Sự hình thành giá cả trong nền kinh tế thị trường (phần 3)

Giá thị trường là hiện tượng kinh tế xuất hiện trong quá trình trao đổi do sự thoả thuận trực tiếp giữa người mua và người bán trên cơ sở nhận thức những điều kiện cụ thể của thị trường, hay nói một cách tồng quát, do các lực lượng cầu và cung quyết định. Giá thị trường nhằm thoả mãn lợi ích kinh tế của cả bên mua lẫn bên bán, là "bàn tay vô hình" điều tiết nền sản xuất xã hội....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự hình thành giá cả trong nền kinh tế thị trường (phần 3) VẤN ĐỀ THỨ 2: CƠ CHẾ VẬN ĐỘNG CỦA GIÁ CẢ THỊ TRƯỜNGI/ Cơ chế vận động của giá cả thị trường Giá thị trường là hiện tượng kinh tế xuất hiện trong quá trình traođổi do sự thoả thuận trực tiếp giữa người mua và người bán trên cơ sởnhận thức những điều kiện cụ thể của thị trường, hay nói một cách tồngquát, do các lực lượng cầu và cung quyết định. Giá thị trường nhằm thoảmãn lợi ích kinh tế của cả bên mua lẫn bên bán, là bàn tay vô hình điềutiết nền sản xuất xã hội. Giá thị trường có các đặc điểm chủ yếu sau: Một là: Sự hình thành và vận động của giá thị trường chịu sự chiphối mạnh mẽ các quy luật kinh tế của thị trường (quy luật giá trị, quyluật cung cầu và quy luật cạnh tranh). Các quy luật này tác động tớingười mua và người bán như những lực lượng vô hình. Hai là; Mặt bằng giá cả không chỉ phản ánh các quan hệ kinh tếtrên thị trường trong nước, mà nó còn phản ánh quan hệ giá cả trên thịtrường quốc tế.1. Các quy luật kinh tế của thị trường quyết định sự hình thành vàvận động của giá cả thị trường. Các quy luật kinh tế của thị trường quyết định sự vận động của thịtrường, do đó quyết định sự vận động của nền kinh tế thị trường. Các quyluật này có những đặc trưng chủ yếu sau: a. Các quy luật kinh tế của thị trường tạo ra động lực kinh tế, đóchính là lợi ích vật chất, mà những người tham gia thị trường có thể đạttới. Động lực này có vai trò quyết định trong việc thúc đẩy nền kinh tếphát triển. Thứ nhất; trong nền kinh tế bao giờ cũng tồn tại đồng thời các loạilợi ích: lợi ích xã hội, lợi ích tập thể và lợi ích cá nhân, trong đó lợi ích cánhân là động lực trực tiếp. Tiếp đến là lợi ích xã hội, lợi ích tập thể.Thực tế nước ta cho thấy nhiều chủ trương, chính sách và biện pháp củaNhà nước do quan tâm thích đáng đến lợi ích cá nhân, nên chúng đã nhanhchóng đi vào cuộc sống và được mọi người ủng hộ. Thứ hai; trong nền kinh tế có nhiều thành phần, thì kinh tế tư nhânthường rất nhạy cảm với các quy luật kinh tế của thị trường so với cácthành phần kinh tế khác. Vì vậy, đối với các nước dựa chủ yếu vào kinhtế Nhà nước và kinh tế tập thể thì khi chuyển sang kinh tế thị trường,nhiệm vụ đặt ra không chỉ là phải chuyển dịch các hình thức sở hữu, thựchiện cổ phần hoá và tư nhân hoá một phần, mà còn phải đặc biệt quantâm tạo ra động lực kinh tế cho khu vực kinh tế Nhà nước và tập thể. b. Trong nền kinh tế thị trường, các quy luật kinh tế của thị trườnglà quy luật trung tâm, là cơ sở, là động lực của các quy luật kinh tế khácvà chi phối các hiện tượng kinh tế, nhưng chúng lại hoạt động một cáchtự phát, vì vậy trong quản lý vĩ mô nền kinh tế, trước hết phải nhận thứcrõ để vận dụng các điều tiết chúng vì lợi ích của quốc kế dân sinh. c. Các quy luật kinh tế của thị trường phát sinh và phát triển gắnvới sự phát sinh và phát triển kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trường. Quanhệ sản xuất không làm thay đổi được bản chất của các quy luật kinh tếđó. Sự phát triển của sức sản xuất rất khác nhau của các nền kinh tế ởcác quốc gia chỉ làm cho hoạt động của các quy luật mang nhiều màu sắckhác nhau mà thôi. Các quy luật kinh tế của thị trường có mối quan hệ mật thiết vớinhau, trong đó quy luật giá trị có vai trò quan trọng nhất. Các quy luật nàytác động đến giá cả, đến các yếu tố thị trường theo những chiều hướngkhác nhau, do đó, nó tạo ra sự đa dạng và phong phú của các hiện tượnggiá trị thị trường. Quy luật giá trị, với tư cách là quy luật cơ bản của sản xuất hànghoá, đã tạo ra cho người mua và người bán những động lực cực kỳ quantrọng. Trên thị trường, người mua bao giờ cũng muốn tôi đa hoá lợi ích sửdụng. Vì vậy, người mua luôn luôn muốn ép giá thị trường với mức giathấp. Ngược lại, người bán bao giờ cũng muốn tôi đá hoá lợi nhuận, và dođó, muốn bán với giá cao. Để tồn tại và phát triển, những người bán, mộtmặt phải phấn đấu giảm chi phí (đặc biệt là ở các giai đoạn trước khiđưa hàng hoá ra thị trường) để chi phí cá biệt bằng hoặc nhỏ hơn chi phíxã hội trung bình. Mặt khác, họ lại tranh thủ tối đa các điều kiện của thịtrường để bán với giá cao. Họ cố gắng dùng mọi thủ đoạn và biện phápđể bán được hàng với giá cao nhất, nhằm tối đa hoá lợi nhuận. Vì vậy,xét trên phương diện này, quy luật giá trị tác động tới người bán theohướng thúc đẩy họ nâng giá thị trường lên cao. Tuy nhiên đó chỉ là xuhướng. Quy luật cạnh tranh: là quy luật của nền kinh tế thị trường. Cạnhtranh là hoạt động phổ biến trên thị trường. Cạnh tranh thường diễn ragiữa những người bán với những người mua và giữa những người bánvới nhau. Do có mâu thuẫn về lợi ích kinh tế, nên những người bán vàngười mua cạnh tranh gay gắt với nhau. Tuy nhiên, sự cạnh tranh này lạiđược khắc phục bằng cơ chế thoả thuận trực tiếp giữa họ để đạt đượcmức giá mà hai bên cùng chấp nhận, hoặc là cùng chấp nhận mức giá thịtrường mà ...