Sáng kiến kinh nghiệm: Xây dựng và sử dụng sơ đồ trong dạy học Địa lí

Lý do chọn đề tài: Từ thực tiễn của việc đổi mới chương trình- sách giáo khoa Địa lí 10, 11 và thực tiễn của việc giảng dạy môn địa lí 10,11 ở trường THPT trong các năm vừa qua, nhằm góp phần nâng cao khả năng xây dựng và sử dụng sơ đồ cho giáo viên, giúp học sinh có khả năng nhận thức kiến thức và tự hoàn thiện kiến thức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm: "Xây dựng và sử dụng sơ đồ trong dạy học Địa lí"XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY-HỌC ĐỊA LÍ 1.Tên đề tài: “XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY-HỌC ĐỊA LÝ Ở TRƯỜNG THPT”. ( Cụ thể áp dụng : Bài 3; Bài 8; Bài 9; Bài 10 địa lý 11 và Bài 6; Bài 12 địa lý 10)2. ĐẶT VẤN ĐỀ: a/ Lý do chọn đề tài: Từ thực tiễn của việc đổi mới chương trình- sách giáo khoa Địa lí 10,11 và thực tiễn của việc giảng dạy môn địa lí 10,11 ở trường THPT trongcác năm vừa qua, nhằm góp phần nâng cao khả năng xây dựng và sử dụngsơ đồ cho giáo viên, giúp học sinh có khả năng nhận thức kiến thức và tựhoàn thiện kiến thức.Tôi nhận thấy rằng việc nghiên cứu phương pháp xâydựng và sử dụng sơ đồ trong dạy học địa lí nói chung và địa lí 10, 11 nóiriêng và đưa ra những nguyên tắc chung trong xây dựng và sử dụng sơ đồlà rất cần thiết. b/ Mục đích nghiên cứu: - Giúp học sinh có khả năng nhận thức kiến thức và nắm vững kiếnthức trong và sau bài học. - Góp phần thực hiện chủ nâng cao chất lượng giảng dạy và học tậpbộ môn. c/Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài: Giới hạn nghiên cứu: đề tài này tôi nghiên cứu ở một số bài họcđịa lí 10, 11 chương trình- sách giáo khoa ban cơ bản và giới hạn trongviệc tạo kĩ năng xây dựng và sử dụng sơ đồ cho giáo viên. Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 10, 11 Trường THPT Lê QúyĐôn d/ Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp thử nghiệm - Phương pháp quan sát: qua các tiết dự giờ thao giảng - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phương pháp khảo sát, thống kê. e/ Thời gian nghiên cứu: Dự kiến sẽ nghiên cứu đề tài này trong thời gian 3 năm từ 2010-2011 ( cho khối 10 và 11) đến năm học 2012-2013 ( cho khối 12).Nguyễn Thị Hồng Long 1 Trường THPT Lê Quý ĐônXÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY-HỌC ĐỊA LÍ3. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Trong giảng dạy địa lí PTTH có 4 loại sơ đồ được dùng: + Sơ đồ cấu trúc. + Sơ đồ quá trình. + Sơ đồ địa đồ học. + Sơ đồ logic. Tuy nhiên giáo viên thường rất ít khi sử dụng chính vì vậy mà khảnăng đạt hiệu quả cao trong 1 tiết giảng dạy là rất thấp. Việc nghiên cứu và thử nghiệm để đi đến ứng dụng cho tất cả giáoviên địa lí có ý nghĩa lí luận và thực tiễn rất lớn. Đề tài có thể ứng dụng làm tài liệu tham khảo cho giáo viên để thựchiện phương pháp sơ đồ trong giảng dạy môn địa lí và có thể dùng cho họcsinh nghiên cứu để hình thành kĩ năng, phương pháp học tập tốt hơn thôngqua sơ đồ.4. CƠ SỞ THỰC TIỄN: Do cấu trúc chương trình và sách giáo khoa địa lí 10, 11 có sử dụngsơ đồ ( còn ít ) nên trong quá trình giảng dạy nhiều giáo viên rất ngại sửdụng sơ đồ ( có thể do nhận thức về phương pháp này, do sợ thiếu thờigian lên lớp , tốn kém…) Thông qua kinh nghiệm giảng dạy môn địa lí cấp THPT trong nhiềunăm và kinh nghiệm qua 3 năm thực hiện đổi mới chương trình sách giáokhoa lớp 10, 11 vừa qua tôi đã nhiều lần thực hiện có hiệu quả.Đặt biệtvận dụng vào các tiết dạy thao giảng , các sơ đồ minh họa bằng máy chiếuđược các thầy cô giáo trong tổ đánh giá cao. Khi bắt đầu nghiên cứu đề tài giảng dạy các khối lớp 10, 11(Sửdụng phấn, bảng viết ) thì việc sử dụng sơ đồ có hạn chế. Học sinh nắm vàhiểu nội dung của phần học, bài học chỉ đạt kết quả rất thấp, tôi đã thốngkê với số liệu cụ thể như sau: Số liệu thống kê đầu năm học 2010-2011Lớp Giỏi Khá Trung bình YếuNguyễn Thị Hồng Long 2 Trường THPT Lê Quý ĐônXÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY-HỌC ĐỊA LÍ Số % Số % Số % Số % lượng lượng lượng lượngLớp10A1 7 14,3 12 24,5 18 36,7 12 24,549hsLớp10C9 2 4,3 6 13,0 28 61 10 21,746hsLớp11C1 10 18,9 12 22,6 20 37,7 11 20,853 hs Xuất phát từ cơ sở lí luận và yêu cầu thực tiễn trên, để bổ sung kiếnthức cho chính bản thân mình và để giúp các em học sinh học tập môn Địalý đạt kếtt quả cao đồng thời tạo hứng thú học tập của học sinh với bộ mônĐịa lý được tốt hơn, tôi mạnh dạn chọn đề tài này để nghiên cứu.5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU a/ Các loại sơ đồ:*Sơ đồ cấu trúc: là loại sơ đồ thể hiện các thành phần, yếu tố trong mộtchỉnh thể và mối quan hệ giữa chúng. ( SƠ ĐỒ CƠ CẤU NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ở VIỆT NAM )Nguyễn Thị Hồng Long 3 Trường THPT Lê Quý ĐônXÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TRONG DẠY-HỌC ĐỊA LÍ*Sơ đồ quá trình: là loại sơ đồ thể hiện vị trí các thành phần, các yếu tốvà mối quan hệ của chúng trong quá trình vận động. ( SƠ ĐỒ SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT QUANH MẶT TRỜI VÀ CÁC ...