Sự lãnh đạo của Đảng - Xây dựng Nhà nước pháp quyền: Phần 1

Tài liệu Xây dựng Nhà nước pháp quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng: Phần 1 do LS. Nguyễn Văn Thảo biên soạn tập hợp những nội dung của hai phần đầu của Tài liệu, trình bày về Nhà nước pháp quyền và cải cách lập pháp (quan điểm về hiến pháp, cải cách thể chế kinh tế ở Việt Nam, ...).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự lãnh đạo của Đảng - Xây dựng Nhà nước pháp quyền: Phần 1 XÂY DỰNGNHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀNDVÓI Sự LÃNH ĐẠO CÙÃ ĐÀNG Mã số: TPA - 00 -1 756-2006/CXB/l75-02/XBTP/NXBT p LS. NGUYỄN VĂN THẢO XẠY d ự n gNHÀ N ửớc PHÁP QUYỂNDlról sụ LÃNH DẠO CỦẢ ĐÀNG NHÀ XUẤT BẢN T ư PH ÁP HÀ NỘI - 2006 LỜI TÁC GIẢ Cuốn sách này được biên soạn trên cơ sở tập hợp các bàiviết trong thời kỳ đổi mới (từ năm 1989 đến năm 2005) về vấnđề Xày dựng N hà nước pháp quyền ở nước ta. Hầu hết các bài viết được thực hiện cho chương trinh, đềtài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước hoặc cấp bộ do Bộ Khoahọc đặt vào chương trinh nghiên cứu. Một sô bài viết theo yêucầu của các hội thảo khoa học, các tạp chí như Tạp chí Cộngsản, Tạp chí Dân chủ pháp luật... Do các bài viết rải ra trong hem một thập kỷ nên đê tôntrọng những vấn đề m ang tính lịch sử ở thời điểm mà tôi viết,khi tập hợp thành cuốn sách này, tôi giữ nguyên, không thêmbớt, sửa đổi nội dung, lời văn, từ ngữ, các khuyến nghị. Khi viết mỗi bài vào từng thời điểm, tôi phải theo yêu cầuriêng của cơ quan đặt bài. Nay nhìn lại, xếp vào một cuốnsách chung không tránh khỏi sự trùng lặp giữa các bài, vềcách nhin vấn để, về nội dung, cach thê hiện. N hững phần trùng lặp như thê, tôi cắt bỏ từng đoạn hoặctỏng hợp vài bài thành một bài, làm cho cuốn sách không quádài, không trùng lẫn với nhau. Các khuyên nghị ghi ở mỗi bài gồm hai loại, một loại thuộccác khuyến nghị cụ thế, một loại thuộc các khuyên nghị về xâydựng các nhận thức, ý niệm, nguyên tắc, quan điểm mới chocách tổ chức hoạt động của bộ máy nhà nước. Một sô khuyên nghị đã được chấp nhận ghi vào Hiến pháp 51992 hoặc luật, pháp lệnh như tập trung quyền lập phap choQuốc hội, quyển lập quy cho Chính phủ, phản rõ ranh giới lậppháp, lập quy, nhanh chóng ban hành Luật vế văn bản quyphạm pháp luật, ban hành quy chê công chức, phân biệt côngchức, viên chức, công nhàn trong khu vực nhà nước, thiết lậpToà kinh tế, Toà hành chính, thay chế độ Thâm phán bầu bằngchế độ bổ nhiệm, thành lập Trung tâm đào tạo Thảm phán... Một số khuyến nghị chưa được chấp nhận như đề nghị lậpToà án kh u vực thay cho Toà án cấp huyện; lập Toà án H iế npháp hoặc cơ quan bảo vệ Hiến pháp thuộc Quốc hội; thực hiệnchế độ bố nhiệm Chủ tịch hành chính tinh, huyện; chê độ bầu cửtrực tiếp của dân đối VỚI Chủ tịch u ỷ ban nhàn dán xã; phán biệtrõ ràng, rành mạch nội dung và cách thức quản lý của chinhquyền đô thị, chính quyển nông thôn; định lại vị trí và đổi tênViện kiểm sát thành Viện công tô; lập Toà án vị thành niên... Các khuyên nghị dù viết đã lảu, nhưng cho đến nay vẫncòn tâm niệm nên tôi cô gắng giữ nguyên đê bạn đọc tham khảo. Cuốn sách được ấn hành vào dịp Kỷ niệm 60 năm ngàythành lập ngành tư pháp, thật là một dịp may mắn cho tôi.Bằng cuốn sách này, tôi xin bày tỏ tâm lòng biết ơn ngành tưpháp, nơi mà tôi đã được làm việc, công hiến gần trọn cuộc đờicông tác của mình. Đảy củng là dịp tôi xin được bày tỏ sựmong mỏi về sự phát triển mạnh mẽ hơn nữa của ngành, củanền tư pháp hiện đại, dân chủ, phù hợp với đường lối xảydựng một Nhà nước pháp quyền của dân, do dàn và vi dàndưới sự lãnh đạo ngày càng đổi mới của Đảng ta. R ất mong nhận được nhiều ý kiến của bạn đọc. Tháng 12/2005 LUẬT Sư NGUYỄN VÁN THẢO6 Phẩn thử nhấtNHÀ NƯỚC PHÁP QUYỂNPhần thứ nhất. Nhà nưóc pháp quyền Chương I VÀI NÉT LỊCH SỬ HỌC THUYẾT NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỂN I. CỘI NGUỒN VÀ Sự PHÁT TRlỂN Thời cổ đại, nhiều nhà tư tưởng đã đưa ra những ý niệmvê môi quan hệ giữa người cầm quyền vói pháp luật, quan hệgiữa nhà nước với pháp luật, tình trạng lộng quyền và chuyênquyền của vua hay tình trạng không có trách nhiệm pháp lýcủa người cầm quyền. Những tư tưởng đó đã đả phá kịch liệt thuyết đặc miễntrách nhiệm của vua (không chịu trách nhiệm mặc dù có sailẩm) được thịnh hành trong các triều đại nô lệ và phong kiến. Mặc dù những ý niệm đó còn thô sơ, nhưng đã đặt nềnmóng cho các nhà tư tương ở các thê kỷ XVII, XVIII, XIX tiếpthu, thừa kế, hình thành học thuyết vê Nhà nước pháp quyền. Học thuyết Nhà nước pháp quyền vê mặt lý luận ra đờitrong thời kỳ cách mạng tư sản thê kỷ XVII - XVIII, trongcuộc đấu tran h chông sự lộng quyền của giai cấp phong kiếnvà chê độ quân chủ chuyên chế. Tuy nhiên, Nhà nưốc phápquyền hiện thực được xác lập trên thực tê ỏ một sô nước tưbản phát triển chỉ từ sau Chiến tranh thê giói thứ hai. Song,tư tương về Nhà nưóc pháp quyển có cội nguồn từ rất xa xưa. 9 Xây dựng Nhà nước pháp quyền dưới sự lãnh đạo của Đảng Trong thời kỳ cổ đại đã tồn tại quan niệm cho rằng sứcmạnh là cội nguồn của pháp luật, ...