Sai lầm và ảnh hưởng của sai lầm đối với trách nhiệm hình sự

Sai lầm là sự hiểu lầm của chủ thể về tính chất pháp lý hoặc tính chất thực tế của hành vi mà người đó thực hiện.Trong trường hợp sai lầm, thái độ tâm lý của một người đối với hành vi và hậu quả do hành vi gây ra bị ảnh hưởng, do đó nghiên cứu sai lầm có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xác định lỗi và giới hạn trách nhiệm hình sự của người phạm tội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sai lầm và ảnh hưởng của sai lầm đối với trách nhiệm hình sự Sai lầm và ảnh hưởng của sai lầm đối với trách nhiệm hình sựSai lầm là sự hiểu lầm của chủ thể về tính chất pháp lý hoặc tính chất thực tế củahành vi mà người đó thực hiện.Trong trường hợp sai lầm, thái độ tâm lý của một người đối với hành vi và hậu quảdo hành vi gây ra bị ảnh hưởng, do đó nghiên cứu sai lầm có ý nghĩa rất quantrọng trong việc xác định lỗi và giới hạn trách nhiệm hình sự của người phạm tội.1. Sai lầm về pháp luậtSai lầm về pháp luật là sự hiểu lầm của chủ thể về tính chất pháp lý của hành vimà người đó thực hiện.a. Người thực hiện hành vi hiểu lầm rằng hành vi của minh là tội phạmnhưng thực tế luật không qui định hành vi đó là tội phạm.b. Người thực hiện hành vi hiểu lầm rằng hành vi của mình không phải là tộiphạm nhưng thực tế luật quy định hành vi đó là tội phạm.Trong trường hợp này người có hành vi vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự vì hànhvi mà người đó thực hiện được qui định trong luật hình sự và người thực hiện hànhvi có lỗi vì để có lỗi không đòi hỏi người phạm tội phải nhận thức được tính tráipháp luật của hành vi mà chỉ cần người phạm tội nhận thức được tính nguy hiểmcho xã hội của hành vi.Ngoài hai trường hợp nêu trên, hiện có ý kiến cho rằng sự hiểu lầm về hậu quảpháp lý (về tội danh, về loại và mức hình phạt) của hành vi mà người phạm tội đãthực hiện cũng là một trường hợp sai lầm về pháp luật.2. Sai lầm về thực tếSai lầm thực tế là sự hiểu lầm của chủ thể về những tình tiết thực tế của hành vicủa mình.Có những trường hợp sai lầm thực tế sau:a. Sai lầm về khách thể: là sự hiểu lầm của chủ thể về tính chất của quan hệ xãhội mà hành vi của họ xâm hại tới.Trong trường hợp sai lầm về khách thể, người phạm tội phải chịu trách nhiệm hìnhsự về tội có khách thể mà họ cố ý định thực hiện hoặc tội có khách thể bị x âm hạithực tế nếu họ có lỗi vô ý.Ví dụ định chiếm đoạt vũ khí quân dụng (xâm phạm chế độ quản lý vũ khí quândụng) nhưng thực tế lại chiếm đoạt khẩu súng giả (súng nhựa) trong trường hợpnày người thực hiện hành vi vẫn phải chịu trách nhiệm về tội chiếm đoạt vũ khíquân dụng. (điều 230 BLHS).b. Sai lầm về đối tượng: là sai lầm của chủ thể về đối tượng tác động khi thựchiện tội phạm.Cần phân biệt sai lầm về đối tượng với sai lầm về khách thể. Trong tr ường hợp sailầm về đối tượng, người phạm tội không có sai lầm về khách thể dự định xâm hạimà tác động vào một đối tượng khác với đối tượng dự định tác động. Sai lầm vềđối tượng không ảnh hưởng gì đến trách nhiệm hình sự của người phạm tội.Ví dụ: định trôm cắp tài sản của A nhưng thực tế lại trộm cắp nhầm tài sản của B,trong trường hợp này, người phạm tội không có sai