TÀI LIỆU AN TOÀN TRUYỀN MÁU

Máu và các chế phẩm từ máu được sử dụng ngày càng nhiều trong côngtác chữa bệnh. Tuy nhiên truyền máu là đưa thành phần sống của cơ thểnày vào cơ thể khác do vậy phải đảm bảo thành phần được truyền có thểtồn tại trong cơ thể người nhận và không gây ra phản ứng miễn dịch.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
TÀI LIỆU AN TOÀN TRUYỀN MÁU AN TOÀN TRUYỀN MÁU TS. BS. Phạm QuangVinhMỤC TIÊU HỌC TẬP: Sau khi học xong học viên có thể 1. Trình bày được các kiến thức cơ bản về an toàn truy ền máu: nguyên nhân và nguy cơ tai biến truyền máu, hiểu biết và chỉ định được truyền máu, chế phẩm máu. 2. Thực hành thực hiện được truyền máu đúng quy trình, phát hiện và xử trí được tai biến truyền máu, biết vận động người cho máu.MỞ ĐẦU: Máu và các chế phẩm từ máu được sử dụng ngày càng nhiều trong côngtác chữa bệnh. Tuy nhiên truyền máu là đưa thành phần sống của cơ thểnày vào cơ thể khác do vậy phải đảm bảo thành phần đ ược truy ền có th ểtồn tại trong cơ thể người nhận và không gây ra phản ứng miễn dịch.Truyền máu cũng có thể là nguyên nhân lây lan bệnh nhiễm trùng chongười bệnh. Vì vậy bác sỹ lâm sàng phải hiểu rõ lợi ích, bất lợi củatruyền máu cho từng trường hợp cụ thể, đồng th ời chu ẩn b ị đ ầy đ ủ c ơ s ởvà kiến thức cần thiết để xử trí những vấn đề có th ể xẩy ra khi truy ềnmáu.1. CÁC THÀNH PHẦN MÁU Máu gồm các thành phần hữu hình (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu) vàhuyết tương (chứa các chất dinh dưỡng, chất vận chuyển, các yếu tố đôngmáu ...)1.1. Thành phần hữu hình:- Hồng cầu: là thành phần hữu hình chủ yếu, ch ứa huy ết sắc tố có ch ức năng vận chuyển ô xy. Các mô của cơ th ể luôn c ần hoạt đ ộng. Do v ậy máu phải chứa đủ lượng huyết sắc tố cần thiết thực hiện vi ệc cung cấp o xy 154- Bạch cầu: có nhiều loại bạch cầu với nhiều chức năng khác nhau để chống lại tác nhân bên ngoài. Bạch cầu lympho có đời sống dài. Bạch cầu hạt và mô nô có đời sống ngắn, vài giờ tới vài ngày.- Tiểu cầu: Có chức năng cầm máu và tham gia đông máu, đời sống khoảng 6 -11 ngày.1.2. Các thành phần huyết tương. Huyết tương chứa các chất vận chuyển, các hoc mon, các vitamin,muối khoáng, các chất dinh dưỡng, các yếu tố điều hoà nội môi và đặcbiệt là các yếu tố đông máu. Các yếu tố đông máu có đ ời s ống khác nhau.Ở điều kiện bảo quản máu thông thường các yếu tố đông máu nhanhchóng bị phân huỷ.2. MỘT SỐ HỆ NHÓM MÁU VÀ Ý NGHĨA TRONG TRUYỀN MÁU. Trên các tế bào máu đặc biệt là hồng cầu có các protein có tính khángnguyên. Có những quần thể người có đặc trưng kháng nguyên (KN) gi ốngnhau và được di truyền theo từng hệ KN gọi là h ệ nhóm máu. Đ ến nayngười ta thấy có hàng chục hệ thống nhóm máu với hàng trăm KN. Trongđó hệ thống ABO có ý nghĩa dặc biệt quan trọng trong truyền máu.2.1. Hệ nhóm máu ABO:- Kháng nguyên: hệ nhóm máu ABO được đặc trưng là KN A và KN B. Tên của nhóm máu là tên của KN có mặt trên hồng cầu.- Kháng thể (KT): đặc điểm của hệ nhóm máu ABO là có KT tự nhiên, đó là KT có sẵn không qua kích thích miễn dịch, tồn tại một cách liên tục ở trong huyết thanh của người không có KN tương ứng. Ví dụ người nhóm máu B (không có KN A) sẽ có KT chống A.- Dựa trên sự có mặt của kháng nguyên trên hồng cầu và kháng th ể trong huyết thanh có thể tóm tắt 4 nhóm máu hệ ABO như sau: Kháng thể trong Kháng nguyên trên Nhóm máu hồng cầu huyết thanh Chống B Nhóm A A Chống A Nhóm B B Không có kháng thể Nhóm AB A và B 155 Chống A và chống B Nhóm O Không có kháng nguyên- Một số đặc điểm khác của nhóm ABO+ Nhóm A1, A2. Ngoài KN A bình thường (còn gọi A 1) còn có KN A2. Người nhóm A2 nếu được truyền máu A1 có thể sinh KT chống A1 .+ Nhóm A và B yêú: tính KN yếu khó phát hiện được bằng xét nghi ệm thông thường.+ KN hệ ABO có mặt trên hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu và các t ế bào khác của cơ thể.+ Ngoài kháng thể tự nhiên nêu trên, người tiếp xúc với KN mình không có (chửa đẻ nhiều lần, truyền nhầm nhóm máu) có thể sinh KT miễn dịch chống A, B- Nguyên tắc về truyền máu dựa trên hệ nhóm ABO. Truyền máu an toàn về miễn dịch là không để xẩy ra ph ản ứng gi ữa KN và KT do vậy phải theo hai nguyên tắc sau: (1) Không truyền hồng cầu mang KN vào cơ thể có KT tương ứng. (2) Không truyền huyết tương mang KT vào cơ thể có KN tương ứng trên hồng cầu.+ Quan niệm trước đây là tuân thủ tuyệt đối nguyên tắc (1) có th ể không theo nguyên tắc (2) nếu truyền ít và quá cần thiết do vậy trước h ết là truyền cùng nhóm hệ ABO. Trường hợp cấp cứu, không có máu cùng nhóm thì có thể truyền máu nhóm O cho các nhóm khác, truy ền nhóm A hay nhóm B cho AB. Tuy nhiên chỉ được truyền một đơn vị.+ Hiện nay nhờ tách được các thành phần máu, nên có thể truy ền kh ố ...