SÉT ĐÁNH

1/ CÓ PHẢI TẤT CẢ NHỮNG NGƯỜI BỊ SÉT ĐÁNH ĐỀU CHẾT CẢ PHẢI KHÔNG ?Không. Tỷ lệ tử vong là 25% đến 32%, với 74% những người sống sót bị vài di chứng thường trực, gồm có hội chứng đau mãn tính (chronic pain syndrome), thương tổn hệ thần kinh giao cảm, rối loạn giấc ngủ, và khiếm khuyết thần kinh nhận thức (neurocognitive deficit). Người ta ước tính rằng sét đánh gây 50 đến 300 trường hợp tử vong mỗi năm ở Hoa Kỳ với vài ngàn thương tổn không gây tử vong. Mặc dầu con số...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SÉT ĐÁNH SÉT ĐÁNH (LIGHTNING)1/ CÓ PH ẢI TẤT CẢ NHỮNG NGƯỜI BỊ SÉT ĐÁNH ĐỀU CHẾT CẢPHẢI KHÔNG ? Không. Tỷ lệ tử vong là 25% đến 32%, với 74% những ngư ời sống sót  bị vài di chứng th ường trực, gồm có hội chứng đau m ãn tính (chronic pain syndrome), thương tổn hệ thần kinh giao cảm, rối loạn giấc ngủ, và khiếm khuyết thần kinh nhận thức (neurocognitive deficit). Người ta ước tính rằng sét đánh gây 50 đến 300 trường hợp tử vong mỗi năm ở Hoa Kỳ với vài ngàn thương tổn không gây tử vong. Mặc dầu con số chính xác khôn g được biết, sét đánh gây n ên nhiều tử vong hơn b ất cứ hiện tượng thiên nhiên nào khác. Có khoảng 300 thương tổn do sét đánh đ ược ghi nhận mỗi năm ở Hoa  Kỳ, với khoảng 100 trường hợp tử vong.2/ AI CÓ KHẢ NĂNG BỊ SÉT ĐÁNH NHẤT ?Vận động viên thể thao, những người cắm trại, những người bơi lội, những nhànông, thủy thủ, công nhân xây dựng, và nhân viên lâm nghiệp. Các trẻ chơingoài trời th ường là nạn nhân. Nam giới nhiều h ơn phụ nữ 5/1. Bởi vì nhữngngười bị sét đánh thường thường là nh ững người trưởng thành trẻ tuổi khỏemạnh và sinh sản, n ên thương tổn do sét đánh là một nguồn tật nguyền đáng kể.3/ KHI NÀO VÀ Ở ĐÂU ANH CÓ THỂ BỊ SÉT ĐÁNH NHẤT ?Thương tổn do sét đánh thường xảy ra nhất trong mùa bão tố có sấm sét (từtháng năm đến tháng 9) vào buổi chiều và sáng sớm. Về mặt địa lý, nhữngvùng ở Hoa Kỳ thường có sét đánh bao gồm những vùng núi : miền Nam ; dọctheo bờ biển Đại Tây Dương, và ở các thung lũng các sông Hudson, Ohio, vàMississipi.4/ TỶ LỆ CHẾT CH ÙM DO SÉT ĐÁNH ?Sét đánh thường gây ra cho hơn một nạn nhân, với 15% chết do sét đánh xảyra.5/ SÉT THUỘC LOẠI DÒNG ĐIỆN NÀO ?Mặc dầu về phương diện kỹ thuật không phải là dòng điện xoay chiều (DC)cũng không phải là dòng điện một chiều (DC), sét thường tác động như dòngđiện một chiều. Có lẽ sét được định nghĩa tốt nhất như là một xung động điệnto lớn một chiều. Năng lượng trung bình có th ể là 2000 đến 2 tỷ volt và 2.000đến 300.000 ampère.6/ SÉT LÀ DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU (AC) HAY TRỰC TIẾP (DC) ?Dòng đ iện trực tiếp (DC). Sét có