Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp giải một số dạng bài tập phần quần thể ngẫu phối - tự phối ở Sinh học lớp 12

Để học tốt và thi tốt các kỳ thi với hình thức trắc nghiệm như hiện nay học sinh cần đổi mới phương pháp học tập và làm quen với hình thức thi cử. Nếu trước đây học và thi môn sinh học, học sinh cần học thuộc và nhớ từng câu, từng chữ hoặc đồi với bài toán học sinh phải giải trọn vẹn các bài toán.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp giải một số dạng bài tập phần quần thể ngẫu phối - tự phối ở Sinh học lớp 121.Tên đề tài: PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP PHẦNQUẦN THỂ NGẪU PHỐI - TỰ PHỐI Ở SINH HỌC LỚP 122. Đặt vấn đề Để học tốt và thi tốt các kỳ thi với hình thức trắc nghiệm như hiện nayhọc sinh cần đổi mới phương pháp học tập và làm quen với hình thức thi cử.Nếu trước đây học và thi môn sinh học, học sinh cần học thuộc và nhớ từngcâu, từng chữ hoặc đồi với bài toán học sinh phải giải trọn vẹn các bài toán.Nay học sinh lưu ý trước hết đến sự hiểu bài, hiểu thấu đáo các kiến thức cơbản đã học vận dụng những hiểu biết đó vào việc phân tích, xác định nhận biếtcác đáp án đúng sai trong các câu trắc nghiệm. Đặc biệt đối với các câu bài tậplàm thế nào để có được kết quả nhanh nhất? Đó là câu hỏi lớn đối với tất cảcác giáo viên. Trước thực tế đó đòi hỏi mỗi giáo viên cần xây dựng cách dạyriêng của mình. Ngoài khó khăn đã nêu, cả giáo viên và học sinh còn gặp phảikhó khăn hơn nữa đó là: Chương trình sinh học lớp 12 thời gian dành cho phần bài tập quần thểgiao phối và quần thể tự phối rất ít nhưng ngược lại trong các đề thi tỉ lệ điểmcủa phần này không nhỏ (đối với đề thi tốt nghiệp 2 câu, đối với thi đại học 3câu. Theo cấu trúc đề thi của bộ 2011). Khối lượng kiến thức nhiều, nhiều bàitập áp dụng, trong khi đó thời gian hạn hẹp giáo viên khó có thể truyền đạt hếtcho học sinh. Do đó mỗi giáo viên có cách dạy riêng cho mình.Với tôi khi dạyphần này tôi thường thống kê một số công thức cơ bản và phương pháp giảinhững dạng bài tập đó. Tôi hướng dẫn các em vận dụng lí thuyết tìm ra côngthức và cách giải nhanh để các em hiểu bài sâu hơn và làm bài trong các lầnkiểm tra cũng như thi cử đạt hiệu quả. Sau đây là một số công thức và phươngpháp giải các dạng bài tập tôi đã thống kê để dạy trên lớp. 3. Cơ sở lí luận: Chương trình sinh học 12 chương “ nguyên nhân và cơ chế tiếnhoá ”theo tôi đây là chương khó dạy nhất và với học sinh đây là chương khóhọc, khó hiểu và cả khó nhớ nhất. Tiến hoá là gì? Nguyên nhân nào dẫn đếntiến hoá?. Trả lời 2 câu hỏi đó đã là cả vấn đề. Đi sâu về mặt bản chất cơ chếnào làm diễn ra sự tiến hoá? Sự ổn định, cũng như thay đổi thành phần kiểugen của quần thể ngẫu phối và tự phối liên quan gì đến tiến hoá về bản chấtđược hiểu như thế nào?, và làm thế nào để cho học sinh hiểu được thì khôngdễ dàng chút nào. Với thời gian trên lớp thì quá ít mà nội dung kiến thức nhiềukhó mang tính lí thuyết đơn thuần, do đó giáo viên khó truyền đạt hết cho họcsinh nếu không có những nghiên cứu cụ thể.4. Cơ sở thực tiễn +Ở phần này sách giáo khoa chỉ đề cập suông về mặt lí thuyết, sách bàitập có rất ít bài tập về phần này. +Nếu giáo viên dạy theo sách giáo khoa và hướng dẫn của sách giáoviên ( giáo viên không mở rộng) thì không một học sinh nào có thể làm đượcmột bài tập về phần quần thể. 1 +Ngược lại với thời gian dành cho phần này, thực tế trong hầu hết cácđề thi nội dung phần này lại chiếm tỉ lệ nhiều, đều dưới dạng bài tập, nhiều bàitập thậm chí rất khó. Nếu ở lớp giáo viên không có cách dạy riêng cho họcsinh của mình thì khó mà học sinh có được điểm của phần thi này. +Với những thực tiễn ở trên để làm đúng và nhanh nhất những câu bàitập quần thể học sinh có phương pháp giải nhanh. Vậy làm thế nào để giảinhanh. -Nắm được dạng toán. -Thuộc công thức, các hệ số. -Thế và tính thật nhanh+ Làm thế nào để học sinh có được kỹ năng ở trên . Trừ những học sinh cókhả năng tự học tự nghiên cứu còn đa số các học sinh phải nhờ thầy cô giáomới có được kỹ năng đó. Với nhũng thực tế đó đỏi hỏi giáo viên có nhữngphương pháp nghiên cứu nhất định. Tôi đã thành lập công thức và đưa raPHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG BÀI TẬP PHẦN QUẦN THỂNGẪU PHỐI-TỰ PHỐI Ở SINH HỌC LỚP 12 để giúp các em dễ dàng làmđược các câu trắc nghiệm phần quần thể dưới dạng bài tập. 25. Nội dung nghiên cứu: A. Một số công thức cơ bản dùng cho quần thể ngẫu phối và quầnthể tự phối: I. Một số công thức dùng cho quần thể ngẫu phối -Gọi d là tần số tương đối của thể đồng hợp trội AA. -Goi h là tần số tương đối của thể dị hợp Aa -Gọi r là tần số tương đối của thể đồng hợp lặn aa -Trong đó d + h + r =1Cấu trúc di truyền của quần thể được viết theo trật tự d, h, r ví dụ:0,25; 0,5;0,25 -Gọi p là tần số tương đối của alen A -Gọi q là tần số tương đối của alen aVậy: p=d+h/2; q= r + h/2 và p+q = 1Cấu trúc di truyền của quần thể khi đạt trạng thái cân bằng: p2 AA + 2pqAa + q2 aaNhư vậy trạng thái cân bằng của quần thể phản ánh mối tương quan sau: p2 q2 = (2pq/2)2 II. Một số công thức dùng cho quần thể tự phối:*Quần thể tự phối có thành phần kiểu gen của thể hệ P ban đầu như sau: xAA+ yAa + zaaQuần t ...