Sử dụng corticoid: Lợi và hại

Cũng như các thuốc kháng sinh, corticoid là những thuốc hay được sử dụng để điều trị nhiều bệnh tật. Tuy nhiên sử dụng thuốc corticoid không đúng thì hại nhiều hơn lợi hoặc có thể mắc thêm những bệnh khác, thậm chí tử vong. Nhiều người dùng thuốc rất quen thuộc với các tên thuốc nói tắt như pờ-rét, đề-xa, đềpéc... Đó chính là một số thuốc hay dùng của nhóm thuốc có tên đầy đủ là corticosteroid hoặc corticoid, một trong những nhóm các thuốc có gốc steroid hay được sử dụng trong điều trị. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sử dụng corticoid: Lợi và hại Sử dụng corticoid: Lợi và hại Cũng như các thuốc kháng sinh, corticoid là những thuốc hay được sử dụngđể điều trị nhiều bệnh tật. Tuy nhiên sử dụng thuốc corticoid không đúng thì hạinhiều hơn lợi hoặc có thể mắc thêm những bệnh khác, thậm chí tử vong. Nhiềungười dùng thuốc rất quen thuộc với các tên thuốc nói tắt như pờ-rét, đề-xa, đề-péc... Đó chính là một số thuốc hay dùng của nhóm thuốc có tên đầy đủ làcorticosteroid hoặc corticoid, một trong những nhóm các thuốc có gốc steroid hayđược sử dụng trong điều trị. Các thuốc corticoid ngày nay được cải tiến có nhiều dạng bào chế mới xuấthiện trên thị trường. Trong cộng đồng cũng như khu vực bệnh viện đã có tìnhtrạng lạm dụng các thuốc corticoid, nhiều khi đã gây ra những tai biến nguy hiểmdo dùng thuốc không đúng cách. Vì vậy, khi sử dụng nhóm thuốc n ày, luôn luônphải cân nhắc thận trọng về nguy cơ và những phản ứng có hại mà thuốc được lựachọn gây ra. Đây cũng là nhóm thuốc có rất nhiều loại khác nhau. Thường dùngtrong điều trị hiện nay là các loại sau: - Cortison acetat dùng làm thuốc chống viêm, chống dị ứng, chống mẫncảm, chống choáng và chống ngộ độc. Nó còn có tác dụng ức chế miễn dịch. Chếphẩm hay dùng là cortison acetat dạng uống và hydrocortison dạng thuốc mỡ đểbôi, hỗn dịch hydrocortison để tiêm bắp. Trước yêu cầu điều trị các bệnh cấp tínhđã xuất hiện dạng bào chế hydrocortison hemisucinat dưới dạng muối natri dùngđể trộn với dung dịch muối đẳng trương để tiêm tĩnh mạch chậm. - Prednison (còn có tên khác là cortancyle, delcoclin) có tác d ụng mạnh hơncortison gấp 5 lần. - Prednisolon (hydrocortancyle) rất hay được sử dụng hoặc là đơn độc hoặccùng với kháng sinh trong các điều trị viêm đa khớp, thấp khớp, các bệnh dị ứng. - Mazipredone (depersolon) có tác dụng chống viêm mạnh hơnhydrocortison 4 lần, được sử dụng nhiều trong chống sốc do bỏng, chấn th ương,phẫu thuật hay nhiễm độc. Thuốc được sử dụng dưới dạng tiêm. - Metyl prednisolon (biệt dược solumedrol hoặc depomedrol): Trên thịtrường có nhiều dạng bào chế với hàm lượng khác nhau, có tác dụng chống viêmmạnh song đồng thời cũng có giá bán khá đắt. Depersolon hoặc solumedrol lànhững thuốc quan trọng bắt buộc phải có trong cơ số thuốc cấp cứu tại các bệnhviện hoặc các cơ sở y tế để dùng cho các trường hợp dị ứng nặng, sốc phản vệ. - Triamcinolon (kenacort) có tác dụng mạnh hơn prednisolon. - Dexamethason là thuốc có hoạt tính chống viêm, chống dị ứng cao, cóhoạt tính mạnh hơn prednisolon 7 lần, hơn cortison 35 lần. Thuốc được dùng phổbiến bằng đường uống. - Betamethason là đồng phân của dexamethason. - Synalar (flucinar, fluocinolon...) thường dùng dưới dạng kem bôi để điềutrị tại chỗ các bệnh viêm da, mẩn ngứa, các bệnh dị ứng da, eczema, bệnh vẩy nến.Có dạng kết hợp synalar và kháng sinh neomycin. - Beclometason (becotid) là thuốc cắt cơn hen rất tốt được dùng dưới dạngphun sương vào họng. - Budesonide (pulmicort) là một corticoid có hoạt tính kháng viêm tại chỗcao. Đây là thuốc phun khí dung hay được sử dụng nhất hiện nay. Tuy nhiên, khi sử dụng các corticoid cần lưu ý đây là nhóm thuốc có khánhiều tác dụng không mong muốn. Các thuốc này có tác dụng phụ là giữ nướctrong cơ thể nên đã có trường hợp các thầy lang trộn bột prednisolon vào thuốcđông y khiến bệnh nhân uống vào bị phù mà không biết. Các corticoid được vínhư những con dao hai lưỡi mà lưỡi nào cũng sắc. Đây là nhóm thuốc chỉ có tácdụng điều trị triệu chứng, không làm mất căn nguyên bệnh. Do vậy khi dừng thuốcthì bệnh trở lại như cũ. Dùng corticoid lâu dài thì rất nguy hiểm vì có thể gây giãntim. Vì vậy thuốc này không được dùng cho các bệnh nhân tăng huyết áp, thiểunăng tim và thận, lao, tiểu đường... Bên cạnh đó, corticoid ức chế prostaglandin là yếu tố gây viêm nhưng chấtnày lại có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày - tá tràng, đồng thời thuốc cũng làmtăng tiết pepsin và trypsin cho nên khi dùng corticoid có thể gây chảy máu đườngtiêu hóa, làm viêm loét dạ dày - tá tràng. Dùng thuốc corticoid không hợp lý dẫnđến bệnh nhân bị hội chứng cushing (mặt tròn như mặt trăng), đau loét vùngthượng vị, dạ dày. Nếu phối hợp thuốc corticoid với các thuốc kháng viêm khôngsteroid (NSAID) khác làm tăng nguy cơ chảy máu đường tiêu hóa. Các thuốc corticoid đường tiêm thường chỉ dùng trong các trường hợp bệnhnặng hoặc các ca cấp cứu. Cần lưu ý là khi dùng dạng thuốc corticoid qua đườngtiêm, khả năng bị phản ứng có hại ảnh hưởng đến dạ dày - ruột vẫn rất cao chứkhông phải là chỉ dùng thuốc đường uống mới bị viêm loét dạ dày - tá tràng.Không nên hiểu nhầm là uống corticoid do thuốc gây loét tại chỗ mà cơ chế tácdụng là do thuốc vào máu ức chế prostaglandin. Việc sử dụng kéo dài các thuốccorticoid có thể dẫn đến một số tình trạng che lấp các triệu chứng ...