SKKN: Hướng dạy học truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao ở nhà trường THPT theo đặc trưng loại thể

Nam Cao xuất hiện trong chương trình phổ thông với tư cách là tác giả, được khẳng định là một trong số ít những gương mặt nổi bật của văn xuôi Việt Nam. Bài SKKN Hướng dạy học truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao ở nhà trường THPT theo đặc trưng loại thể, mời quý vị tham khảo khi giảng dạy tác phẩm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Hướng dạy học truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao ở nhà trường THPT theo đặc trưng loại thểSKKN năm học 2010-2011 GV: Lưu Quốc Hương - THPT Chuyên tỉnh Lào Cai phÇn më ®Çu I- Lý do chän ®Ò tμi: NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø hai Ban chÊp hµnh Trung −¬ng §¶ngkho¸ VIII ®· nhÊn m¹nh ®Õn viÖc “§æi míi m¹nh mÏ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc- §µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn thµnh nÕp t− duys¸ng t¹o cña ng−êi häc. Tõng b−íc ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc…”. Trong “LuËt gi¸o dôc” ®· nhÊn m¹nh tíi yªu cÇu vµ ®æi míi ph−¬ngph¸p gi¸o dôc lµ “Ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, t− duys¸ng t¹o cña häc sinh, båi d−ìng n¨ng lùc tù häc, lßng say mª häc tËp vµ ýchÝ v−¬n lªn”. Muèn ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao nhÊt, viÖc gi¶ng d¹y v¨n häcph¶i tiÕn hµnh sao cho phï hîp víi ®Æc tr−ng cña bé m«n, võa mang b¶nchÊt x· héi, v−µ lµ mét hiÖn t−îng thÈm mü, hiÖn t−îng nghÖ thuËt. Lo¹i thÓ v¨n häc lµ mét vÊn ®Ò thuéc h×nh thøc nghÖ thuËt cña v¨nhäc, cã liªn quan kh¨ng khÝt ®Õn néi dung. Mçi t¸c phÈm v¨n häc ®Òu tånt¹i d−íi h×nh thøc mét lo¹i thÓ nhÊt ®Þnh, ®ßi hái mét ph−¬ng ph¸p, métc¸ch thøc ph©n tÝch gi¶ng d¹y phï hîp víi nã. V× vËy, vÊn ®Ò lo¹i thÓ v¨nhäc trong thùc tÕ gi¶ng d¹y ë tr−êng phæ th«ng ®Æt ra kh«ng nh÷ng nh− métvÊn ®Ò tri thøc mµ chñ yÕu cßn lµ vÊn ®Ò vÒ ph−¬ng ph¸p. Trong thùc tiÔn s− ph¹m chØ ra r»ng viÖc d¹y häc v¨n ë nhµ tr−êngViÖt Nam chóng ta hiÖn nay ®· béc lé kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ vÒ nhiÒumÆt. Thùc tr¹ng c¸c giê d¹y v¨n hiÖn nay cßn ®¬n ®iÖu, tÎ nh¹t, khiÕn häcsinh kh«ng høng thó häc v¨n dÉn ®Õn chÊt l−îng c¸c giê häc v¨n ngµy cµnggi¶m sót. C¸c t¸c phÈm v¨n häc thùc sù cã gi¸ trÞ ch−a cã ®−îc chç ®øngxøng ®¸ng trong lßng nh÷ng ng−êi yªu v¨n ch−¬ng. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi thùc tr¹ng trªn lµkhi ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc chóng ta kh«ng x¸c ®Þnh ®óng “chÊt cña -1-lo¹i” trong thÓ. V× vËy, khi khai th¸c t¸c phÈm v¨n häc kh«ng nh÷ng kh«nglµm cho t¸c phÈm trë nªn sèng ®éng, giµu søc gîi mµ tr¸i l¹i lµm cho t¸cphÈm kh« khan, t¸c phÈm chÕt cøng T¸c gia Nam Cao trong nÒn v¨n häc ViÖt Nam hiÖn ®¹i vµ trong nhµtr−êng phæ th«ng. ¤ng lµ mét nhµ v¨n lín. C¸c t¸c phÈm cña Nam Cao ®·thÓ hiÖn