Sparta

Sparta nằm trong vùng đồng bằng Laconia là thành bang Hi Lạp nổi tiếng nhất bán đảo Peloponnesus, người Dorian đến định cư ở đây vào khoảng năm 110 trước công nguyên. Xứ Sparta theo chủ nghĩa quân phiệt và thành bang này chẳng khác gì một trại lính, với những chiến binh hết sức tinh nhuệ.[1][2] Ngày xưa, Nhà nước quân phiệt khắt khe Sparta là một trong hai cường quốc hùng mạnh nhất trên lục địa Hy Lạp, cùng với Nhà nước dân chủ Athena.[3] Trải qua nhiều cuộc chiến tranh và bị hủy diệt nhiều lần, các...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sparta SpartaSparta nằm trong vùng đồng bằng Laconia là thành bang Hi Lạp nổi tiếng nhấtbán đảo Peloponnesus, người Dorian đến định cư ở đây vào khoảng năm 110 trướccông nguyên. Xứ Sparta theo chủ nghĩa quân phiệt và thành bang này chẳng khácgì một trại lính, với những chiến binh hết sức tinh nhuệ.[1][2] Ngày xưa, Nhà nướcquân phiệt khắt khe Sparta là một trong hai cường quốc hùng mạnh nhất trên lụcđịa Hy Lạp, cùng với Nhà nước dân chủ Athena.[3] Trải qua nhiều cuộc chiến tranhvà bị hủy diệt nhiều lần, các di tích ở đây không được tìm thấy nhiều.Khi đại quân Ba Tư xâm lược Hy Lạp, thành bang này nổi tiếng với cuộc tranhđấu và hy sinh của vua Leonidas I và cả thảy 298 chiến binh của ông trong trậnđánh tại Thermopylae (480 trước Công Nguyên).[4] Hiện tại Sparta là một đơn vịhành chính nhỏ, thủ phủ của vùng Laconia, Hi Lạp.Mục lục 1 Lịch sử  1.1 Cuộc chiến tranh Hy Lạp - Ba Tư o 1.2 Những năm tháng hoàng kim và suy sụp o 2 Xã h ội  3 Sparta trong nghệ thuật  4 Chú thích  5 Tài liệu tham khảo [ ] Lịch sửKhác với các thành bang Hy Lạp khác đã từ lâu đánh đuổi các vị vua, Sparta cóhai nhà vua cùng cai trị trong suốt lịch sử tồn tại, cả hai đều thuộc dòng dõiHeracles. Hai vị vua này thống lĩnh ba quân trên trận tiền và chăm lo các vấn đềtôn giáo. Nhà nước Sparta là một sự kết tinh giữa các yếu tố của chế độ quân chủvà dân chủ dưới sự lãnh đạo của một nhóm chính trị đầu sỏ. Rất ít người phải thựchiện công việc của quần chúng.[5] Plato kể rằng sau khi trở về từ cuộc chiến tranhmuời năm ở thành Troia, người Dorian giành lấy quyền cai trị vùng đất Messene,Argos và Lacedaemon (sau này là thành bang Sparta). Thành Troia bị tiêu diệtkhoảng năm 1250 trước công nguyên. Ba nhà nước này hợp thành liên minh củangười Dorian nhưng sau này, chỉ có Sparta giữ nguyên thể chế ban đầu đó. Về sau,Sparta chinh phục nhiều vùng đất khác, bao gồm cả vùng Messene.Vào thế kỷ 18 trước công nguyên, các thành bang ở Hi Lạp lớn mạnh đến mứckhông còn đủ đất đai cho dân số ngày một gia tăng. Họ chỉ còn cách là tiến ra biển.Từ khoảng năm 750 trước công nguyên người Hy Lạp bắt đầu một tiến trình kéodài 250 năm nhằm mở rộng, thiết lập thuộc địa về mọi hướng. Về hướng Đông, bờbiển Aegea thuộc Tiểu Á được chiếm làm thuộc địa đầu tiên, tiếp theo là Kypros,những vùng ven biển của Thrace, vùng biển Marmara và vùng phía nam Biển Đen.Cuối cùng thuộc địa của Hy Lạp mở tới tận phía Đông Bắc vùng Ukraina ngày nay.Về phía Tây, Albania, Sicilia và Nam Ý được thiết lập thuộc địa, sau đó là vùngven biển phía Nam của Pháp, Corsica, và kết thúc ở Đông Bắc Tây Ban Nha.Những thuộc địa của Hy Lạp cũng được lập tại Ai cập và Libya. Syracuse, Napoli,Marseille và Istanbul ngày nay đã bắt đầu từ những thuộc địa của Hy Lạp làSyracusa, Neapolis, Massilia và Byzantium.Vào thế kỷ thứ 6 trước công nguyên Hy Lạp đã trở thành một khu vực văn hóa vàngôn ngữ rộng lớn hơn nhiều so với diện tích địa lý của Hy Lạp hiện nay. Nhữngvùng đất thuộc địa của Hy Lạp không bị kiểm soát về mặt chính trị vẫn duy trìnhững kết nối tôn giáo và thương mại với những thành phố thiết lập ra chúng.Người Hy Lạp tổ chức thành những xã hội độc lập cả ở quê nhà và bên ngoài.Thành phố (polis) trở thành đơn vị chính quyền cơ bản của Hy Lạp.[ ] Cuộc chiến tranh Hy Lạp - Ba Tư Bài chi tiết: Chiến tranh Hy Lạp-Ba TưKhi Hoàng đế Cyrus Đại Đế dấy lên lập Đế quốc Ba Tư, ông làm vua xứ Lydia làKroisos lo sợ. Vua Kroisos đã thành lập liên minh với người Sparta để đánh vuanước Ba Tư.[6] Nhưng rồi cuộc chiến Lydia - Ba Tư kết thúc với thất bại của vuaxứ Lydia và sự thất thủ của kinh đô Sardis về tay vua nước Ba Tư, không nhữngthế vua xứ Lydia còn bị bắt sống vào năm 547 trước Công Nguyên.[7] NgườiSparta rất đau buồn trước sự xấu số của Kroisos.[8] Sau khi Cyrus Đại Đế thắngtrận, các thành bang Hy Lạp ven biển cũng rơi vào tay của ông. Nhưng xứ Spartacử một nhóm người Sparta bơi thuyền đến bờ biển châu Á, theo suy nghĩ của nhàsử học Herodotos, hẳn là để họ theo dõi vua Ba Tư. Trên đường đến Phocaea, họphái những người xuất sắc nhất trong số họ đến Sardis Lacrines để - trên danhnghĩa người Sparta - cấm chỉ nhà vua được quyền gây chiến tranh với toàn dân HyLạp. Phái bộ sứ thần Sparta nói xong, Cyrus Đại Đế giận dữ hỏi những người HyLạp ở gần ông: [9] Bọn Sparta gồm những ai? Bọn chúng có bao nhiêu tên, mà“ ” dám vô lễ đến thế? —Cyrus Đại ĐếNhững người Hy Lạp xung quanh trả lời. Nhà vua sau đó đe dọa phái bộ sứ thầnSparta, ông nói: ...Quả nhân mà còn ở đây thì bọn Sparta sẽ chịu những tai họađủ để chúng phải lo sợ... Sau đó, ông giao một viên tướng cai quản thành Sardis,còn ông ...