Suy nghĩ về đổi mới phương pháp dạy học đại học

Bài viết đề cập những vấn đề cơ bản của phương pháp dạy học đại học như khái niệm, đặc điểm, thực trạng và các phương pháp dạy học hiện đại đang được vận dụng. Trên cơ sở đó, chúng tôi đề xuất một số định hướng đổi mới phương pháp dạy học đại học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đại học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Suy nghĩ về đổi mới phương pháp dạy học đại họcTẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANGVõ Thị Xuân và tgkSUY NGHĨ VỀ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẠI HỌCTHOUGHT ABOUT REVISING UNIVERSITY TEACHING METHODVÕ THỊ XUÂN và HOÀNG ĐÌNH THÁITÓM TẮT: Bài viết đề cập những vấn đề cơ bản của phương pháp dạy học đại học nhưkhái niệm, đặc điểm, thực trạng và các phương pháp dạy học hiện đại đang được vậndụng. Trên cơ sở đó, chúng tôi đề xuất một số định hướng đổi mới phương pháp dạy họcđại học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đại học.Từ khóa: giáo dục đại học, phương pháp, dạy học đại học.ABSTRACT: This paper will discuss the basic issues in teaching and learning methods inthe Vietnamese higher education such as concepts, features, current problems, and thepopular teaching methods widely used. The paper also initiates suggestions for change interms of teaching and learning methods to enhance higher education’s effectiveness.Keywords: higher education, method, teaching in universities.làm việc của những kỹ sư, cử nhân trên thịtrường lao động cạnh tranh đa dạng.2. THỰC TRẠNG ĐỔI MỚI PHƢƠNGPHÁP DẠY HỌC ĐẠI HỌC2.1. Nội dungVề cơ bản, phương pháp dạy học baogồm tất cả các hoạt động của người dạy vàngười học diễn ra trong suốt quá trìnhchiếm lĩnh tri thức khoa học. Phương phápdạy học phụ thuộc vào mục tiêu, nội dungdạy học. Đặc biệt ngày nay, trong xu thếlấy người học là trung tâm, phương phápdạy học càng liên hệ nhiều đến đặc điểmcủa người học.1. ĐẶT VẤN ĐỀTrong khoảng mười năm trở lại đây,nhiều cơ sở trong hệ thống giáo dục đào tạonước ta, đặc biệt là hệ thống giáo dục nghềnghiệp lần lượt phát triển, việc nghiên cứuvà đưa vào giảng dạy lĩnh vực phương phápdạy học chung và chuyên ngành. Lĩnh vựcphương pháp dạy học đại học tuy khôngmới nhưng với những đặc thù riêng, việcnghiên cứu và áp dụng vẫn còn nhiều hạnchế. Quan niệm “Giảng viên chỉ cần thựcsự vững chuyên môn thì sẽ dạy tốt” tồn tạitrong thời gian khá dài. Nhưng ngày nay,rất nhiều nhà nghiên cứu giáo dục và giảngviên đã nhận ra rằng, điều đó không hoàntoàn đúng. Thực tiễn giáo dục đại học càngngày càng chứng minh ảnh hưởng mạnh mẽcủa phương pháp giảng dạy lên chất lượngMTNDPPGhi chú: MT: Môi trường; ND: Nội dung; PP:Phương pháp.PGS.TS. Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, Email: xuanspkt@yahoo.comCV. Trường Cán bộ quản lý giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh, Email: hdthai@iemh.edu.vn29TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANGSố 04/2017Ở bậc đại học, mục tiêu dạy học (mẫunăng lực con người) khác hẳn bậc phổthông và dạy nghề, cho nên tất yếu phươngpháp dạy học đại học cũng có nhiều khácbiệt. Bên cạnh đó, nội dung dạy học đại họcbiến đổi liên tục và phức hợp