Sự đụng độ giữa các nền văn minh - Samuel Huntington Phần 3

Sự phát triển của tự ý thức văn minh được quyết định bởi vai trò 2 mặt của Phương Tây. Một mặt, Phương Tây đứng trên đỉnh cao quyền lực của mình, nhưng mặt khác, và có thể là vì vậy trong các nền văn minh phi Phương Tây đang diễn ra hiện tượng trở về cội nguồn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự đụng độ giữa các nền văn minh - Samuel Huntington Phần 3phục thù của Chúa“ tạo cơ sở cho sự đồng nhất và gắn bóvới tính chung, vượt ra ngoài biên giới quốc gia, và cho sựthống nhất của các nền văn minh. Thứ tư, sự phát triển của tự ý thức văn minh đượcquyết định bởi vai trò 2 mặt của Phương Tây. Một mặt,Phương Tây đứng trên đỉnh cao quyền lực của mình,nhưng mặt khác, và có thể là vì vậy trong các nền văn minhphi Phương Tây đang diễn ra hiện tượng trở về cội nguồn.Người ta nghe thấy đề cập ngày càng nhiều tới những xuhướng hướng nội và „Châu Á hoá“ ở Nhật, tới sự kết thúcảnh hưởng Nehru và „Hindu hóa“ Ấn Ðộ, tới tư tưởng vềsự sụp đổ của các tư tưởng Phương Tây về Chủ nghĩa Xãhội và Chủ nghĩa dân tộc và „Hồi giáo hóa“ Trung Ðông, vàgần dây nhất là cuộc tranh cãi về Phương Tây hóa hay làNga hóa đất nước của Boris Elsin. Một Phương Tây ở đỉnhcao quyền lực của mình đối dầu với các nước phi PhươngTây ngày càng có mong muốn, quyết tâm và nguồn lực đểhình thành thế giới theo mô hình phi Phương Tây. Trong quá khứ, giới elit của các nước phi Phương Tâythường là những người có liên quan nhiều nhất đến vớiPhương Tây, được đào tạo ở các trường Oxford (Anh),Sorbonne (Pháp) hoặc Sandhurst (Anh) và đã hấp thụnhững giá trị và lối sống Phương Tây. Trong khi đó, cư dânở các nước này thường duy trì mối liên hệ liên tục với vănhóa bản địa của mình. Song giờ đây, mọi thứ đã thay đổi.Ở nhiều nước phi Phương Tây, trong giới elit đang diễn raquá trình mạnh mẽ phi Phương Tây hóa và quay trở về vớicội nguồn văn hóa riêng của mình. Trong khi đó những tậpquán lối sống và văn hóa Phương Tây, thường là của Mỹ,lại được phổ biến trong các tầng lớp quần chúng đôngđảo. Thứ năm, các đặc tính và khác biệt văn hoá ít thay đổihơn so với các đặc tính và khác biệt về kinh tế và chính trịvà do vậy việc giải quyết và đưa chúng tới thỏa hiệp cũngphức tạp hơn. Ở Liên Xô trước đây, những người cộngsản có thể trở thành người giàu, nhưng người Nga dù cómuốn bao nhiêu cũng không thể trở thành người Estonia,và người Azerbaizan không thể trở thành người Armenia.Trong những cuộc xung dột về giai cấp và hệ tư tưởng, câuhỏi mấu chốt là «Anh theo phe phái nào?“ và người ta cóthể lựa chọn đứng về phe nào, và thay đổi lập trường đãchọn. Trong đụng độ giữa các nền văn minh, câu hỏi đặt ratheo cách khác: „Anh là ai?“ Ðấy là điều đã định và khôngai có thể thay đổi. Như chúng ta đã biết qua kinh nghiệmBosnia, Kavkaz, Suđan, nếu trả lời sai câu hỏi này, anh cóthể lập tức nhận một viên đạn vào đầu. Tôn giáo chia rẽcon người còn khắt khe hơn cả tính quy thuộc sắc tộc. Mộtngười có thể lai nửa Pháp, nửa Ảrập và thậm chí có thể làcông dân của cả hai nước này, nhưng sẽ phức tạp hơnnhiều nếu một nửa là tín đồ Thiên chúa giáo, một nửa là tínđồ Hồi giáo. Cuối cùng, chủ nghĩa khu vực kinh tế đang tăng lên. Tỷlệ chu chuyển thương mại bên trong khu vực trong thời kỳnăm 198089 ở Châu Âu tăng từ 51 lên 59%, ở Ðông Á từ33 lên 37% và ở Bắc Mỹ từ 32 lên 36%. Nhìn chung, vai tròcủa các mối liên hệ kinh tế khu vực sẽ được tăng cường.Một mặt, chủ nghĩa khu vực kinh tế thành công sẽ củng cố ýthức quy thuộc về một nền văn minh. Mặt khác chủ nghĩakinh tế khu vực chỉ có thể thành công khi nó bắt rễ sâu vàotính chung của nền văn minh. Cộng đồng Châu Âu dựa vàocác cơ sở chung của văn hóa Châu Âu và Kito giáoPhương Tây. Thành công của Khu vực Mậu dịch Tự doBắc Mỹ (NAFTA) phụ thuộc vào sự nhích dần liên tục giữacác nền văn hoá Mỹ, Canada và Mexico. Ngược lại, Nhậtvấp phải những khó khăn trong việc tạo ra một cộng đồngkinh tế tương tự ở Ðông Nam Á vì Nhật là một xã hội vàmột nền văn minh cá biệt. Dù các mối quan hệ thương mạivà tài chính của Nhật với các nước còn lại của Ðông NamÁ có mạnh như thế nào thì những khác biệt văn hóa giữaNhật với các nước ấy vẫn cản trở chúng tiến lên theo conđường liên kết kinh tế khu vực như mô hình của Tây Âu hayBắc Mỹ. Trái lại, tính cộng đồng văn hóa rõ ràng đang tạo điềukiện thuận lợi cho sự phát triển mau chóng những mối quanhệ kinh tế giữa Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa với HồngKông, Ðài Loan, Singapore và những cộng đồng ngườiHoa ở các nước Châu Á khác. Với sự kết thúc cuộc Chiếntranh lạnh, tính cộng đồng văn hóa nhanh chóng lấn átnhững bất đồng về hệ tư tưởng. Trung Hoa lục địa và ÐàiLoan đang ngày càng xích lại gần nhau. Nếu tính cộng đồngvăn hóa là tiền đề cho liên kết kinh tế thì trung tâm khối kinhtế Ðông Á trong tương lai rất có thể sẽ là Trung Quốc.Thực tế khối này đã xuất hiện. Như Murray Weidenbaumnhận xét: „Mặc dù Nhật Bản hiện đang chi phối trong khuvực, nhưng một trung tâm công nghiệp, thương mại, tàichính mới ở Châu Á đang nhanh chóng xuất hiện trên cơsở của Trung Quốc. Không gian chiến lược này có tiềmnăng công nghệ và sản xuất hùng mạnh (Đài Loan), có cáccán bộ với kỹ năng lỗi lạc trong lĩnh vực tổ chức, tiếp thị vàdịch vụ (Hồng Kông), có một mạng lưới truyền thông tốt(Singapore), một nguồn vốn tài chí ...