SUY THẬN CẤP Ở TRẺ EM

STC xãy ra khi chức năng thận giảm tới mức mà sự hằng định nội môi không thể duy trì lâu dài được. Một sự giảm đột ngột mức lọc cầu thận được thể hiện ở lâm sàng thông thường là thiểu-vô niệu. Đánh giá chức năng thận là rất quan trọng thông qua những xét nghiệm sinh học và đo lường thể tích nước tiểu. Mọi trường hợp STC đều phải được chuyển đến một trung tâm chuyên khoa để có điều kiện chẩn đoán tìm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SUY THẬN CẤP Ở TRẺ EM SUY THẬN CẤP Ở TRẺ EMMục tiêu1. Nêu được dịch tễ học và nguyên của suy thận cấp ( STC ) ở trẻ em.2. Trình bày cơ chế bệnh sinh chính gây nên STC3. Trình bày triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng ( chủ yếu các triệu chứngsớm nhằm chẩn đoán sớm).4. Trình bày các biện pháp điều trị sớm và xây dựng biện pháp dự phòng STC.1. Đại cươngSTC xãy ra khi chức năng thận giảm tới mức mà sự hằng định nội môi không thểduy trì lâu dài được. Một sự giảm đột ngột mức lọc cầu thận được thể hiện ở lâmsàng thông thường là thiểu-vô niệu. Đánh giá chức năng thận là rất quan trọngthông qua những xét nghiệm sinh học và đo lường thể tích nước tiểu. Mọi trườnghợp STC đều phải được chuyển đến một trung tâm chuyên khoa để có điều kiệnchẩn đoán tìm nguyên nhân và điều trị đầy đủ hơn mới mong hồi phục hoàn toàn,giảm được tỷ lệ tử vong2. Dịch tễ họcThông thường người ta chia STC thành 3 loại:Suy thận trước thận ( suy thận chứcnăng )do giảm lưư lượng máu qua thận.Suy thận tại thận ( suy thận thực thể ) cókèm tổn thương nhu mô thận. Suy thận sau thận do tắc đ ường dẫn nước tiểu. Suythận chức năng kéo dài sẽ gây suy thận thực thể.STC có thể gặp ở mọi lứa tuổi và không có sự khác biệt về giới, mùa nhưng về địadư thì có khác nhau. Ở trẻ em , bệnh lý nhu mô thận chủ yếu thường gặp là viêmcầu thận cấp, chiếm từ 3-5% tổng số bệnh nhi vào điều trị tại Viện Nhi Hà Nội. Tỷlệ tử vong do suy thận trong viêm thận là 0,5-1%.3. Nguyên nhân3.1.Suy thận trước thậnBao gồm các nguyên nhân có thể dẫn đến choáng3.1.1. Giảm thể tíchMất nước qua dạ dày-ruột (tiêu chảy, nôn nhiều); xuất huyết; bỏng; giảm protidemáu; thoát huyết tương; bệnh gan; bệnh thận...3.1.2. Giảm huyết ápChoáng nhiểm trùng; đông máu rải rác trong lòng mạch; suy tim; hạ nhiệt3.1.3. Thiếu oxyHội chứng suy hô hấp; viêm phổi; hẹp động mạch chủ...3. 2.Suy thận tại thậnBao gồm nguyên nhân ở chủ mô thận, mạch thận, ống thận, kẻ thận3.2.1.Các bệnh về thậnViêm cầu thận cấp; viêm thận-bể thận; bệnh tạo keo; dị tật bẩm sinh...3.2.2.Các bệnh tắc mạchThuyên tác mạch thận; hoại tử vỏ thận; HC huyết tán tăng urê máu...3.2.3.Hoại tử ống thận cấpNgộ độc kim loại nặng, hóa chất, thuốc; ứ đọng Hb,myoglobin....3.2.4.Viêm kẻ thận cấpNhiểm trùng; phản ứng quá mẫn do thuốc...3.2.5.Các khối u ở thận và các dị dạng bẩm sinh, di truyền tại thận...3.3. Suy thận sau thậnBao gồm các nguyên nhân bẩm sinh hoặc mắc phải gây tắc 2 bên3.3.1.Bệnh thận do tắc nghẽnHẹp đoạn nối; sa niệu quản; van niệu đạo, u bàng quang...3.3.2.Trào ngược bàng quang-niệu quản bẩm sinh hoặc mắc phải3.3.3.Chấn thương; huyết khối; sỏi niệu quản hoặc sỏi niệu đạo...Có thể sắp xếp nguyên nhân STC tùy theo