thể gây nên ngừng tâm thu (asystole) vàngừng hô hấp (respiratory arrest).7/ ĐIỆN THẾ CỦA MỘT CÚ SÉT ĐÁNH LÀ BAO NHIÊU ?Một cú sét đánh tiêu biểu thường vượt quá 1 triệu volt, nhưng thời gian ngắnngủi (khoảng 1/1000 đến 1/10.000 của một giây). Bởi vì đ iện thế cực kỳ cao,nên tỷ lệ tử vong khoảng 30% và tỷ lệ bệnh tật khoảng 70% đối với tất các cácthuơng tổn do sét đánh.8/ THƯƠNG TỔN DO SÉT ĐÁNH KHÁC VỚI NHỮNG THƯƠNG TỔNKHÁC DO CAO THẾ NHƯ THỂ NÀO ?Mặc dầu điện thế trung bình có th ể rất lớn, lư ợng năng lượng thật sự được phátđến các mô thường ít hơn nhiều so với những thương tổn do điện thế cao (high-voltage injuries) khác. Điều này là bởi vì thời gian dòng điện đi qua ngắn ngủi(1/10.000[*] 1/1.000 giây) và do đường năng lượng đi qua khác nhau. Hầu hếtdòng đ iện do sét đánh đi qua ngoài cơ th ể bệnh nhân. Một lư ợng nhỏ dòng điệncó thể vào trong, gây nên vô tâm thu (asystole), ngừng thở (respiratory arrest),loạn năng hệ thần kinh, co giật, và co th ắt cơ và các động mạch. Sét đánh hiếmkhi gây nên bỏng quan trọng hủy hoại mô, hay myoglobin-niệu. Một công trìnhnghiên cứu mô tả một tỷ lệ 89% bỏng do sét đánh, nhưng chỉ 5% là đư ợc ghinhận bỏng sâu hay nghiêm trọng.9/ NGUYÊN NHÂN TỬ VONG THÔNG THƯỜNG NHẤT DO SÉTĐÁNH ?Ngừng tim-phổi (cardiopulmonary arrest). Sét đánh có khuynh hướng gây nênvô tâm thu tam th ất (ventricular asystole) hơn là rung th ất.10/ MÔ TẢ 5 CƠ CH Ế QUAN TRỌNG CỦA CÁC THƯƠNG TỔN DOSÉT ĐÁNH. Sét đánh trực tiếp (direct strike) : Khi sét tiếp xúc trực tiếp với nạn  nhân (hoặc đánh trực tiếp nạn nhân hoặc đánh vào một đồ vật mà bệnh nhân cầm). Th ường dẫn đến tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao nhất. Tiếp xúc : Thương tổn do tiếp xúc xảy ra khi sét đánh một vật hay cấu  trúc tiếp xúc với nạn nhân. Side flash hay “ splash ” : Sét nhảy từ vùng bị đánh nguyên phát, qua  không khí bao quanh đ ể gây thương tổn cho nạn nhân ở kế cận, trên đường sét đi đến đất. Ground strike : Dòng điện sét (lighning current) đánh vào đất gần nạn  nhân, sau đó lan tỏa ra gây thương tổn nạn nhân. Dòng đ iện thường vào một chân của bệnh nhân rồi ra ở chân kia. Chấn thương đụng dập (hiện tượng blast) : Chấn thương đụng dập  (blunt trauma) có th ể xảy ra khi một người bị ném bởi lực nổ (explosive- implosive force) khi đường sét (lighning pathway) tức thời đ ược làm nóng quá mức sau đó được làm lạnh nhanh chóng. Một người cũng có thể bị ném do sự co thắt mạnh gây nên bởi chính dòng điện.11/ XỬ TRÍ TIỀN BỆNH VIỆN VÀ HỒI SỨC CÁC NẠN NHÂN BỊ SÉTĐÁNH NHƯ THỂ NÀO ?Bởi vì hầu hết tất cả các nạn nhân không bị ngừng tim-ph ổi lúc ban đầu đềusống sót, vì vậy ...