nên cách thứctổ chức, hoạt động dạy học của giảng viêncũng sẽ rất khác với hoạt động hướng dẫnnhận thức của giáo viên phổ thông. Hiệnpháp này, sinh viên có phần chủ động hơntrong nhận thức.Theo phương pháp tích cực: nội dungdạy học mang tính chất khơi gợi và mụcđích dạy học là phát triển tư duy tái tạo.Sinh viên sẽ chủ động, tự giác, tích cực vàđộc lập nhận thức, người thầy chỉ đóng vaitrò trọng tài, cố vấn trong quá trình dạyhọc.Theo phương pháp dạy học không chỉđạo (phương pháp không gò hướng): baogồm các phương pháp nghiên cứu, ngườihọc tự phát hiện, tự giải quyết và tự đánhgiá để được chia sẻ, hoàn thiện các côngtrình nghiên cứu, luận văn, luận án. Phươngpháp này nhằm phát triển tư duy sáng tạocho người học.2.2. Thực trạng sử dụng phương phápdạy học đại họcCó nhiều kết quả nghiên cứu và gócnhìn khác nhau về thực trạng sử dụngphương pháp dạy học của giảng viên cáctrường đại học. Để có những đánh giákhách quan về vấn đề này, chúng tôi đãthực hiện một khảo sát nhỏ với giảng viênTrường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thànhphố Hồ Chí Minh (Bảng 1). Kết quả chothấy, kỹ năng sử dụng phương pháp dạyhọc truyền thống: thuyết trình – của cácgiảng viên ở mức độ thành thạo cao. Tuynhiên, kỹ năng sử dụng phương pháp dạyhọc tích cực lại rất thấp, có đến 23,08%theo đánh giá là không đạt yêu cầu; kỹnăng tổ chức dạy thực hành theo quy trìnhthực hành phần lớn cũng chỉ ở mức Trungbình – Khá và vẫn còn 7,69% không đạtyêu cầu.nay, mục tiêu của các trường đại học là đàotạo ra những con người năng động, có tưduy sáng tạo, tự chủ, có óc phán đoán, cónăng lực giải quyết vấn đề mới nảy sinh, cónăng lực tự học, tự nghiên cứu suốt đời, cónăng lực tạo nghiệp, tiến thân, lập nghiệptrong “thị trường lao động” đầy biến độngvà không biên giới. Với “mẫu lao động”như vậy, giảng viên sẽ phải chọn lựa cácphương pháp dạy học có cấu trúc tư duy táitạo hoặc sáng tạo, tiêu biểu như: phươngpháp giáo điều, phương pháp đàm thoại,phương pháp tích cực, phương pháp khôngchỉ đạo (phương pháp không gò hướng).Theo phương pháp giáo điều: nội dungdạy học là khuôn mẫu kiểu “khuôn vàngthước ngọc”, cách dạy là “thầy nói trò ghi”và sinh viên cứ học, làm theo đúng như thếlà đạt kết quả học tập cao, không cần có ýkiến thay đổi gì khác. Mục đích của dạyhọc là nhắc lại (tiếp nhận) “đúng” những gìthầy đã dạy.Theo phương pháp đàm thoại: nộidung dạy học có tính chất định hướng, việcdạy học thông qua đàm thoại bằng các câuhỏi nêu vấn đề để đi đến tri thức. Mục đíchdạy học là tái hiện lại những gì thầy dạybằng ngôn ngữ bản thân. Theo phương30TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANGVõ Thị Xuân và tgkBảng 1. Kỹ năng sử dụng phương pháp dạy học đại học của giảng viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuậtThành phố Hồ Chí MinhMức độRất tốtPhương pháp1. Sử dụng phương pháp17truyền thống: thuyết trình(26,15%)2. Sử dụng phương pháp dạy0học tích cực: thảo luận, học(0%)theo nhóm3. Tổ chức dạy thực hành theo3quy trình thực hành(4,62%)Khá42(64,62%)Trungbình6(9,23%)Khôngđạt0(0%)Tổngcộng65(100%)133715(20,00%) (56,92%) (23,08%)65(100%)2631(40,00%) (47,69%)65(100%)5(7,69%)Nguồn: [7]tượng tiếp nhận tri thức sang chủ thể năng ...