Tài liệu tham khảo: Viêm khớp dạng thấp

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên đại học, cao đẳng chuyên ngành y khoa - Giáo trình nội khoa của học viên quân y giúp cung cấp và củng cố kiến thức về nội khoa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu tham khảo: Viêm khớp dạng thấp Bµi 29 VIªM KHíP D¹NG THÊPMôC TIªU 1. Tr×nh bµy ®−îc ®Þnh nghÜa vµ nh÷ng yÕu tè dÞch tÔ häc cña bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp (VKDT). 2. Tr×nh bµy ®−îc nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ bÖnh sinh cña VKDT. 3. ChÈn ®o¸n ®−îc VKDT theo YHH§ vµ c¸c bÖnh c¶nh l©m sµng YHCT. 4. Tr×nh bµy ®−îc nh÷ng nguyªn t¾c ®iÒu trÞ theo YHH§ &YHCT. 5. Tr×nh bµy ®−îc ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ cña tõng thÓ bÖnh cña VKDT theo YHCT. 6. Gi¶i thÝch ®−îc c¬ së lý luËn cña viÖc ®iÒu trÞ VKDT theo YHCT.1. §¹I C−¬NG1.1. §Þnh nghÜa Viªm khíp d¹ng thÊp lµ mét bÖnh m¹n tÝnh, ®−îc coi lµ mét bÖnh tùmiÔn quan träng thø hai trong nhãm c¸c lo¹i bÖnh tù miÔn (sau bÖnh lupus ®áhÖ thèng) vµ lµ bÖnh quan träng nhÊt trong nhãm bÖnh khíp do thÊp.1.2. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc1.2.1. TÇn suÊt m¾c bÖnh a. Tû lÖ m¾c bÖnh (prevalence) T h e o WH O ( 1 9 9 2 ) t û lÖ m ¾ c b Ö n h c h u n g l µ 0 , 5 - 3 % d © n s è t h Õ g i í i t õ 1 5tuæi trë lªn; tû lÖ nµy cã thÓ lªn ®Õn 5% tïy chñng téc nh−: Tû lÖ bÖnh thÊp h¬n 0,5% ë ng−êi NhËt vµ Trung Quèc. §Æc biÖt chØ 0,1%quÇn thÓ ng−êi da ®en ë Nam Phi vµ 0,18% ë T©y B¾c Hy L¹p. Tû lÖ m¾c bÖnhcao h¬n 5% ë quÇn thÓ ng−êi da tr¾ng vµ c¸c bé l¹c da ®á ë B¾c Mü. Tû lÖ m¾c bÖnh theo tuæi 0,3% ë ng−êi d−íi 35 tuæi vµ ®Õn trªn 10% ëng−êi trªn 65 tuæi. 497 Copyright@Ministry Of Health Tû lÖ m¾c bÖnh ë phô n÷ cao h¬n h¼n ë nam giíi (tû lÖ nam/n÷ lµ 1/2,5).ë løa tuæi d−íi 60, tû lÖ nµy lµ 1/5 - 6, nh−ng trªn 65 tû lÖ nµy chØ lµ 1/2. ë n−íc ta, theo nghiªn cøu cña c¸c tØnh phÝa B¾c, tû lÖ nµy lµ 0,5% d©nsè vµ chiÕm 20% sè bÖnh nh©n khíp ®Õn ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn. b. Tû lÖ míi m¾c bÖnh (incidence) Hµng n¨m cã kho¶ng 700 - 750 ng−êi míi m¾c bÖnh VKDT trªn 1 triÖud©n sè tõ 15 tuæi trë lªn. Viªm khíp d¹ng thÊp cã thÓ gÆp ë mäi løa tuæinh−ng tËp trung tíi 80% vµo løa tuæi trung niªn. Ngoµi ra, c¸c yÕu tè dÞch tÔ còng ¶nh h−ëng ®Õn tû lÖ m¾c bÖnh nh−: t×nhtr¹ng kinh tÕ, x· héi, c¸c stress t©m lý, vµ c¸c tr¹ng th¸i c¬ thÓ nh− thainghÐn, thuèc ngõa thai, m·n kinh … Cã thÓ nãi vÒ mÆt dÞch tÔ häc, viªm khíp d¹ng thÊp lµ bÖnh cña phô n÷ ëtuæi trung niªn, v× 70 - 80% bÖnh nh©n lµ n÷ vµ 60 - 70% xuÊt hiÖn ë løa tuæitrªn 