Tài liệu môn học: Quản lý tài chính công và công sản - PGS. TS Trần Văn Giao

Tài liệu môn học: Quản lý tài chính công và công sản do PGS. TS Trần Văn Giao biên soạn có kết cấu nội dung gồm 5 chương, trong đó chương 1 giới thiệu tổng quan về tài chính công và quản lý tài chính công, chương 2 trình bày về quản lý ngân sách nhà nước, chương 3 cung cấp kiến thức về quản lý thu ngân sách nhà nước,... Và một số nội dung chương khác, mời các bạn cùng tham khảo tài liệu để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu môn học: Quản lý tài chính công và công sản - PGS. TS Trần Văn Giao HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH KHOA QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG --------&-------- PGS.TS Trần Văn Giao TÀI LIỆU HỌC TẬP Môn học: Quản lý tài chính công và công sản ‘ HÀ NỘI 2011 1 Chương 1: TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG. 1.1.Khái niệm Tài chính công. Tài chính công là một khái niệm hiện đại bắt đầu được sử dụng trong đời sống kinh tế của một quốc gia từ những năm đầu thế kỷ 20. Sự thay đổi có tính bước ngoặt về định nghĩa Tài chính công diễn ra vào những năm 30 của thế kỷ 20 gắn liền với mối quan hệ về thiếu hụt ngân sách Nhà nước và trong các mối liên quan với các bộ phận cấu thành Tài chính công. Sự phát triển lý luận kinh tế học ở các nước phát triển và thực hiện các mục tiêu của chính sách kinh tế dẫn đến phải đánh giá lại một số nguyên tắc được áp dụng trong lĩnh vực Tài chính công như: sự phối hợp các công cụ của chính sách tiền tệ và chính sách tài khoá, các vấn đề về thâm hụt hoặc bội thu ngân sách Nhà nước, làm sao ổn định kinh tế vĩ mô thông qua hoạt động của Tài chính công, vận dụng ngân sách chu kỳ và ngân sách cơ cấu như thế nào... Ở Việt Nam, Khái niệm Tài chính công xuất hiện trong thời kỳ đổi mới kinh tế từ năm 1989 cho đến nay và gắn liền với quá trình đổi mới quản lý Tài chính vĩ mô, đổi mới hoạt động của khu vực công. Để xác định khái niệm Tài chính công cần phải điểm qua các quan điểm của các nhà kinh tế về Tài chính công và các khái niệm có liên quan. Các nhà kinh tế bằng các quan điểm tiếp cận với những phương pháp khác nhau và ngay 2 từ đầu để tiếp cận với khái niệm Tài chính công, các nhà kinh tế đã đề cập đến hai lĩnh vực đan xen nhau là Tài chính công và khu vực công. Định nghĩa về Tài chính công có thể được tìm thấy trong tác phẩm của A.Smith, trong đó về nguyên tắc A.Smith xuất phát từ hệ thống kinh tế gia đình và nguyên tắc này được rút ra vận dụng cho Tài chính công, mà trước hết là cho ngân sách Nhà nước (hàng năm Ngân sách Nhà nước phải cân đối và tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản). Tài chính công là một khái niệm hiện đại xác định các quan hệ kinh tế và tài chính phát sinh trong hệ thống kinh tế giữa các chủ thể công quyền (Cơ 5 quan, đơn vị) và các chủ thể khác (doanh nghiệp, hộ gia đình, công dân, các tổ chức phi lợi nhuận ) - (Bojka Harmeníkova a Kveta Kubatová: Verejné finance - Eurolex Bohemia 2000). Khái niệm Tài chính công với nghĩa rộng được sử dụng một cách đối lập với khái niệm Tài chính “tư”. Tài chính công phản ảnh các hoạt động của Tài chính Nhà nước được thể hiện bằng các quan hệ tiền tệ nảy sinh trong mối quan hệ với sự hình thành và phân phối các quỹ tiền tệ (Ján Petrenka - Oto Sobek a kolektiv: Financie a mena - Vydavatelstvo Alfa Bratislava 1993 trang 39) Theo các nhà kinh tế Pháp thì Tài chính công có thể hiểu theo cách đơn giản là: 'nghiên cứu của Tài chính công chính là quản lý Tài chính của các tổ chức công' (Francoi Adam - Olivier Ferand - Rémy Rioux: Finances publiques - Preses de sciences PO et Dalloz 2003 - trang 2). Về mặt luật pháp thì Nhà nước. các pháp nhân công quyền, các đơn vị hành chính trung ương và địa phương, các đơn vị hành chính bảo đảm xã hội và các đơn vị công quyền là chủ thể của Tài chính công. 3 Trong thời đại ngày nay trong khuôn khổ hợp tác kinh tế quốc tế có thể xem xét khái niệm Tài chính công từ một số giác độ sau: - Xét theo quan hệ giữa quốc gia và quốc tế: Đứng trên giác độ quốc gia: Tài chính công bao gồm các bộ phận cấu thành như: ngân sách Nhà nước tín dụng Nhà nước, các quỹ quốc gia .... còn đứng trên giác độ quốc tế, thuộc vào khái niệm tài chính công người ta còn có thể kể tới ngân sách Nhà nước của các nước trong khối liên minh trên thế giới như Liên minh châu Âu.... - Xét theo tính chủ thể trong quan hệ tài chính công: xét trên giác độ chủ thể của Tài chính, có thể thấy khái niệm Tài chính công được đặc trưng: Các chủ thể của Tài chính công và giữa các pháp nhân là chủ thể của Tài chính công phải bảo đảm theo chuẩn mực của kế toán quốc gia . - Xét theo tính pháp lý trong quan hệ tài chính công: Xét từ giác độ luật pháp, Tài chính công hoạt động dựa trên các luật mà Nhà nước quy định và chịu sự chi phối của các luật công pháp và tư pháp nằm trong các lĩnh vực có liên quan đến Tài chính công. Do đó việc tuân thủ luật pháp và các hoạt động của 6 Tài chính công diễn ra trong khuôn khổ hành lang pháp lý mà luật pháp đã quy định là yêu cầu cần thiết. - Xét theo tính chất kinh tế: Tài chính công tác động tới các hoạt động không chỉ của kinh tế vĩ mô mà cả kinh tế vi mô thông qua thuế và các khoản chi tiêu công nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế . - Xét theo tính chất về Tài chính và kế toán: Tài chính công phải thực hiện việc quản lý, giám sát các khoản thu, chi của Nhà nước; phải thực hiện các chương trình, các mục tiêu cụ thể; kế hoạch hoá thu, chi và phải có hệ thống tài khoản đáp ứng cho yêu cầu quản lý. Tài chính công là công cụ quan ntrọng cung cấp thông tin cho các chủ thể lập pháp và quản lý. - Xét theo tính chất về hành chính và tổ chức: Tài chính công duy trì sự 4 hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước và các đơn vị cung ứng dịch vụ công cộng (Ở Việt Nam hiện nay là các đơn vị sự nghiệp công lập) - Xét theo biểu hiện bên ngoài của tài chính công: là các hoạt động thu, chi của Nhà nước, của các chủ thể công quyền thể hiện dưới hình thức tiền tệ và gắn với các quỹ tiền tệ. Trong nền kinh tế quốc dân tồn tại các loại quỹ tiền tệ khác nhau, các quỹ này được hình thành và sử dụng nhằm đáp ứng yêu cầu hoạt động của các chủ thể trong các lĩnh vực kinh tế xã hội. Các quỹ tiền tệ của Nhà nước, của các chủ thể công quyền. Giữa các quỹ tiền tệ này luôn nảy sinh các mối quan hệ hữu cơ khi Nhà nước và cá ...