Sử dụng thuốc ho đúng bệnh, đúng cách

Tham khảo tài liệu sử dụng thuốc ho đúng bệnh, đúng cách, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sử dụng thuốc ho đúng bệnh, đúng cách Sử dụng thuốc ho đúng bệnh, đúng cáchHo là phản ứng tự vệ của cơ thể nhằm tống các dị vật, các chất bài tiết thừa ởđường thở ra ngoài. Hầu hết thuốc ho đều phối hợp nhiều thành phần (làmgiảm phản xạ ho; long đàm, chống nghẹt mũi, sổ mũi’ chống dị ứng). Cần căncứ vào các thành phần này mà chọn lựa cho phù hợp với tình trạng ho, nếukhông sẽ kém hiệu quả, có khi còn gây cảm giác khó chịu, thậm chí bị độc hại.Thành phần làm giảm phản xạ hoTrong thuốc ho thường chứa thành phần ức chế trung tâm ho (như codein,dextromethorphan) hay ức chế thần kinh trung ương (cao opium).Codein (phosphat): ức chế chọn lọc trung tâm ho ở h ành não làm giảm phản xạho. Có khoảng 10% chuyển thành morphin nên làm giảm đau nhẹ. Dùng khi hokhan, làm mất ngủ. Trẻ em dưới 1 tuổi, người có bệnh gan, suy hô hấp, có thaikhông được dùng thuốc ho chứa codein.Dextromethorphan: ức chế chọn lọc trung tâm ho ở h ành não, làm giảm phản xạho. Tuy có cấu trúc gần giống morphin nhưng nó không làm giảm đau, ít an thần.Dùng làm giảm ho nhất thời khi bị kích thích (cảm lạnh) hay ho mạn không cóđờm. Hiệu lực giảm ho tương đương nhưng độc hơn codein. Ít gây tác dụng phụđường tiêu hóa. Liều rất cao mới ức chế thần kinh trung ương. Không dùng cho trẻem dưới 2 tuổi.Cao opium: cao chứa 20% morphin. Ức chế thần kinh trung ương, vừa làm giảmphản xạ ho, vừa làm giảm đau Dùng chữa ho kèm theo đau (như nhức đầu). Trẻdưới 5 tuổi tuyệt đối không dùng thuốc này. Người suy hô hấp cần thận trọng.Thành phần làm long đàmĐàm gây nghẽn tắc đường thở. Thuốc long đàm cải thiện trạng thái nghẽn, tắc.Mặt khác, chúng còn tăng cường sự thâm nhập của kháng sinh vào đàm, giúp đẩylùi bệnh. Đàm bị tống ra ngoài bằng phản xạ ho, bằng khả năng vận động khiđường thở không bị tắc. Chỉ dùng thuốc long đàm khi điều kiện này còn tốt. Trongcác biệt dược chữa ho đã có sự phối hợp thích hợp giữa thành phần làm giảm phảnxạ ho và long đàm. Nếu muốn chóng hết ho m à dùng liều quá cao thì đàm tiết ranhiều nhưng phản xạ ho bị ức chế mạnh, đàm không bị tống ra, gây khó chịu.Chất long đàm như: dịch chiết viễn chí hành biển hay terpin, natribenzoat làm chođàm loãng ra, nên khi có phản xạ ho sẽ dễ bị tống ra ngo ài. Dùng khi bị ho màđàm đặc quá không khạc ra được.Chất eprazinone: chiếm các vị trí trên mucine, là vị trí dành cho cấu trúc sợi, cạnhtranh với các phân tử protein gây viêm nhưng không cắt phân tử mucine, khôngphá vỡ cấu trúc sinh lý của đàm, không gây hay không kích thích sự phân tiết đàm.Kết quả là làm cho đàm tiết ra có dạng loãng. Dùng khi ho mà khó tiết đàm, đàmtiết ra đặc.Các chất như acetylcystein, carbocystein: có tác dụng lên pha gen của chất nhầy,làm đứt cầu nối disulfure của các glucoprotein, làm thay đổi cấu trúc, phá hủy chấtnhầy của đàm nên gọi là chất làm hủy đàm. Chúng thường điều chế thành biệtdược đơn. Dùng khi bị ho không nhiều nhưng có đàm gây khò khè khó chịu.Các chất như bromohexin: thủy phân mucoprotein dẫn đến khử cựcmucopolysaccharid, cắt đứt các phân tử này, làm điều biến các chất nhầy. Kết quảlà làm thay đổi cấu trúc chất nhầy, giảm độ nhớt, n ên đàm dễ bị tống ra ngoài.Dùng khi ho mà có nhiều đàm đặc quánh. Bromohexin thường chế thành biệt dượcđơn.Thành phần chống sổ mũi, nghẹt mũiPhenylpropanolamin (PPA): làm cường giao cảm dẫn đến co mạch, giảm sunghuyết ở niêm mạc mũi nên chống được nghẹt mũi, sổ mũi (khi bị cảm lạnh).Nhưng vì cường giao cảm nên PPA gây kích thích (làm khó ngủ), gây chán ăn(trước đây dùng làm thuốc chống béo). Nghiêm trọng hơn, PPA gây tai biến mạchmáu não (chảy máu não, màng não). Trung Quốc cấm lưu hành mọi biệt dược cóchứa PPA (2000). Nước ta và Pháp cấm dùng chất này làm thuốc chống béo(11/2000). Với Pháp, tất cả các biệt d ược chứa PPA đều phải bán theo đơn. Vớinước ta, biệt dược chứa PPA bằng hay nhỏ hơn 30mg được bán không bắt buộcphải có đơn. Trên thị trường vẫn có các loại thuốc ho chứa PPA với h àm lượng rấtchênh lệch, cần xem kỹ hàm lượng PPA để khỏi nhầm lẫn.Pseudoephedrin: là chất cường giao cảm, có độc tính tương tự PPA nhưng thấphơn.Người bị cao huyết áp, bị bệnh tim mạch không n ên dùng thuốc ho chứa hai chấtnói trên vì chúng làm tăng huyết áp, làm tim nhanh, đánh trống ngực, đau thắtngực, choáng váng, riêng PPA không được dùng cho người có tiền sử tai biếnmạch máu não.Thành phần chống dị ứngChlopheniramin: vừa chống dị ứng (đỡ bị kích thích) vừa gây buồn ngủ (dễ ngủ)nên làm đỡ ho, song chất này nếu dùng lâu dài cho trẻ em sẽ làm chậm phát triểntrí tuệ. Có một biệt dược của Thái Lan chứa chlorocid và chopheniramin, khi dùngdễ ngủ nên đỡ ho, được cho là “thuốc tốt”, các bà mẹ cho con dùng dai dẵng hàngtháng khi bị ho gà. Đây là cách dùng sai, nguy hiểm (vì chlorocid gây suy tủy +chlopheniramin làm chậm phát triển trí tuệ).Promethazin: thường chế thành biệt dược đơn. Dùng để chữa ho do dị ứng. Chấtnày thuộc nhóm ph ...