30.1.3. Quan niÖm bÖnh theo y häc cæ truyÒn TriÖu chøng bÖnh lý cña VKDT theo YHH§ nªu trªn còng ®−îc m« t¶trong ph¹m vi c¸c chøng cña YHCT nh−: − Chøng tý: tam tý, ngò tý. − LÞch tiÕt phong, h¹c tÊt phong, b¹ch hæ lÞch tiÕt phong Chøng tý lµ mét trong nh÷ng chøng chñ yÕu cña YHCTC, tý ®ång ©m víibÝ, tøc bÕ t¾c l¹i kh«ng th«ng. Tý võa ®−îc dïng ®Ó diÔn t¶ biÓu hiÖn cña bÖnhnh− lµ t×nh tr¹ng ®au, tª, mái, nÆng, s−ng, nhøc, buèt… ë da thÞt, khíp x−¬ng;võa ®−îc dïng ®Ó diÔn t¶ t×nh tr¹ng bÖnh sinh lµ sù bÕ t¾c kh«ng th«ng cñakinh l¹c, khÝ huyÕt.2. NGUYªN NH©N Vµ C¬ CHÕ SINH BÖNH2.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh theo y häc hiÖn ®¹i2.1.1. Mét sè gi¶ thuyÕt vÒ nguyªn nh©n Nguyªn nh©n g©y bÖnh ch−a râ, cã nhiÒu gi¶ thiÕt ®−îc ®−a ra mÆc dï®· t×m ®−îc sù hiÖn diÖn cña nhãm kh¸ng thÓ kh¸ng globulin miÔn dÞch ëtrong huyÕt thanh còng nh− trong dÞch khíp cña ng−êi bÖnh mµ gäi chung lµnh©n tè thÊp. Kh¸ng thÓ cã thÓ lµ: IgM anti IgG, IgG anti IgG, IgA anti IgG. C¸c kh¸ngthÓ nµy tù nã kh«ng ®ñ gi¶i thÝch c¸c tæn th−¬ng bÖnh häc. Còng v× vÉn ch−agi¶i thÝch ®−îc lý do s¶n xuÊt vµ hiÖn diÖn cña nh©n tè thÊp nªn ng−êi taxÕp viªm khíp d¹ng thÊp vµo lo¹i bÖnh tù miÔn víi sù tham gia cña nhiÒunh©n tè.498 Copyright@Ministry Of Health2.1.2. C¸c yÕu tè tham gia a. YÕu tè c¬ ®Þa: bÖnh cã liªn quan râ ®Õn giíi tÝnh vµ løa tuæi. b. YÕu tè di truyÒn: bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp cã tÝnh chÊt gia ®×nh.NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cho thÊy tû lÖ viªm khíp d¹ng thÊp ë nh÷ng gia®×nh cã cha mÑ bÞ bÖnh cao h¬n 2 - 3 lÇn so víi gia ®×nh kh¸c; vµ còng cho thÊymíi liªn quan gi÷a viªm khíp d¹ng thÊp vµ yÕu tè kh¸ng nguyªn phï hîp víitæ chøc HLADR4. HÖ thèng HLA cã mèi liªn hÖ víi hµng tr¨m bÖnh kh¸c nhaut ro n g ®ã cã v i ª m k h í p d ¹ ng t h Ê p. T r ª n b Ö nh n h © n , b Ö n h v i ª m k h í p d¹ ng t h Ê pcã tíi 60 - 70% cã HLADR4, trong khi ë ng−êi b×nh th−êng, tû lÖ nµy chØ lµ20 - 28%. Nh− vËy ë ng−êi mang HLADR4 cã nguy c¬ m¾c bÖnh viªm khípd¹ng thÊp nhiÒu gÊp 4 - 5 lÇn so víi nh÷ng ng−êi kh«ng mang HLADR4. MÆcdï ch−a x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ gen ®Æc biÖt dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn bÖnh, nh−ngc¸c d÷ kiÖn ®· chØ ra r»ng phøc hîp hßa hîp tæ chøc chÝnh (MajorHistocompatipility Complex - MHC) n»m trªn nhiÔm s¾c thÓ thø 6 lµ genquan träng dÉn ®Õn bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp vµ c¸c polipeptid liªn quan ®ÕnbÖnh viªm khíp d¹ng thÊp ®iÒu khiÓn ®¸p øng miÔn dÞch hoÆc lµ cã sù thiÕuhôt ®¸p øng miÔn dÞch thÝch hîp ®èi ...