Sốt và cách dùng thuốc hạ sốt ở trẻ em

Sốt là một trong những triệu chứng lâm sàng mà các nhân viên y tế thường phải đối mặt nhất, theo một số đánh giá, sốt hiện diện trong 1/3 các ca trẻ bệnh đến khám tại cơ sở y tế. Sốt cũng là triệu chứng “ám ảnh” nhiều bậc phụ huynh, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng bệnh lý sợ sốt. Thông thường, bố mẹ trẻ luôn mong muốn thân nhiệt con mình được duy trì ở mức “bình thường” trong đợt bệnh. Nhiều người còn điều trị hạ sốt ngay cả khi trẻ sốt rất...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sốt và cách dùng thuốc hạ sốt ở trẻ em Sốt và cách dùng thuốc hạ sốt ở trẻ emI. Giới thiệuSốt là một trong những triệu chứng lâm sàng mà các nhân viên y tế thường phảiđối mặt nhất, theo một số đánh giá, sốt hiện diện trong 1/3 các ca trẻ bệnh đếnkhám tại cơ sở y tế.Sốt cũng là triệu chứng “ám ảnh” nhiều bậc phụ huynh, thậm chí có thể dẫn đếntình trạng bệnh lý sợ sốt. Thông thường, bố mẹ trẻ luôn mong muốn thân nhiệt conmình được duy trì ở mức “bình thường” trong đợt bệnh. Nhiều người còn điều trịhạ sốt ngay cả khi trẻ sốt rất nhẹ hoặc thậm chí không sốt. Trong một nghiên cứutrên 340 trẻ bệnh kèm sốt, 85% phụ huynh trẻ cho biết đã đánh thức trẻ dậy chỉ đểuống hạ sốt. Điều đáng tiếc là khoảng 50% trong số họ lại cho trẻ dùng sai liềuthuốc; khoảng 15% cho quá liều acetaminophen hoặc ibup rofen. Những phụhuynh nào hiểu được rằng liều thuốc sẽ phụ thuộc vào cân nặng hơn là vào tuổihay chiều cao thường khó có khả năng cho liều thuốc sai. Điều này cho thấy việccung cấp thông tin cơ bản về sốt và điều trị hạ sốt đóng vai trò rất quan trọng.Bài này cung cấp một số quan niệm hiện tại về điều trị sốt.II. Phân biệt sốt và tình trạng tăng thân nhiệtSốt: một đáp ứng sinh lý bình thường và thường gặp do giá trị của điểm điềunhiệt vùng hạ đồi gia tăng nhằm đáp ứng lại các pyrogens nội sinh và ngoại sinh.Sốt giúp hạn chế sự tăng trưởng và sinh sản của tác nhân gây bệnh, đồng thời giatăng sản xuất neutrophil và tăng sinh tế bào T, dẫn đến những phản ứng pha cấpcủa cơ thể. Vẫn chưa có bằng chứng nào cho thấy sốt làm gia tăng nguy cơ tổnthương não.Tình trạng tăng thân nhiệt: một tình trạng hiếm gặp, đây là một đáp ứng bệnh lýdo thất bại trong điều chỉnh hằng định nội môi dẫn đến nhiệt l ượng được sản xuấtquá khả năng bù trừ của cơ thể (điểm “điều nhiệt” vùng hạ đồi không thay đổi).Lâm sàng thường gặp biểu hiện da nóng, khô, rối loạn chức năng thần kinh trungương như sảng, hôn mê.III. Điều trịIII.1. Mục tiêu Cần nhấn mạnh đến việc làm giảm mức độ khó chịu và các dấu hiệu bệnh nặng•cho trẻ hơn là “bình thường hóa” thân nhiệt. Một trẻ sốt có thể biểu hiện kém chơi,ngủ nhiều, thay đổi hành vi, ăn uống kém. Tuy vậy, vẫn chưa rõ liệu việc dùngthuốc hạ sốt có làm cải thiện các khó chịu này hay không, vì các biện pháp làmmát bên ngoài, như tắm mát chẳng hạn, có thể làm giảm sốt nhưng lại được chứngtỏ không giúp trẻ dễ chịu hơn. Việc dùng nước pha rượu để tắm cho trẻ không được khuyến cáo• Cần tư vấn kỹ người chăm sóc trẻ trong việc theo dõi mức độ chơi, ăn uống,•các dấu hiệu nặng ở trẻIII.2. Các thuốc thường dùnga) AcetaminophenThường được sử dụng để hạ sốt ở trẻ với liều 10-15mg/kg/lần, cách nhau mỗi 4-6giờ (tham khảo thêm bảng 1)Chưa có bằng chứng nào cho thấy liều cao hơn sẽ cho hiệu quả tốt hơn, nhưng tácdụng phụ gây tổn thương gan do quá liều đã được chứng minhKhông nên dùng các dạng thuốc acetaminophen dành cho người lớn để điều trị ởtrẻ do nguy cơ dùng quá liều sẽ gia tăngBảng 1: thông tin về thuốc hạ sốtThông số Acetaminophen IbuprofenMức giảm thân nhiệt (oC) 1-2 1-2Thời gian bắt đầu tác dụng khi đã được nhân viên y tế thăm khámb) IbuprofenIbuprofen được sử dụng ngày càng thông dụng do khả năng làm hạ sốt kéo dài hơnkhi so với acetaminophen (xem thêm bảng 1). Tuy nhiên, một số nghiên cứu chothấy mức độ cao của sốt và tuổi của trẻ (hơn là loại thuốc nào được dùng) có thể lànhững yếu tố quyết định hiệu quả điều trị. Những trẻ sốt cao và lớn hơn 6 tuổithường có đáp ứng hạ sốt kém hơn các trẻ còn lại.Vẫn chưa có đủ thông tin so sánh hiệu quả giữa acetaminophen và ibuprofen trongviệc cải thiện hành vi và mức độ khó chịu ở trẻ.Vẫn chưa có đủ thông tin cho thấy sự khác biệt trong độ an toàn giữaacetaminophen và ibuprofen ở trẻ từ 6 tháng-12 tuổi có bệnh lý kèm sốt (khỏemạnh trước đợt bệnh). Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp báo cáo có xuất huyết,viêm dạ dày, loét dạ dày-tá tràng, thực quản liên quan với điều trị NSAIDs, trongđó có ibuprofen.Cần lưu ý nguy cơ tổn thương thận khi điều trị ibuprofen, đặc biệt ở trẻ có dấu mấtnước hoặc có điều trị phối hợp các thuốc có khả năng gây tổn th ương thận khác.Không khuyến cáo dùng ibuprofen cho trẻ dưới 6 tháng tuổi.c) Điều trị kết hợpMặc dù có một số nghiên cứu cho thấy việc kết hợp hai thuốc hạ sốt trên trongđiều trị có thể giúp làm giảm thân nhiệt tốt hơn và kéo dài hơn, vẫn chưa có bằngchứng nào chứng tỏ việc kết hợp này cải thiện được tiên lượng cho trẻ. Mặt khác,các nghiên cứu trên cũng còn giới hạn ở số ca tham gia để có thể đảm bảo an toànkhi áp dụng vào lâm sàng. Bên cạnh đó, nguy cơ sai sót trong điều trị cũng tănglên.Nếu chọn phương pháp này để điều trị, nhân viên y tế cần phải tư vấn kỹ cho thânnhân bệnh nhi về dạng thuốc sử dụng, liều d ùng, và khoảng cách liều, đồng thờinhấn mạnh mục tiêu giú ...