lầm về khách thể mà chỉ có sailầm về đối tượng.c. Sai lầm về quan hệ nhân quả: là sai lầm của chủ thể trong việc đánh giá sựphát triễn của hành vi đã thực hiện của mình.Ví dụ người phạm tội nhằm bắn A để giết A nhưng đã bắn chệch vào B làm Bchết. Trong trường hợp này, người phạm tội vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự vềtội cố ý mà họ muốn thực hiện và còn phải chịu trách nhiệm về tội vô ý mà họ đãgây ra do sai lầm (nếu họ có lỗi vô ý).d. Sai lầm về công cụ, phương tiện: là sai lầm của chủ thể về tính chất của côngcụ, phương tiện sử dung khi thực hiện hành vi.Ví dụ như dùng thuốc độc để giết người, nhưng thực tế thuốc độc do để lâu ngàynên đã mất tính độc nên không gây ra hậu quả chết người. Trong trường hợp nàyngười có hành vi vẫn phải chịu trách nhiệm h ình sự về tội cố ý mà học định thựchiện.Sai lầm về công cụ, phương tiện cũng có thể xảy ra trong trường hợp người phạmtội không có ý định gây thiệt hại cho các quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ.Ví dụ người y tá do vội vàng đã phát nhầm thuốc cho bệnh nhân dẫn đến bệnhnhân chết do uống nhầm thuốc, Trong tr ường hợp này người phạm tội phải chịutrách nhiệm hình sự về tội vô ý khi thỏa mãn các dấu hiệu của lỗi vô ý.13. Theo tập tục của 1 dân tộc ít người, nếu người mẹ chết ngay sau khi sinh thìphải chôn sống đứa trẻ cùng với người mẹ. Vợ A chết sau khi sinh nên A đã chôncon mình cùng với vợ.Hỏi: A có phải chịu TNHS theo pháp luật hình sự Việt Nam hay không (dùnglý thuyết về sai lầm để giải quyết).Theo tập tục của dân tộc A, vợ chết sau khi sinh nên A đã chôn sống con mìnhcùng với vợ. A thực hiện hành vi này với hiểu lầm hành vi của mình không tráipháp luật, theo luật tục của dân tộc mình mặc dù theo quy định của BLHS thì hànhvi có dấu hiệu cấu thành tội giết người. Theo lý thuyết về sai lầm thì đây là sai lầmvề pháp luật.Mặc dù A tưởng hành vi của mình không trái pháp luật nhưng hành vi của A đã códấu hiệu cấu thành tội giết người (giết trẻ em) nên A phải chịu TNHS theo quyđịnh của BLHS.Sai lầm về khách thểVào 10 giờ đêm, A đang đi trên 1 đường vắng người thì phát hiện một thanh niênđang đi cùng chiều. A liền lấy dao áp sát vào người thanh niên đó (B), uy hiếp đòiB đưa tiền, B nói không có, A một tay dùng dao uy hiếp B, một tay móc vào túisau của B lấy được chiếc bóp trên tay. Khi mở ra thì bóp không có tiền mà chỉ cógiấy tờ tùy thân.Bằng lý thuyết về sai lầm, hãy xác định A phải chịu trách nhiệm hình sự vềhành vi của mình hay không? tại sao?Hành vi của A uy hiếp, cướp tài sản (tiền và vật có giá trong bóp) của B xâm hạiđến khách thể là quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản được luật hình sự bảo vệ. Acó sự hiểu lầm về tính chất của khách thể dự định xâm hại là quan hệ tài sản,tưởng trong bóp B có tiền, nhưng thực tế không có. Theo lý thuyết sai lầm vềkhách thể thì A phải chịu trách nhiệm hình sự về tội có khách thể mà A cố ý thựchiện. Hành vi của A có dấu hiệu cấu thành tội cướp tài sản theo qui định củaBLHS.Sai lầm về đối tượng tác độngVì muốn giết người có bất đồng với mình A đã nghiên cứu lịch và nơi sinh hoạtcủa B. A quan sát thấy trên giường B thường nằm có người đang ngủ. A lẻ ...