Tài liệu tham khảo: Xơ gan

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên đại học, cao đẳng chuyên ngành y khoa - Giáo trình nội khoa của học viên quân y giúp cung cấp và củng cố kiến thức về nội khoa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu tham khảo: Xơ gan Bµi 12 X¬ GANMôC TIªU 1. Tr×nh bµy ®−îc c¬ chÕ bÖnh sinh cña 4 lo¹i x¬ gan: do r−îu, do virus, do mËt, do tim. 2. Tr×nh bµy ®−îc c¬ chÕ bÖnh sinh cña héi chøng x¬ gan theo YHCT. 3. Tr×nh bµy ®−îc triÖu chøng l©m sµng vµ dÊu hiÖu cËn l©m sµng cña 4 lo¹i x¬ gan. 4. Tr×nh bµy ®−îc c¸c thÓ l©m sµng héi chøng x¬ gan. 5. Tr×nh bµy ®−îc h−íng xö trÝ 4 lo¹i biÕn chøng cña x¬ gan: cæ tr−íng, xuÊt huyÕt, h«n mª gan vµ viªm phóc m¹c nguyªn ph¸t. 6. Tr×nh bµy ®−îc t¸c dông d−îc lý cña 3 phÐp trÞ héi chøng x¬ gan theo YHCT.1. §ÞNH NGHÜA X¬ gan lµ mét bÖnh lý cã nhiÒu biÓu hiÖn l©m sµng ph¶n ¸nh mét tænth−¬ng nhu m« gan kh«ng håi phôc, bao gåm sù ho¸ sîi lan to¶ phèi hîp víi sùthµnh lËp cña ®¶o nhu m« gan t©n sinh. Nh÷ng h×nh ¶nh nµy lµ kÕt qu¶ tõ: − Sù ho¹i tö tÕ bµo gan. − Sù sôp ®æ hÖ thèng vâng néi m« n©ng ®ì. − Sù ø ®äng c¸c m« liªn kÕt. − Sù rèi lo¹n hÖ m¹ch m¸u. − Sù t©n t¹o nh÷ng nèt nhu m« gan. DiÔn tiÕn bÖnh lý nµy cã thÓ coi nh− lµ con ®−êng chung cuéc cña bÊt cølo¹i tæn th−¬ng gan m¹n tÝnh nµo. H×nh ¶nh l©m sµng cña x¬ gan sÏ ph¶n ¶nh møc ®é trÇm träng cña tænth−¬ng h¬n lµ nguyªn nh©n cña c¸c bÖnh ®−a tíi x¬ gan. Trong ®ã: − Sù mÊt chøc n¨ng cña khèi tÕ bµo gan sÏ ®−a tíi vµng da, phï, rèi lo¹n ®«ng m¸u vµ hµng lo¹t c¸c rèi lo¹n biÕn chøng kh¸c.192 Copyright@Ministry Of Health − Sù ho¸ sîi vµ x¸o trén cÊu tróc m¹ch m¸u sÏ ®−a tíi t¨ng ¸p lùc tÜnh m¹ch cöa vµ c¸c biÕn chøng cña nã. − Trong khi cæ tr−íng vµ bÖnh c¶nh n·o gan lµ kÕt qu¶ tõ sù suy tÕ bµo gan vµ t¨ng ¸p lùc tÜnh m¹ch cöa. HiÖn nay, c¸ch ph©n lo¹i x¬ gan cã lÏ h÷u Ých nhÊt lµ kÕt hîp gi÷anguyªn nh©n vµ h×nh ¶nh m« häc theo nh− c¸ch ph©n lo¹i sau ®©y: − X¬ gan do r−îu. − X¬ gan sau ho¹i tö hoÆc sau viªm gan virus. − X¬ gan do mËt. − X¬ gan do tim. − X¬ gan do chuyÓn ho¸, di truyÒn hoÆc thuèc. − X¬ gan do c¸c nguyªn nh©n kh¸c.2. C¬ CHÕ BÖNH SINH2.1. Theo y häc hiÖn ®¹i2.1.1. BÖnh gan do r−îu vµ x¬ gan Th«ng th−êng mét ng−êi uèng r−îu h¬n 10 n¨m víi liÒu l−îng h¬n 250mlr−îu c¸c lo¹i mçi ngµy ®Òu cã kh¶ n¨ng ®−a ®Õn x¬ gan. Trong ®ã cho thÊy tõ10 - 15% nh÷ng ng−êi nghiÖn r−îu sÏ m¾c bÖnh x¬ gan. BÖnh x¬ gan do r−îuth−êng diÔn tiÕn lµm 3 giai ®o¹n: − Gan mì: gan to, vµng, ch¾c, tÕ bµo gan gi·n në bëi nh÷ng kh«ng bµo mì ®Èy nh©n tÕ bµo gan sang mét phÝa. Sù tËp trung mì trong tÕ bµo gan lµ do sù h− h¹i c¬ chÕ oxyd ho¸ mì, sù t¨ng thu nhËn vµ sù ester ho¸ acid bÐo, gi¶m sù tæng hîp vµ bµi tiÕt lipoprotein. − Viªm gan do r−îu: h×nh ¶nh tho¸i ho¸ vµ ho¹i tö tÕ bµo gan víi nh÷ng tÕ bµo h×nh qu¶ bãng, sù tÈm nhuém tÕ bµo lympho vµ b¹ch cÇu ®a nh©n. C¸c b¹ch cÇu ®a nh©n bao quanh c¸c tÕ bµo gan cã chøa thÓ mallory (hyalin). Ngoµi ra cßn cã sù ø ®äng sîi collagen quanh tÕ bµo trung t©m tiÓu thïy gan vµ vïng quanh kho¶ng cöa. − X¬ gan: cïng víi sù tiÕp tôc uèng r−îu vµ huû ho¹i tÕ bµo gan. C¸c nguyªn bµo sîi xuÊt hiÖn vµ kÝch thÝch sù t¹o thµnh collagen. Nh÷ng v ï n g m « l iª n k Õ t h × n h c h © n v Þt x u Ê t h i Ö n q u a n h k h o ¶ n g c ö a v µ v ï n g c Ë n trung t©m tiÓu thuú gan sÏ nèi kÕt vµ bao lÊy nh÷ng khèi nhá tÕ bµo gan vµ chóng sÏ tho¸i ho¸ t¹o thµnh nh÷ng nèt nhu m« gan. Lóc ®ã gan sÏ nhá l¹i, xuÊt hiÖn nh÷ng nèt u vµ trë nªn cøng. MÆc dï x¬ gan do r−îu lµ mét bÖnh diÔn tiÕn m¹n tÝnh nh−ng nÕu ®−îc®iÒu trÞ thÝch ®¸ng vµ bá h¼n r−îu vÉn cã thÓ chÊm døt bÖnh ë bÊt kú giai®o¹n nµo. 193 Copyright@Ministry Of Health2.1.2. X¬ gan sau khi nhiÔm virus (x¬ gan sau ho¹i tö) Thèng kª cho thÊy 1/4 sè ng−êi mang mÇm bÖnh virus B, C vµ 15%nh÷ng ng−êi bÞ nhiÔm virus viªm gan lóc cßn trÎ sÏ diÔn tiÕn ®Õn x¬ gan. Lócnµy gan thu nhá kÝch th−íc, cÊu tróc m« häc gan bÞ ®¶o lén vµ ®−îc thay thÕb»ng nh÷ng ®¶o tÕ bµo gan bÞ t¸ch rêi bëi nh÷ng d¶i sîi dµy vµ réng.2.1.3. X¬ gan do mËt nguyªn ph¸t X¬ gan do mËt nguyªn ph¸t lµ bÖnh lý rèi lo¹n miÔn dÞch th−êng phèihîp víi c¸c héi chøng Calcinosis, Raynaud, lo¹n vËn ®éng thùc qu¶n, x¬ cøng®Çu chi, telangiectasy, SICCA (kh« m¾t vµ miÖng), viªm tuyÕn gi¸p miÔn dÞchvµ Renal tubular acidosis, ®¸i th¸o ®−êng typ I vµ suy gi¶m IgA. Kho¶ng 90%t×m thÊy IgG kh¸ng thÓ kh¸ng ty l¹p thÓ (AMA) cã t¸c dông ng¨n chÆn ho¹ttÝnh men pyruvat dehydrogenase, ketodehydrogenase vµ α ketoglutaratdehydrogenase. Nång ®é kh¸ng thÓ IgG cao vµ c¸c cryo protein cßn lµm ho¹tho¸ hÖ thèng bæ thÓ (80 - 90%). Ngoµi ra ng−êi ta cßn t×m thÊy kh¸ng nguyªnphï hîp m« líp II ë líp biÓu b× cña ®−êng mËt. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn thóc®Èy mét t×nh tr¹ng viªm vµ huû ho¹i cÊu tróc cña gan. VÒ h×nh ¶nh m« häc cã 4 giai ®o¹n: − Viªm hñy ho¹i kh«ng nung mñ ®−êng mËt trong gan, t¹i vïng cöa cña èng mËt ...