Tác dụng phụ của thuốc ngủ thế hệ mới

Các thuốc ngủ thế hệ cũ thường có nhược điểm gây quen thuốc như phenobarbital, gây hội chứng lệ thuộc thuốc như loại benzodiazepin… vì vậy không thể dùng lâu dài cho các trường hợp mất ngủ mạn. Để khắc phục tình trạng trên, thuốc ngủ thế hệ mới đã ra đời đưa vào thị trường từ năm 2007 và đã có mặt ở nước ta. Thế nhưng dùng thuốc ngủ thế hệ mới có thật sự yên tâm như chúng ta nghĩ? Ưu điểm của thuốc ngủ thế hệ mới Thế hệ thuốc ngủ mới không có cấu trúc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác dụng phụ của thuốc ngủ thế hệ mới Tác dụng phụ của thuốc ngủ thế hệ mớiCác thuốc ngủ thế hệ cũ thường có nhược điểm gây quen thuốc nhưphenobarbital, gây hội chứng lệ thuộc thuốc như loại benzodiazepin… vì vậykhông thể dùng lâu dài cho các trường hợp mất ngủ mạn. Để khắc phục tình trạngtrên, thuốc ngủ thế hệ mới đã ra đời đưa vào thị trường từ năm 2007 và đã có mặtở nước ta. Thế nhưng dùng thuốc ngủ thế hệ mới có thật sự yên tâm như chúng tanghĩ?Ưu điểm của thuốc ngủ thế hệ mớiThế hệ thuốc ngủ mới không có cấu trúc benzodiazepin gọi chung là nhómnonbenzodiazepin bao gồm: zolpidem (ambien, ivedal), eszopiclon (lunesta),zalepon (sonatra, starnoc).Các thuốc ngủ thế hệ cũ benzodiazepin tác dụng lên thụ thể GABA-A ở typealpha-1 (chịu trách nhiệm về giấc ngủ), đồng thời ở type alpha 2-3-5 (chịu tráchnhiệm về lo âu, quên, giãn cơ) nên có hiệu ứng gây ngủ, giải lo âu, giãn cơ songlại gây trạng thái “quá thoải mái” (phởn phơ) nếu sử dụng kéo dài hoặc bị lạmdụng như ma túy sẽ gây “hội chứng lệ thuộc thuốc”.Các thuốc ngủ thế hệ mới, tuy không có cấu trúc benzodiazepin nhưng cũng có tácdụng trên thụ thể GABA-A chủ yếu ở type alpha-1 nên có hiệu ứng gây ngủ,nhưng ít tác dụng phụ hơn các benzodiazepin. Do vậy, có thể dùng trong 2-6 tuần(Theo FDA) hay 4 tuần (Theo Australia). Trong thực tế cũng có nghiên cứu dùngtrong 6 tháng (đối với zolpidem) không ghi nhận tai biến, nhưng chưa được ứngdụng trong lâm sàng.Những nhược điểm cần lưu ýZolpidem cũng có tác dụng GABA-A yếu hơn ở type alpha 2-3, không tác dụngvới type alpha 4-6 và omega-5. Do tác dụng phức tạp này trên não mà zolpidem cóhiệu ứng phức tạp trên giấc ngủ: xuất hiện rất nhanh giấc ngủ ở giai đoạn 1, songkém hiệu quả ở giấc ngủ giai đoạn 2. Chất lượng giấc ngủ chưa tốt như giấc ngủsinh lý. Hơn nữa do chu kỳ bán hủy ngắn (2 giờ) nên tổng thời gian ngủ khôngnhiều. Eszopiclon cũng có cơ chế tác dụng và tạo ra giấc ngủ tương tự zolpidem.Chỉ riêng zaleplon có cơ chế tác dụng khác hơn tạo ra giấc ngủ giống giấc ngủ tựnhiên.Tuy mức độ gây ra thấp hơn, không bằng benzodiazepin, song các thuốc ngủ mớinonbezodiazepin cũng gây ra trạng thái “quá thoải mái” và bị lạm dụng như matúy, gây ra “hội chứng lệ thuộc thuốc”. Một số nghiên cứu cho biết, dùngzolpidem chỉ trong vài tuần đã tăng tính “làm dịu” phát triển thành sự lệ thuộcthuốc ở một số người. Nếu dùng lâu dài mà đột ngột ngừng thuốc thì bị các phảnứng nghịch thường như mê sảng, co giật hay các triệu chứng nghiêm trọng khác.Eszopiclon cũng gây ra hội chứng lệ thuộc thuốc như zolpidem. Zaleplon có gâyra hội chứng này nhưng ở mức thấp hơn hai chất trên.Cả ba thuốc trong nhóm đều có thể gây ra một số trạng thái tâm thần phức tạpnhư suy giảm trí nhớ, giảm khả năng phân tích lý luận, thay đổi kiểu suy nghĩ, ảogiác (về thính giác, thị giác) ở các mức khác nhau, hoảng sợ, mất điều hòa (suygiảm vận động và phối hợp vận động, dễ té ngã), tăng tính bốc đồng, thoải máiquá mức hay khó chịu, thèm ăn, tăng tính dục, nhức đầu (ở một số người), có hànhvi bất thường, xa lánh thoát ly xã hội, xung khắc đối lập với người khác, mất nhâncách. Riêng eszopiclon còn gây ra trầm cảm, có ý nghĩ tự sát.Tuy cả ba thuốc đều được chỉ định cho người già khó vào giấc ngủ hay bị thứcgiấc rối loạn giấc ngủ mạn, nhưng vì cả ba đều gây ra các trạng thái tâm thần nóitrên, đặc biệt là làm suy giảm trí nhớ, dẫn đến trạng thái thiếu tỉnh táo, lú lẫn, bị téngã gây nguy hiểm cho người già nên phải thận trọng dùng cho đối tượng này.Trong thực tế, việc nghiên cứu tính an toàn dài hạn chưa đầy đủ, cần phải cónhững nghiên cứu thêm sau này. Ở nước ta, các thuốc này được thầy thuốc khuyêndùng không nên quá 2 tuần.