Sự biến đổi kinh tế-xã hội trong quá trình đô thị hóa ở phường Yên Sở, quận Hoàng Mai, Hà Nội

Cơ cấu nông nghiệp có sự thay đổi lớn, nuôi trồng thủy sản được chú trọng, các giống cây trồng vật nuôi có giá trị kinh tế cao dần được đưa vào sản xuất phù hợp với nền kinh tế thị trường. Trên cơ sở đó, đô thị hóa tác động mạnh vào sự thay đổi cơ cấu lao động, việc làm, sự phân hóa giàu nghèo. Các ngành nghề phi nông nghiệp phát triển và giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu lao động của phường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự biến đổi kinh tế-xã hội trong quá trình đô thị hóa ở phường Yên Sở, quận Hoàng Mai, Hà NộiNguyễn Như QuyềnTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ88(12): 47 - 58SỰ BIẾN ĐỔI KINH TẾ-XÃ HỘI TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HÓA ỞPHƯỜNG YÊN SỞ, QUẬN HOÀNG MAI, HÀ NỘINguyễn Như Quyền*Trường Đại học Khoa học – Đại học Thái NguyênTÓM TẮTTrong giai đoạn 2000-2010, quá trình đô thị hóa tăng nhanh, tình hình kinh tế-xã hội phường YênSở có sự biến đổi sâu sắc. Cơ cấu kinh tế có bước chuyển dịch quan trọng từ nông nghiệp-dịch vụcông nghiệp sang dịch vụ-nông nghiệp-công nghiệp. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nôngnghiệp sang đất ở và đất chuyên dùng khiến diện tích đất nông nghiệp ở Yên Sở giảm đi nhanhchóng. Cơ cấu nông nghiệp có sự thay đổi lớn, nuôi trồng thủy sản được chú trọng, các giống câytrồng vật nuôi có giá trị kinh tế cao dần được đưa vào sản xuất phù hợp với nền kinh tế thị trường.Trên cơ sở đó, đô thị hóa tác động mạnh vào sự thay đổi cơ cấu lao động, việc làm, sự phân hóagiàu nghèo. Các ngành nghề phi nông nghiệp phát triển và giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu laođộng của phường. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật như điện, hệ thống giao thông, trường học, trạm y tế, hệthống cung cấp nước sạch và các công trình thoát nước, chợ, siêu thị…được làm mới, nâng cấp vàcải thiện đáng kể cùng với mức sống người dân tăng lên đã làm cho chất lượng sống người dânphường Yên Sở được nâng cao. Bên cạnh đó, đô thị hóa cũng tác động làm biến đổi cảnh quan,môi trường, tâm lý, văn hóa và lối sống của người dân nơi đây.Từ khóa: biến đổi kinh tế-xã hội, đô thị hóa, cơ cấu kinh tế, lối sống,Yên Sở.ĐẶT VẤN ĐỀ*Ở Việt Nam và trên thế giới, vấn đề đô thịhóa và tác động của nó đối với kinh tế, vănhóa, xã hội, môi trường... được nhiều nhàkhoa học và giới quản lý đô thị quan tâm,nghiên cứu như: Vấn đề đô thị hóa và tăngtrưởng (Michael Spence, 2009) [11]; Vấn đềnảy sinh khi đô thị hoá ở Phi Lip Pin, Mỹ,Nhật, Thái Lan (Sam T. Hurst, 1984) [21];Bối cảnh chính trị của đô thị hoá và sự pháttriển kinh tế ở thành phố. Phân tích một sốvấn đề chính về cấp nước, xử lí nước thải vàchất thải, giao thông, nhà cửa... Các kế hoạchquản lí thành phố trong xu hướng đô thị hoáhiện nay (Coulthart Alan, 2006) [3]; Tổngquan về đô thị hoá, phát triển bền vững vànhững nghiên cứu cụ thể phát triển đô thị khuvực Châu Á ở một số nước Châu Á như:Băng ladet, Cămpuchia, Trung Quốc, Ấn Độ,Inđônêxia, Lào...(Brian Roberts, 2006) [2];Tác động của đô thị hóa đối với lao động,việc làm của người có đất bị thu hồi ở nước tahiện nay (Hoàng Văn Hoa, 2006) [6]; Ảnhhưởng đô thị hóa đến nông thôn ngoại thànhHà Nội: Thực trạng và giải pháp (Lê DuPhong, 2002) [8]; Nông dân ngoại thànhthành phố Hồ Chí Minh trong tiến trình đô thịhoá (Lê Văn Năm, 2007) [10]; Biến đổi kinhtế-xã hội ở vùng ven đô Hà Nội trong quátrình đô thị hóa (Nguyễn Hữu Minh, 2005)[14]; Tác động của quá trình đô thị hóa đếnkinh tế hộ gia đình nông dân (Nguyễn ThịKim Thoa, 2000) [15];Vấn đề sử dụng đấttrong quy hoạch và phát triển các khu dân cưven đô Hà Nội trong quá trình đô thị hoá(Phạm Khánh Toàn, 2002) [16]...Tuy nhiên,hầu hết các công trình đó mới chỉ dừng lạinghiên cứu một cách khái quát hoặc trên mộtvài lĩnh vực, ở một vài khía cạnh riêng biệtmà chưa đi sâu vào nghiên cứu cụ thể mộtcách hệ thống, toàn diện và sâu sắc.Yên Sở trước đây là một xã thuộc huyệnThanh Trì có địa hình thấp trũng, diện tíc mặtnước lớn nhất so với các khu vực xung quanh.Hiện nay, Yên Sở là một trong những phườngmới được thành lập thuộc quận Hoàng Mai*Tel:0974.958.636Email: hanoianvnnq@gmail.comSố hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên47http://www.lrc-tnu.edu.vnNguyễn Như QuyềnTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆtrong quá trình đô thị hóa mở rộng của HàNội [1]. Tại đây, quá trình đô thị hóa ngàycàng nhanh với những nét riêng cũng nhưnhững đặc trưng chung tiêu biểu từ một làngnông nghiệp truyền thống ven đô Hà Nội dẫnđến tình hình kinh tế-xã hội có sự biến đổi sâusắc. Vì vậy, nghiên cứu sự biến đổi kinh tế xã hội ở phường Yên Sở trong quá trình đôthị hóa là đề tài có ý nghĩa khoa học, ý nghĩathực tiễn và mang tính cấp thiết, tạo cơ sởkhoa học cho việc hoạch định chính sáchcũng như định hướng phát triển bền vững củaphường.Nghiên cứu sử dụng chủ yếu 3 nguồn tài liệu(trong đó nguồn 1 và 2 đóng vai trò quantrọng):1- Thư tịch, báo cáo, văn bản, bảng biểu, sốliệu thống kê…của phường, quận;2- Tư liệu điền dã, điều tra xã hội học;3- Các công trình nghiên cứu có liên quancủa các tác giả đi trước.và được tiến hành dựa trên cơ sở nghiên cứucủa Khu vực học với cách tiếp cận và phươngpháp nghiên cứu mang tính liên ngành, hệthống. Các tri thức về địa lý, sinh thái, địachất... được vận dụng để nghiên cứu, đánh giácác điều kiện tự nhiên. Tri thức về khoa họcxã hội như khoa học lịch sử, dân tộc học, vănhóa học, kinh tế học, xã hội học…giúp choviệc nghiên cứu các đặc điểm nguồn gốc, kếtcấu dân cư, cơ cấu các ngành kinh ...