mét chñ nghÜa nh©n v¨n cao c¶, mét phong c¸ch nghÖ thuËt ®ad¹ng, phong phó. Víi t¸c phÈm “ChÝ PhÌo” trong ch−¬ng tr×nh THPT, ®©y lµ méttruyÖn ng¾n hay. Nh−ng khi gi¶ng d¹y, phÇn lín gi¸o viªn chØ ®i s©u khaith¸c, kh¸m ph¸ gi¸ trÞ hiÖn thùc chung nhÊt mµ ch−a chó ý ®Õn chiÒu s©ukÞch tÝnh hiÖn thùc cña t¸c phÈm, ch−a khai th¸c ®−îc chiÒu s©u t− t−ëngt¸c phÈm, gi¸ trÞ nghÖ thuËt rÊt riªng cña truyÖn. Yªu cÇu cã tÝnh cÊp thiÕt hiÖn nay lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®óng “chÊt cñalo¹i” trong thÓ khi ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n ch−¬ng. Bëi “Gi¶ng d¹y t¸cphÈm v¨n ch−¬ng theo lo¹i thÓ chÝnh lµ mét ph−¬ng diÖn lín cña viÖc gi¶ngd¹y t¸c phÈm v¨n häc trong sù thèng nhÊt gi÷a h×nh thøc vµ néi dung, métsù gi¶ng d¹y ®i ®óng víi quy luËt vµ b¶n chÊt cña v¨n häc, ®ång thêi b¶o®¶m hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao nhÊt” . XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn chóng t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi“H−íng d¹y häc truyÖn ng¾n “ChÝ PhÌo” cña Nam Cao ë nhμ tr−êngTHPT theo ®Æc tr−ng lo¹i thÓ”. Hy väng r»ng tõ viÖc øng dông lý luËn hiÖn®¹i trong thùc tiÔn gi¶ng d¹y t¸c phÈm “ChÝ PhÌo” cña Nam Cao ®¹t kÕt qu¶tèt, gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ d¹y häc t¸c phÈm v¨n ch−¬ngtrong nhµ tr−êng phæ th«ng. Mong muèn cña chóng t«i muèn t×m ra ph−¬ngph¸p, biÖn ph¸p d¹y häc thÝch hîp trong “ChÝ PhÌo” nãi riªng, tõ ®ã ¸p dôngvµo d¹y häc c¸c thÓ lo¹i truyÖn ng¾n kh¸c trong nhµ tr−êng phæ th«ng. II. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò: Nam Cao xuÊt hiÖn trong ch−¬ng tr×nh phæ th«ng víi t− c¸ch lµ t¸cgia, ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ mét trong sè Ýt nh÷ng g−¬ng mÆt næi bËt cña v¨n -2-xu«i hiÖn ®¹i, lµ c©y bót tiªu biÓu nhÊt, xuÊt s¾c nhÊt cña giai ®o¹n v¨n hächiÖn thùc phª ph¸n ViÖt Nam (1930-1945). NhiÒu t¸c phÈm cña Nam Cao®· ®¹t tíi “mÉu mùc”, “cæ ®iÓn” cho thÓ lo¹i truyÖn ng¾n còng nh− truyÖndµi. Do vËy, Nam Cao vµ c¸c t¸c phÈm cña «ng lu«n lµ mèi quan t©m tr¨ntrë cña nhiÒu gi¸o viªn d¹y v¨n vµ cña häc sinh. VÒ tµi liÖu h−íng dÉn gi¶ng d¹y vµ häc tËp: Bªn c¹nh c¸c s¸ch gi¸okhoa, s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch tham kh¶o còng cã mét sè cuèn s¸ch thamkh¶o vµ h−íng dÉn cña mét sè nhµ ph−¬ng ph¸p nh−: Cuèn “Nam Cao –mét ®êi v¨n” cña Lª TiÕn Dòng (Héi nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y v¨n häc TP.HCM ph¸t hµnh n¨m 2001); “Ph©n tÝch t¸c phÈm Nam Cao trong nhµtr−êng” cña NguyÔn V¨n Tïng (NXBGD, H, 1997) “Nhµ v¨n vµ t¸c phÈmtrong nhµ tr−êng – Nam Cao” V¨n Gi¸ tuyÓn chän vµ biªn so¹n (NXBGD,H, 1999); “Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y t¸c phÈm v¨n ch−¬ng theo lo¹i thÓ”NguyÔn ViÕt Ch÷ (NXB §HSP 2002); … Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng tµi liÖubæ Ých vµ thiÕt thùc cho c«ng viÖc gi¶ng d¹y ...