. Dưới mô giậu là mô khuyết.BộtCó nhiều lông che chở, nguyên vẹn hoặc gãy thành từng đoạn. Mỗi lông có 3 - 6 tế bàochứa nang thạch, đầu nhọn, gốc hơi phình to, chứa chất màu vàng nhạt. Mặt ngoài lôngxù xì. Riêng tế bào ở đầu lông nhọn. Lông tiết chân đơn bào, đầu đa bào (rất ít). Mảnhbiểu bì gồm những tế bào thành hơi nhăn, thường có kèm lỗ khí và lông che chở. Lỗ khícó 3 - 4 hoặc 5 - 6 tế bào kèm (kiểu hỗn bào). Nơi chân lông che chở dính với biểu bì cókhoảng 11-15 tế bào biểu bì xếp toả như hình hoa thị. Mảnh mạch mạng, mạch chấm,mạch xoắn. Sợi thành dày, khoang rộng. Tế bào mô dày hình nhiều cạnh, có ống trao đổi.Mảnh cánh hoa gồm tế bào thành mỏng hơi nhăn. Hạt phấn hoa hình cầu, màu vàng, mặtngoài xù xì, có thể nhìn thấy rõ 3 lỗ nảy mầm ở một số hạt phấn.Định tínhCho khoảng 5 - 6 g dược liệu đã cắt nhỏ vào bình nón 250 ml, thêm khoảng 50 mlethanol 90% (TT). Lắc đều. Đun hồi lưu trong 30 phút. Lấy dịch lọc cô cách thuỷ cònkhoảng 5 - 6 ml để làm các phản ứng sau:A. Lấy 1 - 2 ml dịch lọc, thêm 5 giọt dung dịch acid hydrocloric (TT) và một ít bộtmagnesi (TT) hoặc bột kẽm (TT): dung dịch từ màu xanh chuyển sang đỏ cam, để lâu màunhạt dần.B. Lấy 1 - 2 ml dịch lọc, thêm 5 giọt d ung d ịch natri carbonat 10% (TT) , 3 - 4 mln ước , đun sôi, đ ể nguội, thêm 3 giọt thuốc thử diazo (TT) sẽ xuất hiện màu đ ỏ thẫm.C. Nhỏ lên giấy lọc 1 - 2 giọt dịch lọc đã cô. Thêm 1 giọt dung dịch kali hydroxyd 0,5 Ntrong ethanol (TT). Để khô. Quan sát dưới ánh đèn tử ngoại sẽ thấy huỳnh quang màuvàng nhạt (so sánh với vết dịch lọc trên giấy không nhỏ dung dịch kali hydroxyd 0,5 Ntrong ethanol).Độ ẩmKhông quá 15% (Phụ lục 9.6).Tro toàn phầnKhông quá 20% (Phụ lục 9.8).Tỷ lệ vụn nátQua rây có kích thước lỗ mắt rây 4 mm: Không quá 5% (Phụ lục 12.12).Tạp chất (Phụ lục 12.11).Tỷ lệ lá biến màu (cháy đen): Không quá 1%Tỷ lệ gốc rễ còn sót lại: Không quá 1%.Chế biếnThu hái quanh năm. Cắt những đoạn thân trên mặt đất, loại bỏ rác bẩn, rửa sạch, dùngtươi hoặc phơi hay sấy khô.Bảo quảnĐể nơi khô, thoáng mát.Tính vị, quy kinhVi hàm, vi khổ, lương. Vào ba kinh: Tâm, phế, vị.Công năng, chủ trịThanh nhiệt giải độc, tiêu viêm. Chủ trị: Mụn nhọt, ngứa lở, dị ứng.Cách dùng, liều lượngNgày dùng 20 - 40 g, dạng thuốc sắc hoặc cao lỏng. ...