SKKN: Giải các bài toán điển hình lớp 4 bằng phương pháp dùng sơ đồ đoạn thẳng

Toán học là môn học có vị trí và vai trò vô cùng quan trọng ở bậc tiểu học. Việc giải toán điển hình bằng phương pháp dùng cơ sở đoạn thẳng là rất quan trọng vì “Sơ đồ đoạn thẳng” là một phương tiện trực quan được sử dụng trong việc dạy, giải toán ngay từ lớp 1, mời các bạn cùng tham khảo bài SKKN này nhé.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Giải các bài toán điển hình lớp 4 bằng phương pháp dùng sơ đồ đoạn thẳng Giải các bài toán điển hình lớp 4bằng phương pháp dùng sơ đồ đoạn thẳng. 1- Họ và tên: Phan Thị Thu Hoa- Ngày tháng năm sinh: Ngày 27/08/1964- Năm vào ngành: 09/1984- Chức vụ: Giáo viên- Đơn vị công tác: Giáo viên trường tiểu học Trung Hoà - Cầu Giấy – Hà Nội.- Trình độ chuyên môn: Cao Đẳng sư phạm- Khen thưởng: Nhiều năm liên tục là giáo viên giỏi cấp Quận. 2I. Lý do chọn đề tài Cùng với Tiếng Việt – Toán học là môn học có vị trí và vai trò vô cùngquan trọng ở bậc tiểu học. Toán học giúp bồi dưỡng tư duy lô gíc, bồi dưỡng vàphát sinh phương pháp suy luận, phát triển trí thông minh, tư suy lô gíc sáng tạo,tính chính xác, kiên trì, trung thực. Việc giải toán điển hình bằng phương pháp dùng cơ sở đoạn thẳng là rấtquan trọng vì “Sơ đồ đoạn thẳng” là một phương tiện trực quan được sử dụngtrong việc dạy, giải toán ngay từ lớp 1 bởi nó đáp ứng được nhu cầu tăng dần mứcđộ trừu tượng trong việc cung cấp các kiến thức toán học cho học sinh. Phương tiện trực quan thì có nhiều nhưng qua thực tế giảng dạy tôi nhậnthấy sơ đồ đoạn thẳng là phương tiện cần thiết, quan trọng và hết sức hữu hiệutrong việc dạy giải toán (Một kỹ năng cần thiết nhất) ở bậc tiểu học nói chung và ởcác lớp cuối cấp nói riêng. Trong phạm vi đề tài này tôi xin đề cập đến vấn đề“ứng dụng phương pháp giải toán điển hình”. Để giúp học sinh có kỹ năng giải toán nói chung và kỹ năng giải bằngphương pháp dùng sơ đồ đoạn thẳng nói riêng. Tôi đã giúp cho học sinh nắm mộtsố bước cơ bản sau đây:II. Các bước cơ bản để giải một bài toán bằng “Phương pháp dùng sơ đồđoạn thẳng” Bước 1: Tìm hiểu đề bài Sau khi phân tích đề toán, suy nghĩ về ý nghĩa bài toán, nội dung bài toánđặc biệt chú ý đến câu hỏi của bài toán. 3 Bước 2: Lập luận để vẽ sơ đồ Sau khi phân tích đề, thiết lập được mối quan hệ và phụ thuộc giữa các đạilượng cho trong bài toán đó. Muốn làm việc này ta thường dùng sơ đồ đoạn thẳngthay cho các số (số đã cho, số phải tìm trong bài toán) để minh hoạ các quan hệ đó. Khi vẽ sơ đồ phải chọn độ dài các đoạn thẳng và sắp xếp các đoạn thẳng đómột cách thích hợp để có thể dễ dàng thấy được mối quan hệ phụ thuộc giữa cácđại lượng, tạo ra một hình ảnh cụ thể giúp ta suy nghĩ tìm tòi cách giải một bàitoán. Có thể nói đây là một bước quan trọng vì đề toán được làm sảng tỏ: mốiquan hệ giữa các đại lượng trong bài toán được nêu bật các yếu tố không cần thiếtđược lược bỏ. Để có thể thực hiện những bài toán bằng sơ đồ đoạn thẳng thì nắm đượccách biểu thị các phép tính (cộng, trừ, nhân, chia) các mối quan hệ (quan hệ vềhiệu, quan hệ về tỷ số) là hết sức quan trọng. Vì nó làm một công cụ biểu đạt mốiquan hệ và phụ thuộc giữa các đại lượng. “Công cụ” này học sinh đã được trang bịtừ những lớp đầu cấp nhưng cần được tiếp tục củng cố, “mài giũa” ở các lớp cuốicấp. Bước 3: Lập kế hoạch giải toán Dựa vào sơ đồ suy nghĩ xem từ các số đã cho và điều kiện của bài toán cóthể biết gì? có thể làm gì? phép tính đó có thể giúp ta trả lời câu hỏi của bài toánkhông? trên có sở đó, suy nghĩ để thiết lập trình tự giải bài toán. Bước 4: Giải và kiểm tra các bước giải 4 + Thực hiện các phép tính theo trình tự đã thiết lập để tìm ra đáp số + Mỗi khi thực hiện phép tính cần kiểm tra xem đã đúng chưa? Giải songbài toán phải thử xem đáp số đã tìm được có trả lời đúng câu hỏi của bài toán cóphù hợp với các điều kiện của bải toán không. Tóm lại, để học sinh có thể sử dụng thành thạo “phương pháp dùng sơ đồđoạn thẳng” trong việc giải toán thì việc giúp cho các em hiểu rõ ý nghĩa của từngdạng toán sau đó có thể mô hình hoá nội dung từng dạng bằng sơ đồ đoạn thẳng từđó tìm ra cách giải bài toán là một việc làm hết sức quan trọng. Làm được việc nàygiáo viên đã đạt được mục tiêu lớn nhất trong giảng dạy đó là việc không chỉ dừnglại ở việc “dạy toán” mà còn hướng dẫn học sinh “học toán sao cho đạt hiệu quảcao nhất”. Để khẳng định cụ thể hơn lợi ích của việc sử dụng sơ đồ đoạn thẳng để dạygiải toán ở tiểu học tôi xin trình bày một số dạng toán cơ bản mà khi giải có thể sửdụng sơ đồ đoạn thẳng. Dạng 1: Dạng toán có liên quan đến số trung bình cộng Đối với dạng toán này, học sinh nắm được khái niệm số trung bình cộng.Biết cách tìm số trung bình cộng của nhiều số. Khi giải các bài toán dạng này,thông thường các em thường sử dụng công thức. Số trung bình = Tổng : số các số hạng 1. Tổng = số trung bình cộng x số các số hạng 2. Số các số hạng = tổng : số trung bình cộng 5 áp dụng kiến thức cơ bản đó học sinh ...