Sweet William – Vì sao là hoa cẩm chướng?

Tác phẩm Sweet William, 1962. Vật liệu: sắt thép, sơn và hàn trên bục gỗ. Tác giả: John Chamberlain (1927 - 2011)Có những tác phẩm được xác định giá trị mỹ thuật qua những sưu tập từ viện bảo tàng và trưng bày thường trực. Bởi lượng tác phẩm quá phong phú, đôi khi có những tác phẩm trong viện bảo tàng tôi chưa hiểu và cảm được nét đẹp nghệ thuật, cho dù những tác phẩm này tuy không mới so với thời đại đầy những bứt phá trong nghệ thuật. Một khối sắt vụn phế thải - tác...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sweet William – Vì sao là hoa cẩm chướng? Sweet William – Vì sao là hoa cẩm chướng?Tác phẩm Sweet William, 1962. Vật liệu: sắt thép, sơn và hàn trên bụcgỗ. Tác giả: John Chamberlain (1927 - 2011)Có những tác phẩm được xác định giá trị mỹ thuật qua những sưu tậptừ viện bảo tàng và trưng bày thường trực. Bởi lượng tác phẩm quáphong phú, đôi khi có những tác phẩm trong viện bảo tàng tôi chưahiểu và cảm được nét đẹp nghệ thuật, cho dù những tác phẩm này tuykhông mới so với thời đại đầy những bứt phá trong nghệ thuật. Mộtkhối sắt vụn phế thải - tác phẩm Sweet William (Hoa cẩm chướng) củađiêu khắc gia John Chamberlain chẳng hạn - được trưng bày trangtrọng trong viện bảo tàng nghệ thuật Quận Los Angeles (LACMA) thìsao? Tôi có thể đến các nghĩa địa xe hơi phế thải (junk car), hốt đầymột xe tải, và sẽ có một loạt tác phẩm như chơi!John Chamberlain sinh năm 1927, thành phố Rochester, tiểu bangIndiana. Trải qua thời niên thiếu tại thành phố Chicago, trong thời kỳĐệ Nhị Thế Chiến, Chamberlain phục vụ trong binh chủng Hải quânHoa Kỳ từ 1943 đến 1946. Sau đó ông làm nghề thợ uốn tóc, và cónăng khiếu đặc biệt về cách tạo những kiểu tóc bới bồng (cantileveredbouffant, beehive hairstyle) - kiểu tóc chải uốn làm phòng cao lên, thờitrang vào giai đoạn thập niên 1950′s và 1960′s lúc đấy. Với khiếu thẩmmỹ về tạo hình và thể khối mà ông khám phá được khi làm nghề uốntóc, Chamberlain đã ghi danh theo học các trường lớp nghệ thuật nổitiếng như Art Institute of Chicago, và sau đó là trường Black MountainCollege, được coi là nơi xuất phát những nghệ sĩ tiền phong (avant-garde). Ông kết bạn giao lưu với những thi sĩ như Charles Olson,Robert Duncan và Robert Creely. Những thi phẩm của các thi nhân này– phần nào ảnh hưởng đến cách dùng vật liệu trong lúc sáng tác - cũngnhư tính cách bí ẩn của việc đặt tên tác phẩm, luôn làm người thưởngngoạn suy nghĩ.Năm 1956, Chamberlain đến thành phố New York, tham gia sinh hoạtvới những họa sĩ thành danh thuộc nhóm Biểu Hiện Trừu Tượng. Tạiquán bia rượu Cedar Bar, chủ đề bàn tán bấy giờ quy tụ về tranh vẽ haichiều. Chamberlain làm một chuyện khác thường là ứng dụng nhữngphương thức hội hoạ theo khuynh hướng Biểu Hiện Trừu Tượng vàonhững tác phẩm điêu khắc ba chiều. Chamberlain không phủ nhận sựảnh hưởng của đường hướng Biểu hiện Trừu tượng, như nội lực và sứchấp dẫn trong nét vẽ và màu sắc điển hình là từ họa sĩ Franz Kline vàWillem de Kooning. Vào thời điểm đó, nếu một họa sĩ mới vẽ theo kiểucách Biểu hiện Trừu tượng thì khó mà có thể nổi tiếng đi lên, hoặcnhập vào đẳng cấp của các bậc tay tổ Biểu hiện Trừu tượng. NhưngChamberlain lại khác, ông không vẽ mà làm điêu khắc, do đó cái