lứa tuổi như3.4.Sơ sinhCác dị dạng thận-tiết niệu; giảm thể tích; thiếu oxy; nhiểm trùng huyết....3.5.Bú mẹNguyên nhân mất nước nặng; HC huyết tán - urê máu; hoại tử vỏ thận, ống thận...3.6.Trẻ lớnCác bệnh viêm cầu thận; ngộ độc; sỏi hệ tiết niệu...4. Cơ chế bệnh sinh4.1.Suy thận trước thậnThận không bị tổn thương. Sự giảm thể tích tuần hoàn chung hoặc ở thận làm tướimáu ở vỏ thận giảm và gây giảm mức lọc cầu thận. Suy thận được phục hồi hoàntoàn khi lưu lượng máu qua thận được phục hồi bình thường. Nếu rối loạn trầmtrọng kéo dài có thể làm thiếu máu thận rồi gây tổn thương nhu mô thận4.2.Suy thận tại thậnTheo Toddlers thì HC huyết tán-tăng urê máu là nguyên nhân phổ biến nhất củaSTC ở trẻ nhỏ.Theo Phillipe Barth, bệnh sinh của HC huyết tán -tăng urê máu hiệnnay tập trung nhiều vào vai trò của các chủng colibacilles týp huyết thanh O157H7 với độc tố Verotoxines. Hoại tử vỏ thận thường gặp ở trẻ sơ sinh. Viêm cầuthận cấp tiến triển nhanh thì thường gây STC ở trẻ lớn.Các tổn thương chủ mô thận làm hoạt hóa các yếu tố đông máu trong thận gây hậuquả làm thuyên tắc mạch máu nhỏ trong thận rồi đưa đến STC. Ngoài ra tắcnghẽn ống thận, hoại tử ống thận, viêm kẻ thận cấp ...đều có thể tham gia gây nênSTC mà hậu quả là giảm mức lọc cầu thận và ứ đọng các chất thải4.3.Suy thận sau thậnThường do tắc nghẽn từ bên trong hoặc do bên ngoài ép vào, nhưng phải tắc nghẽnhai bên ( nếu là niệu quản ) mới đưa đến STC. Nếu tình trạng tắc cơ học nầy kéodài sẽ gây tổn thương thận như gây thận ứ nước, thiếu máu vỏ thận dễ đ ưa đếnhoại tử vỏ thận5. Lâm sàngTrường hợp điển hình STC có thể chia làm 4 giai đoạn5.1.Giai đoạn tổn thươngTriệu chứng lâm sàng thay đổi tuỳ theo nguyên nhân suy thận trước thận, tại thậnhay sau thận.Diễn biến suy thận xãy ra từ vài giờ (truyền nhầm nhóm máu) đến vàingày ( ngộ độc, viêm cầu thận cấp ). Bệnh cảnh choáng nhiểm trùng- nhiểm độcthường gặp trong suy thận trước thận. Bệnh cảnh hội chứng thận viêm cấp thườnggặp trong suy thận tại thận. Bệnh cảnh bí tiểu vớI cầu b àng quang hay bể thận ứnước thường gặp trong suy thận sau thận5.2.Giai đoạn thiểu - vô niệuXãy ra đột ngột hoặc có khi từ từ. Nước tiểu trong 24giờ ít lại hoặc không có.Theo Metcoff thì thiểu niệu 0,5ml/kg/giờ đối với trẻ lớn hoặc < 300ml/m2/24giờ. Cần theo dõi số lượng nướctiểu ngay khi vào viện để phát hiện sớm, khỏi bỏ sót dấu hiệu thiểu hoặc vô niệu.Phù, thiếu máu sớm và nặng khi suy thận kéo dài, trường hợp viêm cầu thận cấpcó thể có huyết áp tăng, suy tim. Trong giai đoạn này một số dấu hiệu của tăng ur êmáu, tăng kali máu, rối loạn nước-điện giải, nhiễm toan chuyển hoá..có thể x ãy ra.Xét nghiệm Urê máu và Creatinin máu tăng nhanh5.3.Giai đoạn đa niệuCó thể xãy ra đột ngột hay từ từ và kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Thể tíchnước tiểu tăngtrên 3lít/24giờ và tỷ trọng giảm hoặc đồng tỷ trọng. Nếu urê máu và creatininmáu giảm thì có nghĩa cải thiện, nếu urê máu và creatinin máu tăng thì có thể dẫnđến tử vong5.4.Giai đoạn hồi phụcChức năng thận hồi phục dần dần từ vài tháng đến vài năm tuỳ theo nguyên nhân.Tình trạng lâm sàng được cải thiện. Thể tích và tỷ trọng nước tiểu trở lại bì ...