chấtlạ hiếm này đã đưa ông vào vị trí đặc biệt trong thế giới mỹ thuật.Tác phẩm Sweet William (Hoa cẩm chướng) được sáng tác từ những đồphế thải sắt thép, thông thường là từ những vật liệu chế tạo xe hơi. Lúcđầu, Chamberlain chọn vật liệu này là vì tính chất có sẵn và hầu nhưkhông phải tốn tiền để mua. Những phần có màu sắc như vỏ bọc bênngoài xe hơi được đặc biệt kết hợp với những cái chắn cản (bumpers)sáng bóng màu xi inox (chrome plate). Những cái chắn cản màu xi inoxnày mang được tính không gian và thời gian vào thời đại lúc đó, và trởthành chất hiếm có trong thời đại hôm nay, bởi những vật này khôngcòn được chế tạo bằng kim loại qua cách sản xuất chắn cản xe hơithông thường; chất liệu bây giờ là nhựa plastic. Những thể kim loạimàu sắc này được uốn cong, làm móp méo thêm, và sắp xếp theo cáchthức tùy vào cảm hứng của Chamberlain, một thể hiện tạo hình theotrường phái Biểu hiện Trừu tượng.Quá trình sáng tác của John Chamberlain cũng có nhiều đắn đo, suytính về cách sắp xếp hình thể, không gian và màu sắc. Có những mảngsắt được gò, uốn lượn, để trám vào các khoảng không gian, cũng nhưsự chọn lựa những mảng màu đi với nhau. Đôi khi ông cũng sơn phếtnhững màu sắc lên các chất liệu này để tạo nên nét hài hòa hoặc độcđáo. Như vậy trong suốt quá trình sáng tác, John Chamberlain đã cónhững giằng co, đôi khi điêu đứng với tác phẩm của mình, chứ khônghẳn là sự vui chơi sáng tác, làm qua loa, có sao dùng vậy. Khi đã bằnglòng với kết quả sau thời gian trải nghiệm trên tác phẩm, những vết hànsẽ nối kết và giữ vững cái bố cục tạo hình này.Một tác phẩm ba chiều điêu khắc, về mặt tạo hình còn có một lợi thếkhác về nét thẩm mỹ: đó làcó thể tạo thêm một tác phẩm thứ hai, là cáibóng (shadow). Dưới ánh đèn rọi, bóng của tác phẩm in hình xuốngmặt nền: một tác phẩm hai chiều được hình thành. Cái bóng này thayđổi hình dạng, tùy theo hướng chiếu rọi từ những ánh đèn. Kháchthưởng lãm có thể tận hưởng thú vui thưởng thức nghệ thuật bằng cáchkhám phá mọi khả năng có được từ tác phẩm.Bóng rọi từ tác phẩm Sweet William.Có nhiều điểm rất hay về quyết định sử dụng chất liệu sắt thép xe hơiphế thải này. Sau Đệ Nhị Thế Chiến, Hoa kỳ trở thành một cường quốcsố một trên hoàn cầu, chủ nghĩa tư bản giàu có và đầy quyền lực, thúcđẩy sự sản xuất và tiêu dùng về những tiện nghi đời sống cho từng cáthể trong xã hội, và có thể nói kỹ nghệ xe hơi là một thí dụ điển hìnhcho sự xa xỉ đó, đồng thời cũng đưa đến những vấn nạn khác: nhữngkhu nghĩa địa xe phế thải, những bãi rác khổng lồ, cũng như nhữngnhân mạng mất đi do tai nạn lưu thông. Cách tạo hình của Chamberlainđã mang được những thông điệp nêu trên; có thể nói Chamberlain đã cónhững liên hệ đến kiểu làm Nghệ thuật Ý niệm (Conceptual Art).Không hiểu ý của John Chamberlain như thế nào khi đặt tên tác phẩmnày: Sweet William (Hoa cẩm chướng) là tên của nhóm hoa được trồngtrang trí hoặc mọc dại đây đó, thuộc về dạng thảo mộc thân mềm, pháttriển theo chu kỳ ngắn hạn đôi ba tháng (nảy mầm-sinh trưởng-đơmhoa-kết hột). Dùng một đống sắt để đặt tên cho một loại hoa yếu ớt thìcũng thật đặc biệt, đôi khi tác giả có sự chủ ý qua cách đặt tên vàonhững sáng tác. Là một tác phẩm trừu tượng, những cách nhìn và suydiễn khác nhau về tác phẩm là điều ...